Γενναία αύξηση στις ελάχιστες αρτιότητες με σκοπό να περιοριστεί η τεράστια διασπορά κτιρίων στις εκτός σχεδίου περιοχές, αλλά και η άναρχη τουριστική ανάπτυξη, προτείνουν οι μελετητές για τα πολεοδομικά σχέδια σε Ιο, Σίκινο και Φολέγανδρο. Παρότι δεν πρόκειται για κάποια από τα πολύ τουριστικά νησιά των Κυκλάδων, κοινό σημείο και στα τρία είναι η μεγάλη υπέρβαση στη φέρουσα ικανότητά τους, καθώς οι επισκέπτες τους είναι υπερδιπλάσιοι από τον μόνιμο πληθυσμό. Ειδικά για το ζήτημα των μεγάλων τουριστικών επενδύσεων στην Ιο, η μελέτη προτείνει να ενταχθούν σε περιοχές ελέγχου χρήσεων ώστε να περιοριστεί το μέγεθός τους και να κλιμακωθεί χρονικά η ανάπτυξή τους.
Τα σενάρια για την πολεοδομική οργάνωση των τριών νησιών παρουσιάστηκαν στις τοπικές κοινωνίες τις προηγούμενες ημέρες από τη μελετητική ομάδα που ανέλαβε την εκπόνησή τους για λογαριασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος (γραφεία Ροϊκός – Σαμαράς και Συνεργάτες).
Οι παρατηρήσεις
Οι παρουσιάσεις περιλαμβάνουν ενδιαφέροντα στοιχεία για την ανάπτυξη των τριών νησιών:
– Και τα τρία νησιά δεν έχουν σήμερα πολεοδομικό σχεδιασμό. Στην καλύτερη περίπτωση, κάποιοι οικισμοί τους είχαν χαρακτηριστεί παραδοσιακοί ή/και είχαν οριοθετηθεί. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ιο υπάρχουν γνωστοί οικισμοί όπως το Μαγγανάρι και ο Μυλοπότας που δημιουργήθηκαν άναρχα.
– Η διάχυση της δόμησης στην εκτός σχεδίου περιοχή είναι τεράστια. Στην Ιο αντιπροσωπεύει το 69,8% της δόμησης, στη Σίκινο το 74% (για τη Φολέγανδρο δεν αναφέρεται συγκεκριμένο ποσοστό).
– Και τα τρία νησιά είναι αραιοκατοικημένα: για παράδειγμα η Ιος έχει 21,18 κατοίκους ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο, η Φολέγανδρος 22 κατοίκους/τ. χλμ. και η Σίκινος μόλις 5,8 κατοίκους/τ. χλμ.
Κοινό χαρακτηριστικό και στα τρία νησιά είναι η μεγάλη υπέρβαση στη φέρουσα ικανότητά τους, καθώς οι επισκέπτες τους είναι υπερδιπλάσιοι από τον μόνιμο πληθυσμό.
– Παρά την αραιή τους κατοίκηση και στα τρία νησιά η τουριστική ανάπτυξη θεωρείται πολύ μεγάλη: η Ιος διαθέτει 4.469 κλίνες σε κύρια ή μη ξενοδοχειακά καταλύματα, συν 908 κλίνες σε βραχυχρόνιες μισθώσεις και θα αποκτήσει ακόμα 1.600 κλίνες αν υλοποιηθούν οι τρεις μεγάλες τουριστικές αναπτύξεις που δρομολογούνται, συνολικά περισσότερες από 6.000 κλίνες σε σχέση με τις περίπου 2.900 μόνιμους κατοίκους. Το ίδιο ισχύει και στη Σίκινο, όπου το σύνολο των κλινών ανέρχεται σε 688 σε σχέση με τους 239 μόνιμους και στη Φολέγανδρο όπου υπάρχουν 2.241 τουριστικές κλίνες σε σχέση με τους 732 μόνιμους κατοίκους.
