ΔΑΝΙΑ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Οταν το 1929 ο Δανός αρχιτέκτονας Αρνε Γιάκομπσεν έφτιαχνε το πάρκο Ενχέο (Enghaveparken) στη συνοικία Βέσταμπο (Vesterbro) της Κοπεγχάγης, ο σκοπός του ήταν να δημιουργήσει ένα χώρο αναψυχής για τους κατοίκους της περιοχής, που ασφυκτιούσαν στα μικρά διαμερίσματα της εποχής. Οταν το πάρκο εγκαινιάστηκε εκ νέου 90 χρόνια αργότερα, μετά μια εκτεταμένη ανάπλαση, ο χαρακτήρας αυτός δεν είχε χαθεί. Ομως το πάρκο Ενχέο είναι πλέον το μεγαλύτερο από μια σειρά πάρκων, δρόμων ή άλλων ελεύθερων χώρων που έχουν ανακατασκευαστεί έτσι ώστε να λειτουργούν σαν λίμνες, συγκρατώντας το νερό στην περίπτωση πλημμύρας.
Η προσέγγιση της Κοπεγχάγης άλλαξε μετά τη 2α Ιουλίου 2011. Μέσα σε 24 ώρες έπεσε η μεγαλύτερη βροχή των τελευταίων 55 ετών, με αποτέλεσμα μεγάλο μέρος της πόλης να πλημμυρίσει και να προκληθούν ζημιές άνω του 1 δισ. ευρώ. «Μετά την πλημμύρα, ο δήμος αποφάσισε να αναπτύξει έναν νέο στρατηγικό σχεδιασμό για την ανθεκτικότητα της πόλης», εξηγεί στην «Κ» ο Γιαν Ράσμουσεν, διευθυντής της Μονάδας Κλιματικής Προσαρμογής του Δήμου Κοπεγχάγης. «Το πρώτο βήμα ήταν να αναλύσουμε ποιες περιοχές αντιμετώπισαν το μεγαλύτερο πρόβλημα και γιατί. Και το δεύτερο, να αποφασίσουμε πού μπορούμε να αποθηκεύσουμε το νερό την ώρα της μεγάλης βροχόπτωσης, ώστε να αποφορτίσουμε το δίκτυο την ώρα που υπάρχει πρόβλημα. Αν κάνεις ένα σχέδιο με το πού χρειάζεται να παρέμβεις, θα γλιτώσεις πολύ χρόνο και χρήμα», εξηγεί.
Οι αντιπλημμυρικές εγκαταστάσεις του πάρκου Ενχέο παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον. Κατ’ αρχάς, η επιφάνεια του πάρκου «υποβαθμίστηκε» σε τρία σημεία, τα οποία λειτουργούν σαν πρώτες δεξαμενές νερού: ένα γήπεδο χόκεϊ με τις κερκίδες του, που αν πλημμυρίσει χωράει 3.700 κυβικά νερού. Μια μικρή λίμνη, η οποία μπορεί να μεγαλώσει φτάνοντας τα 1.400 κυβικά. Και ένας κήπος με τριαντάφυλλα, που χωράει ακόμα 1.000 κυβικά νερού: συνολικά 6.100 κυβικά «επίγεια».
Αγωγοί κάτω από το έδαφος
Κάτω από την επιφάνεια του πάρκου, υπογείως, βρίσκονται όχι δεξαμενές, αλλά αγωγοί. Αυτοί μπορούν να συγκρατήσουν επιπλέον 2.000 κυβικά νερού και γεμίζουν απευθείας από τις ταράτσες των γύρω κτιρίων και το δίκτυο ομβρίων των γύρω δρόμων. «Το νερό αυτό μπορεί να κρατηθεί για άρδευση του πρασίνου σε όλη τη γειτονιά το καλοκαίρι, αν υπάρχει ανάγκη. Ή απλώς να οδηγηθεί στην αποχέτευση μερικές ώρες αργότερα, όταν το φαινόμενο έχει εκτονωθεί», εξηγεί η Λουίζ Γκρόνταλ από τη HOFOR, που είναι η δημοτική εταιρεία ύδρευσης – αποχέτευσης της Κοπεγχάγης.
Τρία σημεία λειτουργούν σαν πρώτες «δεξαμενές» και μετατρέπονται σε λίμνες σε περίπτωση μεγάλης βροχόπτωσης. Αν οι ποσότητες του νερού είναι μεγάλες, τότε ολόκληρο το πάρκο μετατρέπεται σε «πισίνα».
