Ενας μητροπολίτης και η κλοπή εκκλησιαστικών κειμηλίων. Ενας μεταπτυχιακός ερευνητής και τα αντίγραφα των κλοπιμαίων. Το αντιεμβολιαστικό κίνημα στους κόλπους της Εκκλησίας και οι αρνητές του προσωπικού αριθμού. Το αυτοδιοίκητο της Εκκλησίας και οι νόμοι του κράτους. Ο μισθός και ο θρόνος. Ολα αυτά καταλήγουν σε έναν χορό επιστολών με αποστολείς και παραλήπτες σε Ιερά Σύνοδο, Μέγαρο Μαξίμου, υπουργείο Παιδείας.
Στις 21 Ιουλίου 2022 δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος 4957 «Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και λοιπές διατάξεις». Εκεί, στις λοιπές διατάξεις συμπεριλαμβάνεται το άρθρο 347, το οποίο έφερε μια πολύ σημαντική μεταβολή σε όσα μέχρι τότε ίσχυαν για τη μισθοδοσία κληρικών που μισθοδοτούνται από το Δημόσιο και εις βάρος τους ασκείται ποινική δίωξη για κακούργημα ή για μια σειρά από πλημμελήματα, τα οποία παρατίθενται αναλυτικά.
Τι προβλέπει ο νόμος – Σύμφωνα με τον νόμο 4957 του 2022, από τη στιγμή που ασκείται ποινική δίωξη για κακούργημα ή για συγκεκριμένα πλημμελήματα σε κληρικό, περικόπτεται το 50% των αποδοχών του έως την έκδοση απόφασης.
Μέχρι τότε, σε περίπτωση άσκησης ποινικής δίωξης εναντίον κληρικού για κακούργημα, η μισθοδοσία του συνεχιζόταν κανονικά μέχρι να τελεσιδικήσει η υπόθεση. Εάν από τα εκκλησιαστικά δικαστήρια, σε συνέχεια της ποινικής εξέλιξης της υπόθεσης, αποφασιζόταν καθαίρεση, τότε διακοπτόταν η μισθοδοσία. Αν όχι, συνεχιζόταν.
Κατά την προσέγγιση στελέχους του υπουργείου Παιδείας, θεωρήθηκε ότι η εικόνα αυτή, να πληρώνει δηλαδή το κράτος σαν να μην τρέχει τίποτα ακόμα και σε περιπτώσεις βαρύτατων αδικημάτων, προκαλούσε το κοινό αίσθημα και αυτό έφερε την απόφαση αλλαγής του νόμου.
Με τη νέα ρύθμιση, ορίστηκε ότι από τη στιγμή που ασκείται ποινική δίωξη για κακούργημα ή για συγκεκριμένα πλημμελήματα, περικόπτεται το 50% των αποδοχών του κατηγορουμένου. Αν αθωωθεί, του χορηγούνται οι αποδοχές που στερήθηκε, με έντοκη καταβολή. Αν όμως καταδικαστεί αμετάκλητα, τότε διακόπτεται ολοκληρωτικά η μισθοδοσία.
Αντιδράσεις από την πλευρά εκκλησιαστικών κύκλων εκδηλώθηκαν αμέσως μετά την ψήφιση του νόμου. Και κωδικοποιήθηκαν στο επιχείρημα ότι η συμπερίληψη της διασποράς ψευδών ειδήσεων και της συκοφαντικής δυσφήμησης στα αδικήματα που τιμωρούνται με περικοπή μισθού, έγινε για να φιμωθούν οι φωνές εκείνες που στρέφονταν κατά του εμβολιασμού για τον κορωνοϊό ή εναντίον της ισχύος του προσωπικού αριθμού.
Μάλιστα υπήρξε σχετική παρέμβαση από τον Ιερό Σύνδεσμο Κληρικών Ελλάδος, όπως αναφέρει πηγή του υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων, με αίτημα την απόσυρση αυτών των δύο αδικημάτων. Δεν υπήρξε ανταπόκριση και ο νόμος παραμένει μέχρι σήμερα σε ισχύ χωρίς την παραμικρή τροποποίηση.
Είναι ενδεικτικό, μάλιστα, ότι κατά το διάστημα αυτό κληρικοί που έχουν διωχθεί ποινικά και στην πορεία αθωώθηκαν, πήραν τις οφειλόμενες αμοιβές. Οσον αφορά τις ανησυχίες που είχαν εκφραστεί για προσπάθεια φίμωσης, δεν επιβεβαιώθηκαν, καθώς στη μεγάλη πλειοψηφία τους τα αδικήματα για τα οποία έχουν ασκηθεί διώξεις είναι σεξουαλικής φύσεως και οικονομικές ατασθαλίες.
Το χρονικό
Τoν Οκτώβριο του 2021, πριν ο συγκεκριμένος νόμος ψηφιστεί, ο μητροπολίτης Ζιχνών και Νευροκοπίου Ιερόθεος και ο πρωτοσύγκελλός του καταδικάστηκαν για «υπεξαίρεση μνημείων ιδιαίτερα μεγάλης αξίας». Πρόκειται για έναν σταυρό ευλογίας, έναν δίσκο προσκομιδής, ένα αγιοπότηρο, ένα αρτοφόριο, μια λαβίδα, μια λόγχη, έναν σταυρό αγιασμού και ένα Μηναίον, τα οποία χρονολογούνται πριν από το 1830 και η αξία τους συνδέεται ακριβώς με την παλαιότητά τους. Τα κειμήλια είχαν απομακρυνθεί από την εκκλησία του Τιμίου Σταυρού, στην Αγγίστα Σερρών, με πρόφαση την ανάγκη συντήρησής τους και δεν επιστράφηκαν ποτέ.
