Ποιο είναι το μέλλον των δημόσιων βιβλιοθηκών την εποχή του ανελέητου, συνεχούς, scrolling; Σωστότερα: Eχουν μέλλον, τουλάχιστον στη μορφή που τις γνωρίζαμε μέχρι σήμερα; Μιλώντας στην «Κ», η Aνια Φλίκερ, διευθύντρια της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της Κολωνίας, από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες δημόσιες βιβλιοθήκες της Γερμανίας, απαντά εμφατικά πως όχι μόνο έχουν, αλλά ο ρόλος τους ενισχύεται.
Με σπουδές στη βιβλιοθηκονομία και στη διοίκηση πολιτιστικών οργανισμών, η Φλίκερ έχει αφιερώσει την καριέρα της στη μεταμόρφωση των βιβλιοθηκών σε ζωντανά, συμμετοχικά και ανοιχτά δημόσια κέντρα πολιτισμού, ξεπερνώντας το παραδοσιακό πρότυπο της «ήσυχης αίθουσας με βιβλία». Από την αρχή του χρόνου βρίσκεται στη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Κολωνίας, η οποία προσφέρει ευρύ φάσμα καινοτόμων υπηρεσιών. Μεταξύ άλλων λειτουργεί ως «community lab», αναδεικνύοντας τη διαφορετικότητα των χρηστών της, βοηθάει μετανάστες στην εκμάθηση γλώσσας και προσφέρει ποικιλία δραστηριοτήτων που διευκολύνουν τη δικτύωση και την κοινωνική συνοχή.
«Οι βιβλιοθήκες σήμερα είναι κάτι πολύ περισσότερο από ιδρύματα που οι άνθρωποι επισκέπτονται για να δανειστούν βιβλία ή άλλο υλικό», λέει στην «Κ», με αφορμή τη συμμετοχή της στη συζήτηση που οργανώνει τη Δευτέρα 3 Νοεμβρίου το Goethe – Institut Αθηνών «Common Crafts – Common Libraries» για τη σύγχρονη χειροτεχνία και τη βιβλιοθήκη ως χώρο μάθησης, δημιουργίας και ανταλλαγής.
«Οι υπηρεσίες που προσφέρουν στοχεύουν στην παροχή πληροφόρησης, εκπαίδευσης, στη δημοκρατική και κοινωνική συμμετοχή και στη δημιουργία ενός δημόσιου χώρου για μια μεγάλη ποικιλία δραστηριοτήτων. Είμαστε τα λεγόμενα “Third Places” (σ.σ. “τρίτοι χώροι”, μέρη συνάντησης χαλάρωσης και κοινωνικοποίησης) με την καλύτερη έννοια του όρου, είμαστε ελεύθερα προσβάσιμοι και ασφαλείς, χωρίς την πίεση της κατανάλωσης, όπως συμβαίνει σε χώρους όπως οι καφετέριες».
Η ίδια θεωρεί ότι οι βιβλιοθήκες θα παραμείνουν φυσικοί χώροι και στο μέλλον. «Ο Ρέι Oλντενμπουργκ (σ.σ. Αμερικανός κοινωνιολόγος), που επινόησε τον όρο “Third Places”, θρηνεί για την εξαφάνισή τους. Αναπτύσσοντας όμως συνειδητά τους χώρους μας ως τέτοιους και σχεδιάζοντας ανάλογα τις υπηρεσίες μας, αντιστεκόμαστε στην ψηφιακή απομόνωση προσφέροντας έναν φυσικό τόπο συνάντησης. Οι άνθρωποι μπορούν να γνωριστούν, να νιώσουν κοντά, να μάθουν ή να εργαστούν μαζί και να βιώσουν την έννοια της κοινότητας».
Οι βιβλιοθήκες είναι κατεξοχήν συμπεριληπτικοί χώροι εξάλλου. «Πέρα από το ότι για να δανειστείς βιβλία χρειάζεσαι κάρτα βιβλιοθήκης, οι περισσότερες υπηρεσίες μας είναι ελεύθερα προσβάσιμες. Οποιοσδήποτε μπορεί να επισκεφθεί τη βιβλιοθήκη, ανεξάρτητα από κοινωνική τάξη, φύλο, θρησκεία ή σεξουαλικό προσανατολισμό. Προσπαθούμε να είμαστε όσο πιο ανοιχτόμυαλοι γίνεται. Στόχος μας είναι να δημιουργούμε προσβασιμότητα και αίσθηση του ανήκειν».
Σε κάθε περίπτωση, όπως λέει η Φλίκερ, οι δημόσιες βιβλιοθήκες έχουν πάψει προ πολλού να είναι χώροι σιωπής. «Αντίθετα, ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να έρχονται κοντά, να συζητούν μεταξύ τους και να βιώνουν πράγματα μαζί. Προσφέρουμε αναγνώσεις, συναυλίες, εργαστήρια, χώρους δραστηριοτήτων και παιχνιδιού. Τίποτα από αυτά δεν γίνεται… αθόρυβα – όσο κι αν κάποιοι θα το προτιμούσαν».
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κανόνες. «Oμως, δίνοντας έμφαση σε αυτές τις δραστηριότητες, ενισχύουμε την κοινωνική μάθηση, τη δημοκρατική συμπεριφορά και τον αμοιβαίο σεβασμό. Ιδανικά, οι βιβλιοθήκες προσφέρουν και ήσυχες γωνιές για περισυλλογή, γιατί κι αυτές σπανίζουν στον σημερινό, φρενήρη κόσμο».
Τη ρωτήσαμε ποιο έργο ή πρωτοβουλία στην καριέρα της την έκανε πιο περήφανη. «Είμαι λίγο επιφυλακτική με τη λέξη “περήφανη”, γιατί πιστεύω πως κανείς πρέπει να είναι περήφανος μόνο για ό,τι πέτυχε με τις δικές του δυνάμεις. Η καριέρα μου βασίζεται εν μέρει στα προσωπικά μου επιτεύγματα, αλλά εξίσου στους ανθρώπους που με εκπαίδευσαν, με στήριξαν και με ενθάρρυναν. Η εμπειρία μου στον ιδιωτικό τομέα, η συμμετοχή μου στο International Network of Library Innovators, μια παγκόσμια πρωτοβουλία του Ιδρύματος Bill & Melinda Gates, και η συνεργασία μου με το Ινστιτούτο Goethe ήταν πολύ σημαντικές. Αυτό που κρατώ ως δική μου συμβολή είναι η επιμονή μου να κυνηγώ τις πεποιθήσεις μου, ακόμη κι όταν υπάρχει αντίσταση».
Αν μπορούσε να συνοψίσει την αποστολή των βιβλιοθηκών για την επόμενη δεκαετία σε μία φράση, ποια θα ήταν; «Οι βιβλιοθήκες αλλάζουν ζωές!».
