Αν μια πολεοδομία έχει προεγκρίνει μια οικοδομική άδεια σε εκτός σχεδίου περιοχή, εσείς δεν πρέπει να εκφράζετε αντίρρηση. Αυτή η εντολή εστάλη από το ΥΠΠΟ στις υπηρεσίες του, με αφορμή ερώτημα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Δύο εβδομάδες αργότερα την ανακάλεσε με επείγον έγγραφο. Η αναδίπλωση είναι ενδεικτική της αμφισημίας που επικρατεί στην πολιτεία σχετικά με την ευθύνη της αρχαιολογικής υπηρεσίας απέναντι στην αθρόα έκδοση οικοδομικών αδειών. Τα όσα ήρθαν στο φως το καλοκαίρι του 2023 για τη Μύκονο και τη Ρόδο αποκάλυψαν τις πιέσεις που δέχονταν οι αρχαιολόγοι: όχι μόνο από τα κυκλώματα που εκμεταλλεύονται παράνομα τις ακτές, αλλά και από όσους πιέζουν για να οικοδομήσουν οπουδήποτε, με τους δικούς τους όρους. Και καθώς πολλές πολεοδομικές υπηρεσίες είχαν στην πράξη αποδειχθεί ανίκανες (ή απρόθυμες) να επιβάλλουν τη νομιμότητα, το βάρος έπεφτε στους αρχαιολόγους, οι οποίοι βέβαια μετατρέπονταν σε «σάκοι του μποξ» από όλες τις πλευρές.
Στις 23/10 ο γ.γ. Πολιτισμού Γεώργιος Διδασκάλου με επείγον έγγραφό του προς τις υπηρεσίες του υπουργείου απευθύνει οδηγία για τον τρόπο που οι αρχαιολόγοι πρέπει να χειρίζονται θέματα πολεοδομικών αδειοδοτήσεων. Οπως αναφέρει, σύμφωνα με τον ν. 4495/2017 οι υπηρεσίες δόμησης μπορούν να χορηγούν προέγκριση μιας οικοδομικής άδειας (υποχρεωτική μόνο στα μεγάλα κτίρια), η οποία κατ’ αρχάς πιστοποιεί το δικαίωμα δόμησης σε μια περιοχή. Η προέγκριση αυτή «παράγει ιδιότυπο τεκμήριο νομιμότητας ως προς το περιεχόμενό της, μέχρι την οριστική έγκριση της οικοδομικής άδειας», υποστηρίζει. Υπενθυμίζει ότι οι αρχαιολογικές υπηρεσίες μπορούν να απαγορεύσουν οικοδομικές εργασίες αν έχουν δυσμενείς επιπτώσεις σε ένα μνημείο ή να θέσουν συγκεκριμένους όρους για την προστασία του. Και παραθέτει τη νομολογία του ΣτΕ, σύμφωνα με την οποία η αρχαιολογική υπηρεσία ελέγχει κατά πόσον επιτρέπεται μια οικοδομική άδεια «αποκλειστικά υπό το πρίσμα εξουδετέρωσης των τυχόν επιβλαβών αρχαιολογικών συνεπειών». Και παρότι και η αρχαιολογική υπηρεσία ελέγχει και τις πολεοδομικές αδειοδοτήσεις, «ιδίως σε σχέση με την οικοδομησιμότητα γηπέδου (σ.σ. έκτασης γης) εκτός σχεδίου δεν περιλαμβάνεται στην αρμοδιότητα του ΥΠΠΟ». Με τον τρόπο αυτό το υπουργείο καλεί τις υπηρεσίες του να μη διερευνούν κατά πόσον έπρεπε μια πολεοδομία να δώσει προέγκριση ή όρους δόμησης σε ένα ακίνητο «στη μέση τού πουθενά», που δεν έχει πρόσωπο σε αναγνωρισμένη οδό (όπως εδώ και 20 χρόνια επαναλαμβάνει η νομολογία του ΣτΕ), αλλά να λαμβάνουν ως δεδομένη την προέγκριση της άδειας. Στις 10/11 ο γ.γ. με επείγον έγγραφό του ανακάλεσε την οδηγία που είχε δώσει.
