ΚΑΛΙΦΟΡΝΙΑ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Ηταν μόλις έξι ετών. Και πέθανε στα χέρια του. Στην αρχή της καριέρας του, στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών του White Memorial Medical Center στο Λος Αντζελες, ο Ευθύμης Κονταξής έδωσε την πρώτη του μεγάλη μάχη με τον θάνατο. Ενα κοριτσάκι έπασχε από σύνδρομο Waterhouse-Friderichsen, δηλαδή μηνιγγιτιδοκοκκική σηψαιμία. Παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειές του, επί τέσσερις και πλέον ώρες, δεν κατάφερε να το σώσει. «Αισθάνθηκα εντελώς ανεπαρκής. Καταρρακώθηκα. Ημουν σχεδόν αποφασισμένος να παραιτηθώ και να αλλάξω επαγγελματική ρότα. Οταν βγήκα στην αίθουσα αναμονής για να ανακοινώσω στη μητέρα της ότι η μικρή είχε καταλήξει, εκείνη με αγκάλιασε σφιχτά κλαίγοντας – έκλαιγα κι εγώ. “Ξέρω ότι κάνατε ό,τι ήταν δυνατόν για να σώσετε το παιδί μου και σας ευχαριστώ”, μου είπε. Φανταστείτε την έκπληξή μου», λέει στην «Κ». «Τότε συνειδητοποίησα ότι η νόσος δεν είναι μια τεράστια δοκιμασία μόνο για τους ασθενείς και τους δικούς τους ανθρώπους, αλλά και για τους γιατρούς».
Μεγάλο «σχολείο»
Η «Πόλη των Αγγέλων» υπήρξε μεγάλο «σχολείο» για τον 70χρονο Ελληνοαμερικανό παιδίατρο-εντατικολόγο Ευθύμη Κονταξή, Γιούθιμ όπως τον φωνάζουν. Ποτέ δεν θα ξεχάσει τη νύχτα που έκανε καρδιοαναπνευστική αναζωογόνηση σε μέλος συμμορίας που είχε δεχτεί πυροβολισμό στη διάρκεια συμπλοκής, όταν ένοπλος από την αντίπαλη συμμορία εισέβαλε στην κλινική και πυροβόλησε ξανά τον τραυματία, αποτελειώνοντάς τον. «Το αίμα του πετάχτηκε πάνω μου, έσταζαν τα χέρια μου, ήμουν σίγουρος ότι επόμενος στόχος θα ήμουν εγώ».
Στην καλιφορνέζικη πόλη Ράντσο Μιράζ, στην ηλιόλουστη κοιλάδα Κοατσέλα, εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του, την επίσης ελληνικής καταγωγής σύζυγό του Κρισάν (Χρυσάνθη) και τους τρεις γιους τους, στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Και στο Νοσοκομείο Αϊζενχάουερ, στο οποίο σήμερα είναι διευθυντής του Τμήματος Επειγόντων Περιστατικών, βρήκε ιδανικό περιβάλλον εργασίας. «Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται απλώς για ένα νοσηλευτικό ίδρυμα, αλλά για ένα ολοκληρωμένο σύστημα υγείας», λέει στην «Κ» καθώς μας ξεναγεί στο εντυπωσιακό κτίριο που διαθέτει οκτώ συστήματα ρομποτικής χειρουργικής Da Vinci, περισσότερα από όλα τα νοσοκομεία της Καλιφόρνιας – και ίσως των ΗΠΑ. Μόνο το τμήμα που ο ίδιος διευθύνει έχει τρεις μαγνητικούς τομογράφους και δύο αξονικούς, και οι διαδικασίες, που εφαρμόζονται κατά γράμμα, προβλέπουν, για παράδειγμα, ότι μέσα σε δεκαπέντε λεπτά ένας ασθενής με συμπτωματολογία εμφράγματος («η πλειονότητα των περιστατικών που φτάνουν στα επείγοντα», όπως διευκρινίζει) θα έχει ολοκληρώσει όλες τις απαιτούμενες εξετάσεις, «ώστε, αν πράγματι πρόκειται για έμφραγμα, το πολύ σε 30 λεπτά από την εισαγωγή του να έχει αποφασιστεί από το ιατρικό επιτελείο αν χρειάζεται θρομβόλυση και με ποιο τρόπο· φαρμακευτική ή με κάποια επεμβατική τεχνική».
