Τα πρώτα σταθερά βήματα για να γίνει ένας ικανός πυλώνας της βαριάς βιομηχανίας της χώρας κάνει ο στρατιωτικός τουρισμός, προκειμένου να αναδειχθεί η πλούσια στρατιωτική ιστορία της Ελλάδας.
Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, έχει στηθεί μια ολόκληρη τουριστική βιομηχανία γύρω από την αναπαράσταση μαχών του εμφυλίου πολέμου, ενώ οι ακτές της Νορμανδίας έχουν μετατραπεί σε πόλο έλξης για εκατομμύρια ανθρώπους που θέλουν να επισκεφθούν τα σημεία στα οποία έγινε η απόβαση των συμμάχων, να επισκεφθούν τα μουσεία που έχουν δημιουργηθεί, τα στρατιωτικά μνημεία και τα χωριά στα οποία έγιναν οι σκληρές μάχες του Ιουνίου του 1944.
Ο στρατιωτικός τουρισμός στην Ελλάδα έχει αρχίσει εδώ και λίγα χρόνια να κάνει τα πρώτα του βήματα, αλλά περισσότερο σε τοπικό επίπεδο. Ωστόσο στις 17 του μήνα θα παρουσιαστεί το κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης με το οποίο θα υλοποιηθεί το μνημόνιο συνεργασίας για τον στρατιωτικό τουρισμό που υπεγράφη από τα υπουργεία Εθνικής Αμυνας, Πολιτισμού και Τουρισμού.
Φορέας συντονισμού και υλοποίησης του σχεδίου θα είναι το Πολεμικό Μουσείο και στόχος του εγχειρήματος «η προστασία και ανάδειξη της στρατιωτικής ιστορίας και κληρονομιάς της χώρας, η δημιουργία ενός ελκυστικού και βιώσιμου τουριστικού προϊόντος και η ενίσχυση της διεθνούς προβολής της Ελλάδας».
Το Πολεμικό Μουσείο έχει δημιουργήσει έναν χάρτη στον οποίον παρουσιάζονται σημαντικά σημεία ενδιαφέροντος για όσους θέλουν να γνωρίσουν καλύτερα τη στρατιωτική ιστορία της Ελλάδας. Σε αυτόν περιλαμβάνονται στρατιωτικά μουσεία, ιστορικοί τόποι, μνημεία, στρατιωτικά νεκροταφεία από τα βόρεια σύνορα έως την Κρήτη. Είναι ένα πολύ καλό σημείο εκκίνησης για όποιον ταξιδιώτη θέλει να εντάξει στο πρόγραμμά του τοπόσημα που σχετίζονται με τη στρατιωτική ιστορία.
Ηδη κάποια από αυτά τα σημεία έχουν αποκτήσει χιλιάδες επισκέπτες όχι μόνο λόγω της σημασίας τους αλλά και λόγω των εκδηλώσεων που διοργανώνονται γύρω από τα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν εκεί. Χαρακτηριστικότερο όλων είναι το οχυρό του Ρούπελ το οποίο είναι ίσως η «βιτρίνα» του στρατιωτικού τουρισμού στην Ελλάδα. Το οχυρό έχει μετατραπεί σε εντυπωσιακό μουσείο με χιλιάδες επισκέπτες και τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί ένα ελκυστικό τουριστικό προϊόν στην περιοχή στην οποία δόθηκε η μάχη με τους Γερμανούς εισβολείς την άνοιξη του 1941.
Οπως λέει στην «Κ» ο δήμαρχος Σιντικής Γιώργος Τάτσιος «εδώ και δύο χρόνια εφαρμόζουμε καλές πρακτικές που έχουμε αντλήσει από τη Νορμανδία ώστε το Ρούπελ και τα υπόλοιπα οχυρά να προσελκύσουν περισσότερους ανθρώπους».
Στις εβδομάδες πριν και μετά την επέτειο της Μάχης των Οχυρών οι πολιτιστικοί σύλλογοι της περιοχής διοργανώνουν δράσεις που σχετίζονται με την περίοδο της δεκαετίας του 1940 και της γερμανικής Κατοχής, από συναυλίες μέχρι τον διεθνή μαθητικό διαγωνισμό στον οποίον περίπου 3.000 μαθητές από 160 ελληνικά σχολεία όλου του κόσμου έστειλαν τραγούδια, ποιήματα, διηγήματα κ.λπ.
Αποκορύφωμα φυσικά είναι η αναβίωση της Μάχης των Οχυρών, την οποία παρακολουθούν χιλιάδες θεατές και στην οποία χρησιμοποιούνται ειδικά φωτιστικά και ηχητικά εφέ για να γίνει το θέαμα ακόμη πιο ρεαλιστικό. Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός όσων επισκέπτονται την περιοχή. «Κάθε χρόνο έχουμε 70.000-80.000 επισκέπτες και η τάση είναι ανοδική», λέει ο δήμαρχος.
Πάρκο Ιστορίας
Χιλιάδες είναι οι επισκέπτες που προσελκύει και το Καλπάκι, το χωριό του Νομού Ιωαννίνων, στο οποίο γράφτηκαν χρυσές σελίδες δόξας κατά τη διάρκεια του έπους του 1940.
Στο Στρατιωτικό Μουσείο του Καλπακίου εκτίθενται κειμήλια εκείνης της εποχής, αλλά οι άνθρωποι της περιοχής είναι πιο φιλόδοξοι στην προσπάθεια να αναδείξουν τις ηρωικές ιστορίες που διαδραματίστηκαν εκεί πριν από 85 χρόνια.
