Αναβολή: Το φαινόμενο που έχει προσλάβει σχεδόν χαρακτήρα «ρουτίνας» στις ποινικές δίκες. Μάρτυρες ξεχνούν, στοιχεία ξεθωριάζουν και πολίτες, που περιμένουν μια απόφαση, μένουν να παλεύουν με τον νόμο και τον χρόνο. Υποθέσεις, που θα έπρεπε να έχουν κλείσει εδώ και χρόνια, μετατίθενται συνεχώς, εγκλωβίζοντας πολίτες και δικηγόρους σε έναν ατέρμονο κύκλο αναμονής.
Το ζήτημα ανακινήθηκε προσφάτως μετά την τοποθέτηση της προέδρου του Αρείου Πάγου Αναστασίας Παπαδοπούλου κατά τη διάρκεια ημερίδας, όταν έθεσε το ζήτημα της καθυστέρησης στην απονομή της Δικαιοσύνης ως μία από τις σοβαρότερες παθογένειες του συστήματος. «Ελάτε να πάμε μαζί, να ζητήσουμε από το υπουργείο Δικαιοσύνης να καταργήσουμε τις αναβολές στην ποινική και πολιτική δίκη», είπε η πρόεδρος του Ανωτάτου Δικαστηρίου και συμπλήρωσε πως αυτός είναι ο μόνος τρόπος και δρόμος για να σταματήσει το φαινόμενο της καθυστέρησης, καθώς «δεν μπορεί να έρχεται ένας πολίτης να δικαστεί και να του αναβάλλουμε την υπόθεση, και να ξαναέρχεται πέντε και δέκα φορές για να εκδικαστεί η υπόθεσή του».
Το ταγκό
Το «παιχνίδι» της αναβολής, όμως, δεν παίζεται με έναν παίκτη… Χρειάζεται δύο για να ολοκληρωθεί. Ο δικηγόρος υποβάλλει το αίτημα αναβολής, αλλά οι δικαστές είναι αυτοί που το αποδέχονται ή το απορρίπτουν.
«Στατιστικά για τις αναβολές δεν υπάρχουν, γιατί δεν μπορούν να διαθέσουν τα δικαστήρια. Είναι μια κατάσταση την οποία μεταφέρουν εμπειρικά όλες οι πλευρές. Πράγματι, γίνεται κατάχρηση των αναβολών, για τις οποίες όμως δεν ευθύνονται αποκλειστικά οι δικηγόροι. Οι δικηγόροι τις ζητούν και το δικαστήριο τις δίνει», σημειώνουν στην «Κ» κύκλοι του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Μπορεί να μην υπάρχουν στατιστικά στοιχεία διαθέσιμα, αλλά μια ματιά στα πινάκια των ποινικών υποθέσεων είναι αποκαλυπτική. Η «Κ» εξέτασε ενδεικτικά τα πινάκια της 7ης Οκτωβρίου 2025 διαπιστώνοντας ότι, για παράδειγμα, στα Μονομελή Πλημμελειοδικεία, τα δικαστήρια που δικάζουν σημαντικό όγκο υποθέσεων, το 55% των υποθέσεων που βρίσκονταν στο πινάκιο για να δικαστούν ήταν ήδη από αναβολή. Από τις 23-24 υποθέσεις που είχε κάθε πινάκιο του Μονομελούς Πλημμελειοδικείου, 13-15 υποθέσεις είχαν ήδη μία αναβολή στην «πλάτη» τους. Μάλιστα, στο πινάκιο που δικαζόταν, η μη καταβολή εργοδοτικών εισφορών και οι 23 υποθέσεις ήταν από αναβολή.
Δίκες με ραντεβού
«Ως πρόεδρος του Αρείου Πάγου δεν μπορώ να “σηκώσω” ότι υπάρχουν δίκες που διαρκούν δύο και τρία χρόνια. Επίσης πρέπει να μειωθούν οι υποθέσεις των πινακίων και να φτάσουμε στο σημείο που θα δικάζουμε με ραντεβού».