«Ισως είναι άδικο να κάνετε συγκρίσεις με άλλα νοσοκομεία της Ελλάδας, ακόμα και της Ευρώπης ή της Αμερικής», συνεχίζει καταλαβαίνοντας προφανώς τις σκέψεις μου ο κ. Κονταξής. «Το Αϊζενχάουερ ιδρύθηκε από τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ντουάιτ Αϊζενχάουερ τη δεκαετία του 1960, μετά τον θάνατο ενός επιστήθιου φίλου του από εγκεφαλική αιμορραγία ενώ έπαιζαν εδώ γκολφ. Τότε δεν υπήρχε δυνατότητα παροχής οργανωμένης ιατρικής υποστήριξης σ’ αυτή τη “γωνιά” της Καλιφόρνιας. Το όραμα του Αϊζενχάουερ αγκάλιασαν πρώτοι ο διάσημος κωμικός ηθοποιός Μπομπ Χόουπ και η σύζυγός του Ντολόρες, οι οποίοι δώρισαν τα αρχικά 80 στρέμματα γης, και το νοσοκομείο εγκαινιάστηκε τον Νοέμβριο του 1971. Εκτοτε, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στις γενναιόδωρες προσφορές πολλών επιφανών Αμερικανών. Μην ξεχνάτε ότι το Ράντσο Μιράζ, καθώς και τα γειτονικά Παλμ Ντέζερτ και Παλμ Σπρινγκς ανέκαθεν επέλεγαν για να ζουν αρκετούς μήνες κάθε χρόνο πολιτικοί, καλλιτέχνες και επιχειρηματίες, από τον Φρανκ Σινάτρα, τον Γουόλτ Ντίσνεϊ και τον Ρόναλντ Ρέιγκαν μέχρι τον Μπραντ Πιτ, την οικογένεια Καρντάσιαν και τον Λεονάρντο ντι Κάπριο. Μόνο την τελευταία δεκαετία από δωρεές έχουν συγκεντρωθεί ποσά που ξεπερνούν το 1,5 δισ. δολάρια».
Δεν ήμουν ιδιαίτερα θρήσκος. Η Ιατρική ήταν ο θεός μου. Ομως, όσο πιο πολύ ερχόμουν σε επαφή με τον θάνατο μέσα από τη δουλειά μου αναζητούσα το βαθύτερο νόημα όσων συμβαίνουν στους ανθρώπους.
Η πορεία του
Την κουβέντα μας διακόπτει ένα τηλεφώνημα. Ο υπεύθυνος ασφαλείας του Μπιλ Γκέιτς θέλει να επισκεφθεί τα Επείγοντα γιατί ο επιχειρηματίας θα γιορτάσει στο Παλμ Σπρινγκς τα εβδομηκοστά γενέθλιά του και πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για όλα τα ενδεχόμενα. Το ραντεβού δίνεται για το απόγευμα και ο συνομιλητής μας συνεχίζει να αφηγείται την ιστορία του. Ο παππούς του, με καταγωγή από το Δερβένι Κορινθίας, πέρασε τον Ατλαντικό στις αρχές του 20ού αιώνα. Δούλεψε, μεταξύ άλλων, στην κατασκευή σιδηροδρομικής γραμμής στη Βόρεια Ντακότα και τελικά άνοιξε ένα μικρό καθαριστήριο στο Σαν Φρανσίσκο, «ίσως το μοναδικό που δεν ήταν κινεζικής ιδιοκτησίας εκείνη την εποχή». Τον ακολούθησαν, αρκετά χρόνια αργότερα, η γυναίκα του, καθώς και ο πατέρας του Ευθύμη Κονταξή, που στο μεταξύ είχε σπουδάσει στην Ιατρική Σχολή Αθηνών· στις ΗΠΑ έκανε επιπλέον σπουδές Βιοχημείας και επί δεκαετίες είχε το δικό του εργαστήριο στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Η επιρροή του 99χρονου σήμερα Νικόλαου Κονταξή στον μοναχογιό του ήταν καθοριστική. Κι ενώ στα παιδικά του χρόνια ο Ευθύμης ήθελε να γίνει ωκεανογράφος, στην πορεία αγάπησε και ο ίδιος τη Βιοχημεία, τη Βιολογία και τελικά την Ιατρική. Σχεδόν παράλληλα ανακάλυψε μέσα του την πίστη του στον Θεό. «Ποτέ δεν ήμουν ιδιαίτερα θρήσκος, σπάνια πήγαινα στην εκκλησία, η Ιατρική ήταν ο θεός μου. Ομως, όσο πιο πολύ ερχόμουν σε επαφή με τον θάνατο μέσα από τη δουλειά μου και αναζητούσα το βαθύτερο νόημα όσων συμβαίνουν στους ανθρώπους, αισθάνθηκα την ανάγκη να διερευνήσω κι αυτό το κομμάτι της ορθόδοξης ελληνικής ταυτότητάς μου», εξηγεί. Σπούδασε, λοιπόν, Θεολογία και χειροτονήθηκε διάκονος.