Κάτοικος της περιοχής είχε μελετήσει τα εν λόγω αντικείμενα και τα είχε φωτογραφίσει, στο πλαίσιο μεταπτυχιακής εργασίας. Ετσι, όταν διαπιστώθηκε ότι στη θέση τους βρίσκονται αντίγραφα, κάτοικοι της Αγγίστας κινήθηκαν νομικά κατά της Μητρόπολης, ζητώντας την επιστροφή των αυθεντικών κειμηλίων.
Ο μητροπολίτης καταδικάστηκε ως ηθικός αυτουργός σε υπεξαίρεση και ο πρωτοσύγκελλος ως φυσικός αυτουργός. Η αρχική ποινή του μητροπολίτη ήταν τέσσερα χρόνια και μειώθηκε από το εφετείο σε 30 μήνες φυλάκιση με αναστολή. Ο Αρειος Πάγος δεν ανέτρεψε την απόφαση του Εφετείου.
Το σημείο τριβής – Στην περίπτωση του μητροπολίτη Ζιχνών, η έκδοση διαπιστωτικής πράξης κένωσης της οργανικής θέσης θεωρήθηκε, σύμφωνα με εκκλησιαστική πηγή, παρέμβαση στο αυτοδιοίκητο της Εκκλησίας και έφερε αντιδράσεις.
Η αμετάκλητη απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου ενεργοποίησε τον νόμο 4957/2022: «Στους κληρικούς των Ιερών Μητροπόλεων της Εκκλησίας της Ελλάδος, εφόσον καταδικαστούν με αμετάκλητη δικαστική απόφαση για τα αδικήματα που αναφέρονται στην παρ. 14, διακόπτεται η μισθοδοσία τους και εκδίδεται διαπιστωτική πράξη κένωσης της οργανικής θέσης που κατέχουν».
Λεπτομέρεια με σημασία: την εκκαθάριση μισθοδοσίας σε κάθε μητρόπολη κάνει ο μητροπολίτης. Οπότε, επί της ουσίας ζητήθηκε από τον μητροπολίτη Ζιχνών να διακόψει τη μισθοδοσία του. Ειδικότερα, η Διεύθυνση Θρησκευτικής Διοίκησης του υπουργείου Παιδείας ζήτησε τον περασμένο Ιούλιο από τον μητροπολίτη Ζιχνών να εφαρμόσει «αμελλητί» τις διατάξεις του νόμου, «ήτοι: α) Διακοπή της μισθοδοσίας και β) έκδοση διαπιστωτικής πράξης κένωσης της οργανικής θέσης».
Και έκτοτε έχει αρχίσει ένα γαϊτανάκι επιστολών. Πηγές του υπουργείου Παιδείας αναφέρουν ότι ο μητροπολίτης με επιστολή του προς το υπουργείο αλλά και προς την Ιερά Σύνοδο γνωστοποίησε ότι θα εφαρμόσει τον νόμο εάν το ζητήσει η Ιερά Σύνοδος. Το δεύτερο σημείο στο αρχικό έγγραφο, όπου ζητείτο η έκδοση διαπιστωτικής πράξης κένωσης της οργανικής θέσης, θεωρήθηκε, σύμφωνα με εκκλησιαστική πηγή, ως παρέμβαση στο αυτοδιοίκητο της Εκκλησίας και έφερε αντιδράσεις. Η ίδια πηγή αναφέρει ότι για το θέμα εστάλησαν επιστολές από την Ιερά Σύνοδο προς την υπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη και προς τον υφυπουργό παρά τω Πρωθυπουργώ Γιώργο Μυλωνάκη. Μάλιστα έχει οριστεί επιτροπή αποτελούμενη από τους μητροπολίτες Πειραιώς, Σύρου και Καλαμαριάς, για την επικοινωνία με την κυβέρνηση για το συγκεκριμένο θέμα. Επί της ουσίας, από την πλευρά της Εκκλησίας τέθηκε θέμα κατάργησης του εν λόγω νόμου.
Μετριοπαθείς φωνές
Αλλες φωνές στο εσωτερικό της Ιεραρχίας τηρούν πιο ήπια στάση και τάσσονται υπέρ της κατάργησης του μεσοδιαστήματος, της πρόβλεψης δηλαδή για στέρηση του 50% των αποδοχών μέχρι να τελεσιδικήσει η απόφαση, ώστε η στέρηση αποδοχών να εφαρμόζεται μετά την αμετάκλητη καταδίκη κάποιου.
Μετά τις αντιδράσεις που προκλήθηκαν και τις ενστάσεις από την πλευρά της Εκκλησίας ότι οι νόμοι δεν μπορούν να καταργούν το αυτοδιοίκητο και ότι δεν μπορεί να ζητείται «να χάσει τον θρόνο του και όχι μόνο τον μισθό του», η Διεύθυνση Θρησκευτικής Διοίκησης επανήλθε στις αρχές Οκτωβρίου με νέο έγγραφο προς τη Μητρόπολη Ζιχνών, που κοινοποιήθηκε και στη Διαρκή Ιερά Σύνοδο, με το οποίο διευκρινίζεται ότι η οριστική απομάκρυνση μητροπολίτη μπορεί να πραγματοποιηθεί κατόπιν απόφασης της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου και ότι όταν η παράγραφος 16 του άρθρου 347 του ν. 4957/2022 αφορά εν ενεργεία μητροπολίτη, τότε διακόπτεται οριστικά η μισθοδοσία του από το ελληνικό Δημόσιο και «η μισθοδοσία του μπορεί να καλύπτεται από πόρους της Μητρόπολης και δεν τίθεται ζήτημα κένωσης της θέσης του, άρα δεν εκδίδεται διαπιστωτική πράξη της οργανικής του θέσης».
