Λίγα εικοσιτετράωρα απομένουν για να σπάσει και τυπικά το ταμπού του ανοίγματος της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Τις επόμενες ημέρες ανακοινώνεται η ίδρυση των πρώτων μη κρατικών ΑΕΙ που θα λειτουργήσουν από τον Οκτώβριο. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», τέσσερις αιτήσεις έλαβαν τελικά το πράσινο φως, από τους 12 φακέλους που είχαν αρχικώς κατατεθεί. Ανατροπές, καθυστερήσεις και πολλά παράπονα σημάδεψαν στο παρασκήνιο τη διαδικασία της πρώτης αδειοδότησης.
Τα τέσσερα μη κρατικά ΑΕΙ, που πήραν άδεια για να λειτουργήσουν ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων, είναι:
– Το Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας, το οποίο έχει δημιουργήσει στη χώρα μας εγκαταστάσεις για το παράρτημά του, καθώς δεν συνεργάζεται έως τώρα με κάποιον ιδιωτικό εκπαιδευτικό φορέα – κολέγιο της Ελλάδας.
– Το Πανεπιστήμιο του York, το οποίο συνεργάζεται στην Ελλάδα με το City College της Θεσσαλονίκης.
– Το Πανεπιστήμιο Keele, σε συνεργασία με το Μητροπολιτικό Κολλέγιο.
– To βρετανικό Open University, σε συνεργασία με το Anatolia College της Θεσσαλονίκης.
Αντιθέτως, οι φάκελοι που δεν εξασφάλισαν άδεια είναι:
– Tα βρετανικά πανεπιστήμια East London και Queen Margaret, τα οποία θα συνεργάζονταν με το Μητροπολιτικό Κολλέγιο.
– Το London Metropolitan University, το οποίο συνεργάζεται με το City Unity College στην Αθήνα.
– Το Πανεπιστήμιο Derby, που στην Ελλάδα συνεργάζεται με το Mediterranean College.
– Το Πανεπιστήμιο West London, που θα συνεργαζόταν με το ελληνικό κολέγιο BCA.
– Το Πανεπιστήμιο του Essex, το οποίο θα συνεργαζόταν με το Aegean College.
– Το γαλλικό πανεπιστήμιο Paris 13 – Sorbonne Paris Nord, που θα συνεργαζόταν με το Ιnstitution d’ Etudes Francophones (IdEF).
– Το βρετανικό πανεπιστήμιο Greater Manchester σε συνεργασία με ελληνικό New York College.
Η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) έδωσε την τελική εισήγηση στην ηγεσία του υπουργείου Παιδείας πριν από τον Δεκαπενταύγουστο. Οι απαραίτητες υπουργικές αποφάσεις αναμένεται να εκδοθούν στις αρχές της επόμενης εβδομάδας. Οι αιτούντες ενημερώθηκαν για την τελική κρίση της Αρχής την περασμένη Πέμπτη με επιστολή. Η δεκαήμερη καθυστέρηση αποδίδεται στον τυπικό έλεγχο που όφειλε να κάνει η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, αλλά και το υπουργείο Εξωτερικών, που, σύμφωνα με τον νόμο, έπρεπε τελευταίο να ελέγξει τους φακέλους για λόγους εθνικής ασφαλείας. Προηγήθηκε μία μακρά διαδικασία με πλούσιο παρασκήνιο.
Προθεσμίες – Ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε συσκέψεις με την ηγεσία της ΕΘΑΑΕ τόνισε την ανάγκη να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα. Ταυτόχρονα, στελέχη ξένων ΑΕΙ πίεζαν να «τρέξουν» οι διαδικασίες, καθώς έπρεπε να ξεκινήσουν καμπάνιες προβολής.
