Σπανίως η μνήμη ενός σπουδαίου ανθρώπου έχει βρει στον τόπο μας τη φροντίδα και την αγάπη που οργάνωσε για τη μνήμη του Ελευθερίου Βενιζέλου ο Νικόλαος Παπαδάκης, που πέθανε χθες. Εμπνευστής, δημιουργός και ιδρυτής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» στα Χανιά της Κρήτης. Ηδη πριν από το 2000, με γνώμονα την πρόταση, την προτροπή και το ήθος του αοιδίμου σεβάσμιου γέροντα Ειρηναίου Γαλανάκη, πρώην μητροπολίτη Κισσάμου και Σελίνου, ξεκινά την άοκνη προσπάθεια να πείσει, όχι τους Χανιώτες και τους Κρητικούς, αλλά το σύνολο των Ελλήνων και των Ελληνίδων, εντός των συνόρων αλλά και της διασποράς, για την ανάγκη να επικαιροποιηθεί το μήνυμα που εκπέμπει η πολιτική και ηθική προσωπικότητα του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Αγωνία και γοητεία της ζωής του, το έργο του ανθρώπου που εδραίωσε τον αστισμό στην Ελλάδα, που συνομίλησε επί ίσοις όροις με τους σπουδαίους παγκόσμιους ηγέτες, τους «δύσκολους», τους φιλέλληνες, τους ανθέλληνες, τους ειρηνόφιλους, τους πολεμοχαρείς. Διέσωσε ο Παπαδάκης το έργο του ανθρώπου που προσπάθησε να συγκροτήσει στην Ελλάδα ένα πολιτικό συγκρότημα μακριά από την καμαρίλα του παλατιού, μακριά από την αδιαφορία για τους φτωχούς και τους καταφρονεμένους. Θέλησε ο Παπαδάκης να αναδείξει τον άνθρωπο που ηγήθηκε του σχεδιασμού της εδαφικής επέκτασης της χώρας, που υπήρξε και διπλωμάτης και επαναστάτης, που διάρθρωσε μέσω συμμαχιών και εκπαίδευσης Στρατού και Ναυτικού τη μόνη επιτυχή πορεία του ελληνικού αλυτρωτισμού. Να αναδείξει και πάλι τον άνθρωπο που, μετά την κατάρρευση της Μεγάλης Ιδέας, οργάνωσε την εκπαίδευση στη χώρα μας, και τη φροντίδα των ανεπιθύμητων και περιθωριοποιημένων από τους ντόπιους προσφύγων του 1922-1923. Πώς, όμως, όλα τα παραπάνω ασφαλίζονται και εξασφαλίζονται στα χρόνια που έρχονται, πώς θα «πεισθούν» οι γενιές τού σήμερα και του αύριο για τη χρυσή αξία και για το μοναδικό παράδειγμα των παραπάνω; Η απάντηση δόθηκε από τον Παπαδάκη με τον πιο ουσιαστικό τρόπο: μέσω της συγκρότησης ενός επιστημονικού ιδρύματος. Με στενούς συνεργάτες όπως τον Αγγελο Δεληβορριά, διευθυντή τότε του Μουσείου Μπενάκη, και άλλους ξεχωριστούς επιστήμονες, οργανώνονται τα πρώτα μεγάλα και απαραίτητα βήματα για την επιστημονική έρευνα.
Καθοριστική ήταν και η στενή σύνδεση που επέτυχε ο Παπαδάκης μεταξύ του Ιδρύματος Βενιζέλου στα Χανιά και της Βουλής των Ελλήνων, σύνδεση που τίμησε και τιμά ο κάθε πρόεδρος του ελληνικού Κοινοβουλίου. Ο Παπαδάκης οργανώνει μια υψηλότατου επιπέδου επιστημονική ομάδα για να υποστηρίζει τους σκοπούς του ιδρύματος. Αγοράζει και επισκευάζει την οικία Μπλουμ που βρίσκεται απέναντι από το πατρικό του Βενιζέλου στη Χαλέπα στα Χανιά, εγκαθιστά εκεί τα γραφεία και τη διοίκηση και στη συνέχεια, έπειτα από απερίγραπτες προσπάθειες, καταφέρνει και ευαισθητοποιεί ανθρώπους και φορείς και αγοράζεται για λογαριασμό του ιδρύματος η ίδια η Οικία Βενιζέλου στη Χαλέπα. Καταφέρνει και αναζωογονεί μέχρι και το γνήσιο αμπέλι που τρυγούσε ο Βενιζέλος και έφτιαχνε κρασί για τους φίλους του. Ολα αυτά όμως, όλος αυτός ο αγώνας ποιότητας, άφησε πίσω του ένα εξαιρετικής σημασίας έργο για τον Βενιζέλο και την εποχή του. Βήμα βήμα μέσα από αυστηρότατα κριτήρια συνέθεσε με ιδιαίτερα ανθεκτικό τρόπο ό,τι αφορούσε την προσωπικότητα και το έργο του διεθνούς Ελληνα και Κρητικού πολιτικού.
Απαύγασμα της προσπάθειας, της αυστηρότητας του δικηγόρου Νίκου Παπαδάκη, η εξαιρετική βιογραφία που μας άφησε για τον Ελευθέριο Βενιζέλο (Εστία 2017, «Καθημερινή» 2020). Σπανίζουν οι βιογραφίες στον τόπο μας, αφού γενικά οι πρωταγωνιστές μας επαναπαύονται σε «ηρωικά» απομνημονεύματα. Η δουλειά του Παπαδάκη ξεχωρίζει αφενός ως μια επιστημονική βιογραφία και αφετέρου αποτελεί έναν απερίγραπτο πλούτο τεκμηρίων, παραπομπών και διασταυρώσεων. Εργο έντιμο όπως ο ίδιος, έργο που αναδεικνύει τον βιογραφούμενο και όχι τον βιογράφο. Εργο αντάξιο του Βενιζέλου και έργο αντάξιο της εκτίμησης, του σεβασμού και της αγάπης που έχαιρε ο Παπαδάκης σε όσους τον γνωρίσαμε και δουλέψαμε μαζί του.
* Ο κ. Τάσος Σακελλαρόπουλος είναι ιστορικός, υπεύθυνος ιστορικού αρχείου στο Μουσείο Μπενάκη.