Τι προτείνουν τα πολεοδομικά σχέδια για τα τρία νησιά;
– Στην Ιο, το προτεινόμενο σενάριο προβλέπει επαναξιολόγηση των ορίων της Χώρας και οριοθέτηση των βασικών χωριών του νησιού. Στο κεντρικό κομμάτι, που σήμερα υπάγεται σε Καταφύγιο Αγριας Ζωής, προτείνει αύξηση της αρτιότητας για κατοικία (έως 120 τ.μ.) στα 10 στρέμματα και για τουριστικές μονάδες (έως 30 κλίνες) στα 12 στρέμματα. Ορίζει μια ζώνη προστασίας του ορεινού όγκου όπου θα επιτρέπεται η δόμηση μόνο σε αγροτοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις. Επίσης, δύο ζώνες ελέγχου χρήσεων: η μία για τον αγροτικό χώρο, με αύξηση αρτιοτήτων έως 6-8 στρέμματα και μία για την ήπια τουριστική ανάπτυξη στα 8-10 στρέμματα. Αύξηση αρτιότητας προβλέπεται και στην «περι-οικιστική» ζώνη (200 μέτρα από τους οριοθετημένους οικισμούς) στα 8 στρέμματα. Οσον αφορά το ζήτημα των τριών οργανωμένων τουριστικών αναπτύξεων, η μελέτη προτείνει την ένταξή τους στις περιοχές ελέγχου χρήσεων και τη σταδιακή τους ανάπτυξη με βάση κριτήρια όπως η πληθυσμιακή ανάπτυξη του νησιού.
– Στη Σίκινο προτείνεται η αύξηση της αρτιότητας στα 6-8 στρέμματα γύρω από τους δύο βασικούς οικισμούς και στις αγροτικές περιοχές. Στο κεντρικό κομμάτι του νησιού προτείνει την αύξηση της αρτιότητας στα 8-10 στρέμματα. Επίσης, προτείνει να απαγορευτούν ρητά οι πισίνες σε όλο το νησί.
– Στη Φολέγανδρο προτείνει επαναξιολόγηση των ορίων της Χώρας και του Καραβοστάση. Στην αγροτική περιοχή προτείνεται η αύξηση της αρτιότητας στα 8-10 στρέμματα. Επίσης, ορίζονται δύο περιοχές προστασίας τοπίου και τοπόσημων.
Και στα τρία νησιά το σχέδιο προβλέπει τη δημιουργία μιας αδόμητης ζώνης σε απόσταση 100 μέτρων από τις ακτές. Στη Σίκινο και στη Φολέγανδρο, οι περιορισμοί και οι χρήσεις γης στην περιοχή Natura θα καθοριστούν από την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Νοτίου Αιγαίου, στο οποίο τα δύο νησιά θα ενταχθούν.
Η πλευρά των δήμων
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ιο και στη Σίκινο οι δήμοι ήδη κατέθεσαν στη διαβούλευση την πρότασή τους για τη χωρική ανάπτυξη των νησιών με τη βοήθεια εξωτερικού συμβούλου (γραφείο Γκοιμίση και συνεργάτες). Ανάμεσα σε άλλα, ο Δήμος Ιου ζητάει να τεθούν περιορισμοί σε συγκεκριμένα σημεία όπου υπάρχει απευθείας οπτική επαφή με τη Χώρα και το λιμάνι του νησιού, αλλά και τη διατήρηση των αδιατάρακτων σημείων της νότιας Ιου (σε περιοχές που ανήκουν στις σχεδιαζόμενες τουριστικές αναπτύξεις), αλλά και της βόρειας Ιου. Επίσης, να δοθεί δυνατότητα εκτόνωσης της οικιστικής πίεσης για μόνιμη κατοικία σε συγκεκριμένες περιοχές. Στη Σίκινο ο δήμος ζητάει να απαγορευτούν οι πισίνες, τα υπόσκαφα, οι ανεμογεννήτριες, οι στρατηγικές τουριστικές επενδύσεις, να επιτρέπονται μονάδες έως 20 κλίνες και κάθε σπίτι να έχει υποχρεωτικά υδατοδεξαμενή.