Στο πρωτόκολλο του υπουργείου Παιδείας είχαν φτάσει 13 αιτήσεις, αλλά μόνο ένα από τα υποψήφια παραρτήματα ήταν από τρίτη χώρα. Πρόκειται για την αίτηση από το κυπριακό Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας. Αντίθετα, οι υπόλοιπες αιτήσεις είναι από ελληνικά ιδιωτικά κολέγια που λειτουργούν επί χρόνια στην Ελλάδα, ως παραρτήματα ευρωπαϊκών –η πλειονότητα βρετανικών– ΑΕΙ με τη μέθοδο του franchise. Μόνο που για την «πανεπιστημιοποίησή» του, το ιδιωτικό κολέγιο όφειλε εκ του νόμου να αποκτήσει ισχυρά ακαδημαϊκά χαρακτηριστικά, πιστοποιημένα από την Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης και σοβαρές υποδομές.
Η αρχική προθεσμία υποβολής αιτήσεων ολοκληρωνόταν στις 28 Φεβρουαρίου 2025, αλλά δόθηκε ένας μήνας παράταση, έως τις 31 Μαρτίου. Πληροφορίες αναφέρουν ότι αυτό αποφασίστηκε για να προλάβουν να «πιάσουν» τα κριτήρια της ΕΘΑΑΕ όσο περισσότερα κολέγια. Στο μεταξύ, στις αρχές Φεβρουαρίου, ψηφίστηκε από τη Βουλή τροπολογία με την οποία δόθηκε η δυνατότητα σε ιδιωτικά πανεπιστήμια να χρησιμοποιούν υφιστάμενες εγκαταστάσεις εκπαιδευτικών δομών (π.χ. κολέγια, ιδιωτικά σχολεία) έως ότου αποκτήσουν δικά τους campus, ενώ επιτρέπεται η συστέγαση διαφορετικών δομών εκπαίδευσης στις ίδιες εγκαταστάσεις, υπό την προϋπόθεση ότι δεν λειτουργούν ταυτόχρονα.
Στις αρχές Απριλίου έγιναν τα «αποκαλυπτήρια» των αιτούντων. Συνολικά 13 ευρωπαϊκά ΑΕΙ κατέθεσαν αίτηση. Τα 12 με στόχο να ξεκινήσουν τη λειτουργία τους τον προσεχή Οκτώβριο, από το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 και ένα –το Sunderland University που συνεργάζεται με το ελληνικό Κολλέγιο DEI– το 2026-2027.
20.000 σελίδες
Κατόπιν άρχισε ο αγώνας δρόμου των αξιολογητών: τα μέλη της Εθνικής Αρχής αξιολόγησαν εάν πληρούνται τα ακαδημαϊκά και οικονομικά κριτήρια που θέτει ο νόμος 5094, και τα μέλη του Εθνικού Οργανισμού Πιστοποίησης Προσόντων και Επαγγελματικού Προσανατολισμού (ΕΟΠΠΕΠ) τα κριτήρια για τις υποδομές. Σύμφωνα με πρόχειρο υπολογισμό μέλους της ΕΘΑΑΕ, το σύνολο των αιτήσεων με όλα τα συνοδευτικά ήταν πάνω από 20.000 σελίδες. Παράλληλα, οι αξιολογητές επισκέφθηκαν διά ζώσης τα στελέχη των αιτούντων.
Οι επισκέψεις ολοκληρώθηκαν στις 27 Ιουνίου, και αφού λίγες ημέρες πριν το Συμβούλιο της Επικρατείας έβγαλε ένα… μεγάλο άγχος από την κυβέρνηση και τα ξένα ΑΕΙ. Το ανώτατο δικαστήριο έκρινε, κατόπιν προσφυγών, πως «δεν αποκλείεται κατά το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων προερχομένων από την Ευρωπαϊκή Ενωση ή από χώρα συμβεβλημένη στην GATS, κατά τους όρους ειδικού νόμου, με τον οποίο διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο σπουδών και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία».