Τέλος, το πάρκο έχει έναν ιδιαίτερο μηχανισμό σε περίπτωση πλημμύρας 100ετίας. Στις τρεις πλευρές του υπάρχει ένα τοιχίο ύψους μισού μέτρου (σε σχήμα «Π»). Οταν η βροχή είναι καταρρακτώδης, αφού οι τρεις υπέργειοι χώροι συγκράτησης νερού γεμίσουν και αρχίσει να γεμίζει νερό το υπόλοιπο πάρκο, τότε ένα υδραυλικό σύστημα κλείνει τα ανοίγματα στο περιμετρικό τοιχίο, «κλείνοντας» το πάρκο σαν πισίνα. Η τέταρτη πλευρά του βρίσκεται ψηλότερα, οπότε από εκεί υπολογίζεται ότι θα «κατεβάζει» νερό. Με τη μετατροπή ολόκληρου του πάρκου σε λίμνη, μπορούν να συγκρατηθούν έως 23.000 κυβικά μέτρα νερού.
Η ανακατασκευή του πάρκου το 2017-2019 κόστισε 13 εκατ. ευρώ: 6 εκατ. ευρώ για την αντιπλημμυρική υποδομή και 7 εκατ. ευρώ για τη διαμόρφωση του πάρκου με φύτευση, παιδικές χαρές κ.ο.κ. «Το μεγαλύτερο μέρος του κόστους καλύφθηκε από τη HOFOR, καθώς αυτή έχει έσοδα από τα τέλη αποχέτευσης», εξηγεί η κ. Γκρόνταλ (κατ’ αντιστοιχία στην Ελλάδα θα αναλάμβανε τη χρηματοδότηση των έργων αυτών η ΕΥΔΑΠ). Το έργο υπέγραψε το δανικό αρχιτεκτονικό γραφείο Tredje Natur.
Μέχρι στιγμής το έργο έχει δοκιμαστεί μία φορά, το 2023. «Η βροχή ήταν τέτοια που γέμισαν οι υπόγειοι αγωγοί και οι τρεις υπέργειοι χώροι αποθήκευσης. Δεν χρειάστηκε να ενεργοποιηθεί το “κλείσιμο” όλου του πάρκου», λέει ο κ. Ράσμουσεν. «Πάντως ο μηχανισμός συντηρείται ετησίως, καθώς πρέπει να λειτουργήσει εκείνη τη στιγμή. Γι’ αυτό και δεν λειτουργεί με ρεύμα, αλλά με υδραυλικό μηχανισμό αυτόματα, με την πίεση του νερού».
Αλλα έργα
Η πόλη της Κοπεγχάγης έχει δρομολογήσει τα τελευταία χρόνια 23 ανάλογα έργα συγκράτησης – αποθήκευσης πλημμυρικού νερού. «Η φύση του ανθρώπου είναι να αντιδρά μετά την καταστροφή. Ομως πρέπει να λειτουργούμε προληπτικά», εξηγεί ο κ. Ράσμουσεν. Τις ημέρες αυτές, ανάλογα έργα κατασκευάζονται στα νεκροταφεία της πόλης. «Δεν θα πλημμυρίζει ο χώρος των τάφων, δεν θα επέτρεπε ο σεβασμός μας προς τους νεκρούς κάτι τέτοιο. Πλημμυρίζουν όμως όλοι οι περιμετρικοί χώροι», εξηγεί. «Πρέπει να εκμεταλλευθούμε κάθε μεγάλο ελεύθερο χώρο».
Ερωτώμενος τι θα μπορούσε να κάνει μια πόλη όπως η Αθήνα, της οποίας οι περισσότερες πλατείες στο κέντρο έχουν μετατραπεί σε υπόγεια πάρκινγκ (και επομένως δεν μπορεί να «υποβαθμιστεί» η επιφάνειά τους), ο κ. Ράσμουσεν δίνει την προφανή απάντηση: «Δεν υπάρχει βιβλίο οδηγιών. Εχουμε συνεργαστεί με πόλεις όπως η Νέα Υόρκη, το Σάο Πάολο. Καθεμία έχει τις δικές της ανάγκες, τις δικές της συνθήκες και βρίσκει τις δικές της λύσεις. Η συνεργασία βοηθά στο να γνωρίσουν οι πόλεις τι δουλεύει και τι δεν δουλεύει. Υπάρχουν λύσεις που δεν είναι απαραίτητα ακριβές».