Αναστασία Παπαδοπούλου
Πρόεδρος Αρείου Πάγου
Αντίστοιχη ήταν η κατάσταση και στα Τριμελή Πλημμελειοδικεία, που αναβάλλουν ανάλογο ποσοστό των υποθέσεων, δηλαδή περισσότερες από τις μισές, και συχνά λόγω ωραρίου. Στα Μονομελή Εφετεία, από τις 12 υποθέσεις κάθε πινακίου, οι 6-7 είχαν ήδη μία αναβολή, ενώ χειρότερη ήταν η κατάσταση στα πινάκια του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων όπου σε ένα πινάκιο 14 υποθέσεων, οι 13 ήταν από αναβολή, ενώ σε άλλο 9 από τις 11 υποθέσεις είχαν αναβληθεί ξανά.
Αλλη εικόνα στα αστικά
Στην αστική δίκη, στην τακτική διαδικασία, που είναι το μεγαλύτερο ποσοστό των υποθέσεων, δεν προβλέπεται αναβολή, γεγονός που έγινε φανερό και από τα αντίστοιχα πινάκια όπου συντριπτικό ποσοστό των υποθέσεων ήταν πρωτοείσακτες. Με τον καινούργιο Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας η διαδικασία γίνεται εγγράφως σε στάδια, ενώ ο δικαστής τυπικά λέει «συζητείται» την ημέρα που έχει προσδιοριστεί η συζήτηση. «Στις ειδικές διαδικασίες, είναι αυστηροί οι δικαστές και δεν δίνουν πάνω από μία αναβολή, παρά μόνο κατ’ εξαίρεσιν και αυτό στα όρια της νομιμότητας», τονίζει πηγή του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Κατάχρηση της δυνατότητας αναβολής εντοπίζεται στις ποινικές δίκες. «Πότε λείπει ο μάρτυρας, πότε δεν μπορεί ο κατηγορούμενος, πότε έχει άλλο δικαστήριο ο δικηγόρος… Φτάνουμε στο σημείο, ενώ η δικονομία επιτρέπει μέχρι δύο αναβολές, τελικά να χορηγούνται τέσσερις και πέντε. Πολύ συχνά ζητείται αναβολή επειδή ο δικηγόρος δεν συμφωνεί με τη σύνθεση του δικαστηρίου. Επινοούνται λόγοι αναβολής προκειμένου να παρακάμψουν μια συγκεκριμένη σύνθεση», λέει με νόημα η ίδια πηγή.
Το νομοθετικό πλαίσιο, που άλλαξε το 2024, έθεσε πιο δεσμευτικές αριθμητικές προϋποθέσεις. Μία αναβολή για τους κατηγορουμένους και μία για τον συνήγορο, ώστε να μη δίνεται η δυνατότητα παρέλκυσης των δικών. Βέβαια, μπορεί να δοθεί αναβολή για άλλους λόγους, όπως πρόβλημα υγείας, όμως το δικαστήριο προτού διατάξει την αναβολή, υποχρεούται να διερευνήσει τη δυνατότητα διακοπής της δίκης.
Οι δικηγόροι
Στις θέσεις της προέδρου του Αρείου Πάγου για την κατάργηση των αναβολών απάντησε ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας Δημήτρης Βερβεσός, ο οποίος εξέλαβε την τοποθέτησή της ως μομφή προς το δικηγορικό σώμα, ως αποκλειστικά υπαίτιο για τις αναβολές.
«Ακούγοντας κανείς την πρόεδρο του Αρείου Πάγου, θα νόμιζε ότι αποκλειστική σχεδόν αιτία των τεράστιων καθυστερήσεων που παρατηρούνται στη Δικαιοσύνη είναι οι αναβολές που ζητούν οι δικηγόροι», επισήμανε ο κ. Βερβεσός μιλώντας στην «Κ». «Να δείτε λόγω ωραρίου πόσες είναι οι αναβολές στα ποινικά. Θα καταργηθούν οι αναβολές λόγω ωραρίου ή οι αναβολές για κρείσσονες αποδείξεις;».
Ο πρόεδρος της Ολομέλειας των δικηγορικών συλλόγων της χώρας άφησε αιχμές για τον προσδιορισμό των υποθέσεων που παίρνουν δικάσιμες πολλά χρόνια αργότερα. «Οταν κλείνουμε τον φάκελο στις 120 μέρες στην τακτική διαδικασία στα αστικά και προσδιορίζουν δικάσιμο σε τρία χρόνια; Θα καταργηθεί τυπική συζήτηση; Δεν χρειάζεται τυπική συζήτηση… Γιατί να πάμε μετά τρία χρόνια στο δικαστήριο;» αναρωτήθηκε ο κ. Βερβεσός, παραθέτοντας πολλά παραδείγματα κατηγοριών υποθέσεων που λαμβάνουν δικάσιμο ένα-δύο, ακόμη και εννέα χρόνια αργότερα. «Ευθύνονται οι δικηγόροι που ο προσδιορισμός στις ανακοπές είναι για το 2034, στις μισθωτικές διαφορές αρχές 2027, στις αναβολές εκουσίας του κτηματολογίου το 2027, στα εργατικά οι αναβολές στα τέλη του 2026, στα αυτοκίνητα στα τέλη του 2026 και στα ασφαλιστικά τον Φεβρουάριο του 2026;» σχολίασε μεταξύ άλλων.