Τριετή προγράμματα
Από τις αξιολογήσεις, όμως, των αιτήσεων προέκυψε ότι έπρεπε να δοθεί και άλλη παράταση. Το «αγκάθι» ήταν τα ξένα ΑΕΙ που είχαν καταρτίσει τις αιτήσεις τους με τριετή προγράμματα σπουδών. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», η ΕΘΑΑΕ ήταν ξεκάθαρη ότι θα «κόψει» όλα τα προγράμματα σπουδών που δεν έχουν τετραετή διάρκεια. Ετσι δόθηκε και άλλη παράταση ώστε οι αιτούντες να προσαρμοστούν. Παράλληλα, ο ΕΟΠΠΕΠ προχωρούσε τις αξιολογήσεις των υποδομών των παραρτημάτων των ξένων ΑΕΙ.
Εφτασε ο Ιούλιος και τρεις μήνες μετά την ανακοίνωση των αιτήσεων, φούντωνε η «προληπτική» ανησυχία μήπως υπάρξει καθυστέρηση. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης σε δύο συσκέψεις με την ηγεσία της ΕΘΑΑΕ τόνισε μετ’ επιτάσεως την ανάγκη να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα, έως τα τέλη Ιουλίου.
Υποδομές – Η αξιολόγηση των υποδομών απεδείχθη το δεύτερο μεγάλο «αγκάθι» για τα υποψήφια ΑΕΙ. Δύο από τις έξι αιτήσεις που είχαν πάρει το πράσινο φως,
απορρίφθηκαν μετά τον έλεγχο των κτιριακών εγκαταστάσεων.
Ταυτόχρονα, τα στελέχη των ξένων ΑΕΙ πίεζαν για να «τρέξουν» οι διαδικασίες, καθώς έπρεπε να ξεκινήσουν τις καμπάνιες προβολής. Αλλωστε, οι βάσεις εισαγωγής στα δημόσια ΑΕΙ ανακοινώθηκαν στα τέλη Ιουλίου και τα μη κρατικά ΑΕΙ στόχευσαν στους υποψηφίους που έμειναν εκτός των πρώτων τους επιλογών. Ετσι, καθώς η ιδρυματική αξιολόγηση κάθε παραρτήματος ξένου ΑΕΙ είχε ολοκληρωθεί, οι ενδιαφερόμενοι ζητούσαν να ανακοινωθούν τα ΑΕΙ που θα λάβουν άδεια λειτουργίας ώστε να προχωρήσει ο προγραμματισμός τους, ακόμη και εάν δεν έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος για την πιστοποίηση των προγραμμάτων σπουδών τους.
«Τυχόν καθυστέρηση θα δημιουργήσει προβλήματα, καθώς πρέπει να γίνουν οι προκηρύξεις πρόσληψης εκπαιδευτικού προσωπικού και να “τρέξουν” οι καμπάνιες προβολής», δήλωσε στην «Κ» ιδιοκτήτης ελληνικού κολεγίου. Από την πλευρά τους, στελέχη της ΕΘΑΑΕ μιλούσαν για τον μεγάλο αριθμό των προγραμμάτων, την ανάγκη ουσιαστικών ελέγχων, την έλλειψη προσωπικού αλλά και «τη γραφειοκρατία που εμποδίζει την εκταμίευση κονδυλίων». Τελικά, στις αρχές Αυγούστου βγήκε η πρώτη λίστα με 6 προκριθέντα ξένα ΑΕΙ.
Ο έλεγχος των κτιρίων
Από την πλευρά του, ο ΕΟΠΠΕΠ προχώρησε σε αξιολόγηση 43 κτιρίων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, τα οποία δηλώθηκαν πως θα φιλοξενήσουν τις νέες δομές. Η αξιολόγηση των υποδομών απεδείχθη το δεύτερο μεγάλο «αγκάθι», που οδήγησε μάλιστα στην απόρριψη δύο αιτήσεων.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι έλεγχοι έδειξαν ότι τα κεντρικά κτίρια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη πληρούσαν τις προδιαγραφές, αλλά δεν κάλυψαν τις απαιτήσεις του νόμου περιφερειακά κτίρια, στα οποία τα ξένα ΑΕΙ ήθελαν να λειτουργήσουν παράρτημα. Επίσης, ναι μεν επιτρέπεται η συστέγαση με άλλες εκπαιδευτικές δομές (π.χ. σχολεία, κολέγια), αλλά απαγορεύεται η ταυτόχρονη λειτουργία τους στους ίδιους χώρους. Ετσι, η μη παροχή επαρκών στοιχείων από ξένα ΑΕΙ για το ωράριο λειτουργίας οδήγησε τον ΕΟΠΠΕΠ να αποκλείσει ορισμένες εγκαταστάσεις.