Οι ήρωες του 1940 άφησαν μια παρακαταθήκη που πρέπει να τιμήσουμε. Στόχος μας είναι να ολοκληρώσουμε το Πάρκο Ιστορίας
Ο δήμαρχος Πωγωνίου Κωνσταντίνος Καψάλης λέει στην «Κ» ότι κάθε χρόνο γίνεται τριήμερο εκδηλώσεων με αποκορύφωμα την αναπαράσταση της μάχης την οποία παρακολουθούν από 5.000 έως 8.000 θεατές.
«Οι ήρωες του 1940 άφησαν μια παρακαταθήκη που πρέπει να τιμήσουμε. Στόχος μας είναι να ολοκληρώσουμε το Πάρκο Ιστορίας, το οποίο θα έχει τρία σημεία αναφοράς. Το κενοτάφιο για τους νεκρούς που ακόμα δεν έχουν εντοπιστεί, το οποίο κατασκευάζεται, τα πολυβολεία και το πολεμικό μουσείο», λέει.
Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στην Καστοριά
Υπάρχουν και μικρότερα μουσεία, τα οποία δεν μετρούν δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, αλλά γίνονται σιγά σιγά γνωστά σε περισσότερο κόσμο. Ενα από αυτά είναι το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα στην Καστοριά, το οποίο στεγάζεται σε ένα ιστορικό κτίριο της πόλης, το αρχοντικό Πηχιών. Ηταν η κατοικία όπου έμενε ο Αναστάσιος Πηχιών, ιδρυτής της Νέας Φιλικής Εταιρείας, η οποία απέβλεπε στον ξεσηκωμό της Μακεδονίας εναντίον των Τούρκων. «Το μουσείο εστιάζει στον πρώιμο και στον ένοπλο μακεδονικό αγώνα. Εχουμε εκθέματα της εποχής, τα απομνημονεύματα που άφησε ο Πηχιών και άλλα κειμήλια. Ψάχνουμε να βρούμε ακόμα περισσότερα», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος των Φίλων Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα Καστοριάς, Μάρκος Λάτσιος.
Οπως εξηγεί, στα γκρουπ που επισκέπτονται το μουσείο γίνεται λεπτομερής ξενάγηση. Υπάρχει η δυνατότητα ξενόγλωσσης ξενάγησης, ενώ δίνονται πληροφορίες σε 32 γλώσσες, κάτι που γίνεται όλο και πιο απαραίτητο αφού αυξάνονται οι επισκέπτες από το εξωτερικό. «Ερχονται Αμερικάνοι, Γερμανοί, Αυστραλοί και Ισραηλινοί, καθώς πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είχαμε σημαντική εβραϊκή κοινότητα», λέει ο κ. Λάτσιος.
Οπως επισημαίνει, το μουσείο είναι ένα ζωντανό κύτταρο ιστορίας της Καστοριάς, αφού δεν περιορίζεται μόνο στις επισκέψεις. «Διοργανώνουμε πολιτιστικές εκδηλώσεις στην αυλή, φιλοξενούμε επιστήμονες και ό,τι συμβαίνει το ανεβάζουμε στο YouTube», λέει.
Θεματικά προγράμματα από γραφεία ταξιδίων
Ο στρατιωτικός τουρισμός αρχίζει δειλά να γίνεται και μέρος οργανωμένων προγραμμάτων από γραφεία ταξιδίων. Οι επισκέψεις σε σημεία στα οποία γράφτηκε η στρατιωτική ιστορία της Ελλάδας αποτελούν εδώ και χρόνια μέρος του προγράμματος των οργανωμένων εκδρομών, αλλά πλέον εμφανίζονται και τα πρώτα θεματικά προγράμματα.
Ο Γιάννης Λυμτσιούλης, ιδιοκτήτης του γραφείου ταξιδίων, διοργάνωσε το 2024 -στις ημέρες της επετείου του «ΟΧΙ»- μια θεματική εκδρομή στις περιοχές της Αλβανίας και της Ελλάδας -κυρίως στο Καλπάκι-, όπου εκτυλίχθηκε το Επος του 1940.
Το ταξίδι είχε μεγάλη επιτυχία και θα το επαναλάβει και φέτος. Οπως λέει στην «Κ» πήρε την απόφαση για να αποτίσει φόρο τιμής στον παππού του ο οποίος σκοτώθηκε στο αλβανικό μέτωπο. «Νομίζω ότι περνάμε μια φάση απενοχοποίησης του να αγαπάς την πατρίδα σου», τονίζει.
Στον Μαυρόκαμπο, ο οποίος πρακτικά εγκαταλείφθηκε μετά τον Εμφύλιο, σταμάτησαν επτά λεωφορεία με περίπου 300 ανθρώπους και ήταν σαν να κατοικήθηκε ξανά
Ο κ. Λυμτσιούλης διοργάνωσε και ένα πιο «δύσκολο» και ακανθώδες ταξίδι σε Καστοριά και Φλώρινα. Θέμα του ήταν ο Εμφύλιος με φόντο το σινεμά του Θόδωρου Αγγελόπουλου. «Επισκεφθήκαμε τα Κορέστεια χωριά. Στον Μαυρόκαμπο, ο οποίος πρακτικά εγκαταλείφθηκε μετά τον Εμφύλιο, σταμάτησαν επτά λεωφορεία με περίπου 300 ανθρώπους και ήταν σαν να κατοικήθηκε ξανά. Διαπίστωσα ότι αυτό ήταν ένα θέμα που δεν το αγγίζουμε εύκολα και ακόμα και σήμερα προκαλεί κάποια αμηχανία. Αισθάνθηκα πάντως ότι αυτά τα ταξίδια μπορεί και να αλλάζουν αντιλήψεις, ακόμα κι αν κάποιος δεν το λέει δυνατά», καταλήγει.
