Μια απόφαση, η οποία ενδεχομένως να επηρεάζει την εγκυρότητα της πρόσφατης τρίμηνης αναστολής του δικαιώματος υποβολής αιτήματος ασύλου από το ελληνικό αρμόδιο υπουργείο, εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) στο Στρασβούργο. Το δικαστήριο ζήτησε από την Ελλάδα να μην προχωρήσει στην απέλαση οκτώ Σουδανών, οι οποίοι είχαν εισέλθει παράνομα στην Κρήτη προερχόμενοι από τη Λιβύη. Αλλά να αναμένει να εκδοθεί η απόφαση του δικαστηρίου στο οποίο προσέφυγαν, επειδή δεν τους δόθηκε το δικαίωμα υποβολής αιτήματος ασύλου.
Ειδικότερα, η διαταγή ασφαλιστικών μέτρων εκδόθηκε από το ΕΔΔΑ στις 14 Αυγούστου και αφορά οκτώ υπηκόους Σουδάν, οι οποίοι κρατούνται στο κέντρο κράτησης Αμυγδαλέζας. Οι Σουδανοί επιθυμούσαν, αλλά δεν μπόρεσαν να καταθέσουν αίτημα για παροχή ασύλου, καθώς από τις 14 Ιουλίου ισχύει με νομοθετική ρύθμιση (ν. 5218/25) αναστολή του δικαιώματος αυτού για αλλοδαπούς που εισέρχονται στην Ελλάδα παράνομα προερχόμενοι από χώρες της Βόρειας Αφρικής.
Το δικαστήριο ζήτησε από την Ελλάδα να μην προχωρήσει στην απέλαση οκτώ Σουδανών, οι οποίοι είχαν εισέλθει παράνομα στην Κρήτη προερχόμενοι από τη Λιβύη.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο, η οποία εκπροσωπεί τους τέσσερις από τους οκτώ αλλοδαπούς, οι Σουδανοί υπέβαλαν αιτήσεις ασύλου τις οποίες η υπηρεσία Ασύλου δεν δέχεται να καταγράψει, επικαλούμενη την νομοθετική αναστολή της πρόσβασης στο άσυλο. Οι αλλοδαποί που εισέρχονται στη χώρα από τα μέσα Ιουλίου, οπότε και τέθηκε σε ισχύ η νέα ρύθμιση, λαμβάνουν από την αστυνομία τυποποιημένες εντολές επιστροφής στη χώρα καταγωγής τους ή τη Λιβύη. Αν τυχόν καταθέσουν προσφυγές κατά των εντολών επιστροφής, αυτές απορρίπτονται επίσης με τυποποιημένες αποφάσεις.
Οι οκτώ Σουδανοί κατέθεσαν αιτήσεις ακύρωσης και αναστολής στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Αθηνών, ώστε να μην απελαθούν και να εκδικαστούν οι προσφυγές που κατέθεσαν. «Η διαταγή ασφαλιστικών μέτρων του ΕΔΔΑ έρχεται να καλύψει ένα σημαντικό κενό στη δικαστική προστασία των ανθρώπων, διασφαλίζοντας το δικαίωμά τους να παραμείνουν στη χώρα μέχρι να ολοκληρωθεί η εξέταση των αιτήσεων αναστολής τους στα διοικητικά δικαστήρια, διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει μήνες. Η διαταγή αυτή σηματοδοτεί, επίσης, την αναγνώριση των σοβαρών κινδύνων που διατρέχουν σε περίπτωση απέλασής τους και που αποτελούν βάσιμους λόγους αίτησης ασύλου», αναφέρει στην ανακοίνωσή της η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο. Η απόφαση του ΕΔΔΑ είναι μεν δεσμευτική για τις ελληνικές Αρχές, ωστόσο επηρεάζει άμεσα μόνο τις συγκεκριμένες οκτώ περιπτώσεις. Πάντως εκτιμάται από νομικούς κύκλους ότι η παρέμβαση του ΕΔΔΑ είναι κάτι που αναγκαστικά θα ληφθεί υπόψη από τα ελληνικά δικαστήρια.
Ανακοίνωση εργαζομένων
Επιφυλάξεις για τη νομιμότητα της διαδικασίας εξέφρασαν προ ημερών και οι εργαζόμενοι στο υπουργείο Μετανάστευσης. Οπως ανέφεραν σε ανακοίνωσή τους, «οι αρμόδιοι υπάλληλοι που εξετάζουν τα αιτήματα ασύλου με βάση την ισχύουσα νομοθεσία καλούνται να βάλουν την υπογραφή τους σε αποφάσεις που στηρίζονται σε πολιτικές οδηγίες, χωρίς όμως να υπάρχουν δεδομένα και επαρκή τεκμηρίωση.
Οι υπάλληλοι της υπηρεσίας εξηγούν ότι βάζοντας την υπογραφή τους ρισκάρουν, αφού δεν θα μπορούν να αιτιολογήσουν επαρκώς με βάση συγκεκριμένα στοιχεία τις αποφάσεις τους. Και οι εργαζόμενοι της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΥΠΥΤ) αντιδρούν επίσης, τονίζοντας ότι η εφαρμογή της τροπολογίας δημιουργεί ζητήματα ορθής και σύννομης λειτουργίας των δομών φιλοξενίας».
Εν τω μεταξύ, έπειτα από μια διακοπή αρκετών εβδομάδων, τις τελευταίες δύο ημέρες ξεκίνησαν και πάλι οι ροές μεταναστών από τη Λιβύη προς τη Γαύδο και την Κρήτη. Νωρίς το πρωί της Δευτέρας σκάφος του Λιμενικού εντόπισε και διέσωσε 68 μετανάστες που επέβαιναν σε λέμβο ανοιχτά της Γαύδου. Λίγο αργότερα εντόπισαν ακόμη 58 άτομα, τα οποία περισυνελέγησαν από δεξαμενόπλοιο με σημαία Μάλτας και κατόπιν παρελήφθησαν από σκάφη του Λιμενικού. Η πρώτη ομάδα μεταφέρθηκε στο λιμάνι της Γαύδου και η δεύτερη στα Σφακιά, ενώ μετά την καταγραφή τους θα οδηγηθούν εκτός Κρήτης, σε κέντρο κράτησης με σκοπό την απέλασή τους. Εκτιμάται ότι αυτή τη στιγμή στο κατάστημα κράτησης της Αμυγδαλέζας βρίσκονται περισσότερα από 140 άτομα διαφόρων εθνικοτήτων, τα οποία επιχείρησαν να προσεγγίσουν την Κρήτη ξεκινώντας από τη Λιβύη.
Δυσχέρεια επιστροφών
Οι εξαγγελίες για τις επιστροφές δεν είναι καθόλου εύκολο να υλοποιηθούν, και μάλιστα όσο άμεσα θα απαιτείτο. Κατόπιν τούτου, είναι πολύ πιθανό σύντομα να αυξηθεί κατά πολύ ο αριθμός των ατόμων που θα βρίσκονται υπό κράτηση. Υπενθυμίζουμε ότι το 2024 επιστράφηκαν συνολικά 5.865 αλλοδαποί από την Ελλάδα, εκ των οποίων 38% ήταν Γεωργιανοί, 35% Αλβανοί, 6,6% Πακιστανοί και 2,1% Μπανγκλαντεσιανοί. Από την αρχή του 2025 έως το τέλος Ιουνίου έχουν κατατεθεί 27.425 αιτήσεις ασύλου και έχουν εκδοθεί 26.919 αποφάσεις, από τις οποίες οι 8.000 ήταν αρνητικές.