Την ίδια εποχή, ο γιος του, Νικόλας, δεκατεσσάρων μηνών τότε, έπαθε την πρώτη του επιληπτική κρίση. Ακολούθησε η πρώτη νοσηλεία και μια σειρά εξαντλητικών εξετάσεων που οδήγησαν στην οδυνηρή διάγνωση ενός μη χειρουργήσιμου όγκου στα βασικά γάγγλια, τμήματα του εγκεφάλου τα οποία σχετίζονται με μια ποικιλία λειτουργιών: κινητικό έλεγχο, γνωστικές διεργασίες, ομιλία. Ο κόσμος της Κρισάν και του Ευθύμη Κονταξή κατέρρεε. «Τα πρώτα χρόνια υπήρχαν κάποιοι νευροχειρουργοί που μας πρότειναν ως λύση, για να αντιμετωπιστούν οι αδιάκοπες επιληπτικές κρίσεις, την ημισφαιρεκτομή, την αφαίρεση δηλαδή του μισού εγκεφάλου του Νικόλα. Οι πιθανότητες να θεραπευτεί η επιληψία θα έφταναν έτσι στο 70%. Ομως το τίμημα θα ήταν βαρύ: θα έχανε την όρασή του από το δεξί του μάτι και θα παρέλυε από τη δεξιά του πλευρά. Επειτα από πολλή σκέψη, αποφασίσαμε να μην το κάνουμε. Τώρα, βλέποντάς τον να ζωγραφίζει με τέτοιο πάθος (σ.σ. ο 29χρονος σήμερα Νικόλας είναι διακεκριμένος ζωγράφος) ξέρουμε ότι επιλέξαμε το σωστό», λέει.
Η Θεία Λειτουργία
Την Κυριακή ακολουθώ την οικογένεια Κονταξή στον ναό του Αγίου Γεωργίου, στο Παλμ Ντέζερτ. Ο Ευθύμης συμμετέχει στη Θεία Λειτουργία, η Κρισάν ψέλνει. Πώς μπορεί η επιστήμη και η θρησκεία να ισορροπούν στη ζωή του; «Η επιστήμη απαντά στο πώς, ο Θεός στο γιατί», μου εξηγεί. «Οι ιδιότητές μου του γιατρού και του διακόνου έχουν έναν κοινό στόχο: να κάνω το καλό, να προσφέρω ό,τι μπορώ στους συνανθρώπους μου. Πριν από λίγο καιρό ήρθε στα Επείγοντα ένας μετανάστης από κάποια χώρα της Λατινικής Αμερικής. Ηταν σε τελικό στάδιο καρκίνου. Εδωσα εντολή να περάσει τις τελευταίες μέρες της ζωής του στην προεδρική σουίτα, μαζί με την οικογένειά του, ώστε να έχουν την ευκαιρία να αποχαιρετιστούν σε ένα όμορφο περιβάλλον και με αξιοπρέπεια.
Ως διευθυντής έχω ένα στυλό και οφείλω να ξέρω πότε και πώς πρέπει να το χρησιμοποιώ». Η κουβέντα μας κλείνει με ένα παραλειπόμενο από τη νοσηλεία του πρώην προέδρου των ΗΠΑ Τζέραλντ Φορντ που αρνιόταν να κάνει μαγνητική τομογραφία. «Κυβερνήσατε τη χώρα και φοβάστε ένα μηχάνημα;», του είπε ο κ. Κονταξής. Και η εξέταση έγινε.
