Η χρήση του όρου «βεντέτα» στις ερμηνείες και αναλύσεις της πρόσφατης εγκληματικότητας στην Κρήτη γίνεται καταχρηστικά, εφόσον δεν έχει προκύψει πραγματική συνέχιση του ίδιου κύκλου αίματος εδώ και 70 χρόνια. Στην Κρήτη, η βεντέτα έχει πάψει προ πολλού να αποτελεί θεσμοποιημένο μηχανισμό κοινωνικής δικαιοσύνης ή κοινωνική διαδικασία αποκατάστασης τιμής, παρότι το αξιακό σύστημα της αντρειοσύνης, της ντροπής και της τιμής εξακολουθεί να υπάρχει, ιδίως σε κλειστές αγροτικές κοινότητες.
Τα μέσα ενημέρωσης προτιμούν τον όρο «βεντέτα» γιατί είναι συμβολικά φορτισμένος, αναγνωρίσιμος και προσδίδει δραματικότητα. Πρόκειται ουσιαστικά για μεταφορά του πολιτισμικού νοήματος ή για ένα σύγχρονο πολιτισμικό υπόλειμμα όπου οι πράξεις βίας ερμηνεύονται μέσα από το παρελθόν, ακόμη κι όταν οι κοινωνικοί μηχανισμοί που τις παρήγαγαν έχουν εκλείψει. Με άλλα λόγια, η έννοια της βεντέτας επιβιώνει πολιτισμικά ως μνήμη του παρελθόντος στη γενεαλογία της βίας και της σύγκρουσης, ενώ στην πραγματικότητα η πρακτική της έχει ουσιαστικά αποδομηθεί και αντικατασταθεί από τη δικαστική και θεσμική τάξη. Αρα, τα πρόσφατα περιστατικά θα πρέπει να προσεγγισθούν και διερευνηθούν με τους σύγχρονους όρους των εγκληματικών συγκρούσεων, των εγκλημάτων του ποινικού δικαίου και με τον ρεαλισμό της θεσμικής τάξης.
Μια τέτοια προσέγγιση λειτουργεί και προληπτικά, για να μη χρησιμοποιηθούν ο μύθος και η ρητορική της βεντέτας ως άλλοθι σε ενδεχόμενες μελλοντικές εγκληματικές συγκρούσεις.
* Η κ. Βασιλική Αρτινοπούλου είναι καθηγήτρια Εγκληματολογίας, Τμήμα Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου.