Εκδίκαση έως τις 4 μ.μ.
«Ο σύλλογος έχει πάγια θέση για εκδίκαση υποθέσεων μέχρι τις 4 μ.μ. Με μία επιπλέον ώρα μπορούν να δικαστούν 2-3 υποθέσεις ακόμη, αλλά θα πρέπει να
πληρωθούν και οι υπάλληλοι για τη δουλειά που κάνουν».
Δημήτρης Βερβεσός
Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και
Ολομέλειας Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας
Η διάρκεια των δικών
Παρά τα προβλήματα σε κάποιες κατηγορίες υποθέσεων, η εικόνα δείχνει να αλλάζει με θεσμικές παρεμβάσεις που επιχειρούν να δώσουν τέλος στη χρόνια παθογένεια. Η πρόκληση μεγάλη και η άσκηση πολυπαραγοντική.
Η πρόεδρος του Αρείου Πάγου, κατά την ομιλία της στο συνέδριο για τη Δικαιοσύνη, έθιξε και το ζήτημα της διάρκειας των δικών, υπογραμμίζοντας ότι οι ποινικές δίκες θα πρέπει να ολοκληρώνονται σε μία ή δύο διακοπές. «Ως πρόεδρος του Αρείου Πάγου δεν μπορώ να “σηκώσω” ότι υπάρχουν δίκες που διαρκούν δύο και τρία χρόνια. Επίσης πρέπει να μειωθούν οι υποθέσεις των πινακίων και να φτάσουμε στο σημείο που θα δικάζουμε με ραντεβού».
Για μια σειρά μεταρρυθμίσεων που έχουν εστιάσει σχεδόν μονοσήμαντα στο ζήτημα των αναβολών κάνει λόγο ο κ. Βερβεσός, ο οποίος μιλώντας στην «Κ» εξήγησε ότι «υπάρχουν επιμέρους λύσεις για το κάθε πρόβλημα. Αλλη λύση απαιτούν τα ποινικά δικαστήρια, άλλη τα αστικά και διαφορετική τα διοικητικά».
Αναφερόμενος στη διοικητική δικαιοσύνη, που αντιμετωπίζει και τις μεγαλύτερες καθυστερήσεις, σημείωσε πως θα έπρεπε να περιοριστούν οι αναβολές λόγω συμπλήρωσης του φακέλου της δικογραφίας από τη διοίκηση. «Για παράδειγμα, στο διοικητικό δικαστήριο όταν δεν φέρνει φάκελο η διοίκηση για δεύτερη φορά, θα πρέπει να δικάζεται. Μία αναβολή το Δημόσιο, μία ο πολίτης. Δεν μπορεί να έχουμε οι δικηγόροι μία αναβολή και το Δημόσιο επτά φορές να μην έχει φάκελο», παρατηρεί χαρακτηριστικά.
Στο ίδιο μήκος κύματος με την πρόεδρο του Αρείου Πάγου κινήθηκε και ο κ. Βερβεσός ως προς την υπερφόρτωση των πινακίων. «Δεν θα πρέπει να φορτώνονται τα πινάκια πάνω από ένα όριο», είπε και έβαλε στο τραπέζι και την επέκταση του ωραρίου κατά μία ώρα.
«Ο σύλλογος έχει πάγια θέση για εκδίκαση υποθέσεων μέχρι τις 4 μ.μ. Με μία επιπλέον ώρα μπορούν να δικαστούν 2-3 υποθέσεις ακόμη, αλλά θα πρέπει να πληρωθούν και οι υπάλληλοι για τη δουλειά που κάνουν» ανέφερε και καταλήγοντας, υπογράμμισε ότι υπάρχει έλλειψη σε γραμματείς, δικαστικούς υπαλλήλους, αλλά και εισαγγελείς.