Μάλιστα, ενώ στην αρχική λίστα της ΕΘΑΑΕ ήταν προς αδειοδότηση έξι αιτήσεις, τελικά έμειναν τέσσερις διότι διαπιστώθηκε ότι παράρτημα του ξένου ΑΕΙ δεν κάλυψε τις ελλείψεις που καταγράφηκαν κατά τον πρώτο έλεγχο των κτιριακών υποδομών του, αλλά και ότι στη συμφωνία ιδιωτικού κολεγίου-παραρτήματος με το ξένο ΑΕΙ υπήρχαν σημεία ασύμβατα με τον νόμο 5094.
«Ολη αυτή η δουλειά έγινε σε χρόνο-ρεκόρ και ουδείς μπορεί να μιλάει για καθυστερήσεις. Η πιστοποίηση προγραμμάτων σπουδών αρχίζει μετά και όχι πριν από την αδειοδότηση. Η ΕΘΑΑΕ δεν μπορεί να πιστοποιήσει προγράμματα ανύπαρκτων πανεπιστημίων. Και αυτή η πιστοποίηση θα γίνει σε χρόνο-ρεκόρ και πολύ πιο γρήγορα από τις πιστοποιήσεις προγραμμάτων των κρατικών ΑΕΙ, που διαρκούν πολλούς μήνες, λόγω έλλειψης προσωπικού», δήλωσε στην «Κ» μέλος της ΕΘΑΑΕ, τονίζοντας ότι «κάναμε τη δουλειά μας ευσυνείδητα και ανεξάρτητα».
Τα τμήματα και οι ενστάσεις
Σύμφωνα με πληροφορίες, στα παραρτήματα που έχουν λάβει πιστοποίηση περιλαμβάνονται δύο ιατρικές σχολές, δύο νομικές, τέσσερα τμήματα ψυχολογίας, τρία πληροφορικής, δύο διοίκησης επιχειρήσεων. Υπολογίζεται ότι το σύνολο των εισακτέων, εάν πιστοποιηθούν όλα τα προγράμματα, δεν θα ξεπεράσει τους 1.500.
Οι «κομμένοι» έχουν αρχίσει να γκρινιάζουν κατά της ΕΘΑΑΕ και του υπουργείου Παιδείας.
Οπως ανέφερε στην «Κ» υψηλόβαθμο στέλεχος ιδιωτικού κολεγίου, «έκανα τόση επένδυση. Τώρα πώς θα προχωρήσω;». Αλλοι θεωρούν ότι «θα υπάρξει πρόβλημα με τους επενδυτές που συμπράττουν στη λειτουργία του παραρτήματος ξένου ΑΕΙ, καθώς η μη αδειοδότηση θα πλήξει το όνομα του ξένου ΑΕΙ και θα μας φέρει σε δεύτερη μοίρα», υπογράμμισε στην «Κ» εκπρόσωπος ιδιωτικού κολεγίου.
Στην περίπτωση που κάποιος «κομμένος» θέλει να προσφύγει δικαστικά, η κυβέρνηση έχει ψηφίσει ρύθμιση για την απαλλαγή της ΕΘΑΑΕ από αστικές ευθύνες, με στόχο να μην κάνουν αγωγές για αποζημίωση τα κολέγια που αξιολογήθηκαν αρνητικά. «Και αυτό έγινε για την προστασία της ανεξάρτητης κρίσης μας», τόνισε στην «Κ» μέλος της ΕΘΑΑΕ. Πάντως, όσοι δεν έχουν προκριθεί μπορούν να κάνουν ένσταση ή να συμμορφωθούν με τις υποδείξεις της ΕΘΑΑΕ, ώστε να λειτουργήσουν από το 2026-2027.
