Την οριστική διακοπή λειτουργίας της «Δομής Μαλακάσας», η οποία φιλοξενεί πρόσφυγες, ζητεί ο Συνήγορος του Πολίτη. Οπως επισημαίνει, η αδειοδότηση της εγκατάστασης έχει κριθεί παράνομη από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας ήδη από το 2023, απόφαση την οποία η πολιτεία αρνείται να εφαρμόσει. Πίεση για το κλείσιμο της δομής ασκεί και ο Δήμος Ωρωπού, προσφεύγοντας στο Συμβούλιο Συμμόρφωσης του ΣτΕ.
Η δημιουργία «προσωρινών» δομών, όπως τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης και Δομές Προσωρινής Φιλοξενίας στις συνοριακές περιοχές ή στην ενδοχώρα, επετράπη το 2016. Με τον ν. 4375/16 δόθηκε η δυνατότητα να χωροθετούνται και να αδειοδοτούνται τέτοιες δομές κατά παρέκκλιση της νομοθεσίας, εφόσον υπάρχουν «εξαιρετικές περιπτώσεις επείγουσας και επιτακτικής ανάγκης και για λόγους δημοσίου συμφέροντος».
Στις αρχές του 2020 τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Εσωτερικών και Μετανάστευσης αποφάσισαν την κατεπείγουσα κατασκευή δύο τέτοιων δομών φιλοξενίας – η μία σε έκταση 60 στρεμμάτων του στρατοπέδου Γερακίνη στη Μαλακάσα, για τη στέγαση 1.500 ατόμων. Οπως υποστήριξε το υπουργείο Μετανάστευσης, εκείνη την περίοδο υπήρχε ζήτημα «αθρόας εισόδου χιλιάδων μεταναστών στο ελληνικό έδαφος από τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα, μετά το άνοιγμα των συνόρων από την Τουρκία στις 28.2.20» και τον συνεπακόλουθο υπερπληθυσμό στις τότε υπάρχουσες δομές.
Η έκταση (τμήμα του στρατοπέδου) παραχωρήθηκε κατά χρήση από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας και ακολούθησε η απόφαση χωροθέτησης τον Μάιο του ίδιου έτους. Μάλιστα έγινε και νομοθετική ρύθμιση (ν. 4759/20), που επέτρεψε οι εγκαταστάσεις αυτές να γίνονται και εντός αναδασωτέων εκτάσεων.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου είχε κρίνει από το 2023 παράνομη την αδειοδότηση της εγκατάστασης – Νέα προσφυγή από τον Δήμο Ωρωπού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1992 είχε αποφασιστεί η έκταση αυτή (συγκεκριμένα, 715 στρέμματα) να παραχωρηθεί στον Αυτόνομο Οικοδομικό Οργανισμό Αξιωματικών (ΑΟΟΑ) έναντι 78 εκατ. ευρώ για την οικοδόμησή του. Η απόφαση ακυρώθηκε το 1993 από την Ολομέλεια του ΣτΕ, με την αιτιολογία ότι η δασική νομοθεσία απαγορεύει την παραχώρηση δάσους ή δασικής περιοχής προς δημιουργία ή επέκταση πόλεων και οικισμών.
Ο Δήμος Ωρωπού προσέφυγε το καλοκαίρι του 2020 στο ΣτΕ ζητώντας την ακύρωση της χωροθέτησης της δομής φιλοξενίας. Η βάση στην οποία στράφηκε κατά της απόφασης αφορούσε τον χαρακτήρα της έκτασης: Η έκταση είχε ήδη χαρακτηριστεί δύο φορές αναδασωτέα, το 1993 και το 2015. Τρία έτη αργότερα, η Ολομέλεια του ΣτΕ (απόφαση 1532/2023) έκανε δεκτή την προσφυγή του Δήμου Ωρωπού, επειδή δεν εξετάστηκαν εναλλακτικές λύσεις. «Η ίδρυση και κατασκευή δομής εντός αναδασωτέας έκτασης είναι συνταγματικώς ανεκτή υπό την προϋπόθεση ότι δεν εξευρίσκονται άλλες, μη αναδασωτέες και κατάλληλες προς τούτο εκτάσεις», ανέφερε η απόφαση. «Εν προκειμένω από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι η διοίκηση προέβη σε έρευνα σχετικώς με την ύπαρξη άλλων κατάλληλων εκτάσεων».
Τα χρόνια πέρασαν, αλλά η δομή εξακολουθεί σήμερα να λειτουργεί. Από τις αρχές του έτους, ο Συνήγορος του Πολίτη παρενέβη στην υπόθεση, απευθυνόμενος σε όλα τα συναρμόδια υπουργεία, ζητώντας να εφαρμοστεί η απόφαση του ΣτΕ. Με σειρά εγγράφων του επισημαίνει ότι η διοίκηση έχει την υποχρέωση να συμμορφώνεται χωρίς καθυστέρηση στις δικαστικές αποφάσεις. Παράλληλα, αναγνωρίζει τις υποχρεώσεις της χώρας για παροχή ανθρώπινων συνθηκών σε αιτούντες άσυλο και ζητεί να ληφθούν μέτρα για τη μετεγκατάσταση των προσφύγων «σε δομές που θα διασφαλίζουν την ασφαλή και αξιοπρεπή τους διαβίωση, λαμβάνοντας υπόψη και την ειδικότερη φροντίδα που απαιτείται για τα ευάλωτα πρόσωπα». Ζητεί δε να ληφθεί ειδική μέριμνα «ώστε τα παιδιά που φιλοξενούνται στη δομή της Μαλακάσας να συνεχίσουν απρόσκοπτα τη φοίτησή τους στο σχολείο μετά τη μετεγκατάστασή τους σε άλλη δομή».
Ο Συνήγορος επανήλθε τον Απρίλιο και τώρα τον Ιούλιο, με τα συναρμόδια υπουργεία να μην έχουν καν απαντήσει.
Πίεση για τη διακοπή της λειτουργίας της δομής Μαλακάσας ασκεί και ο Δήμος Ωρωπού. Χθες ο δήμος προσέφυγε στο Συμβούλιο Συμμόρφωσης του ΣτΕ, όργανο που μεριμνά για την εφαρμογή δικαστικών αποφάσεων και μπορεί να κινήσει διαδικασίες επιβολής προστίμου. Ο δήμος ζητεί να ασκηθεί πίεση από το ανώτατο δικαστήριο στην πολιτεία ώστε να εφαρμοστεί η απόφαση του 2023 και να σταματήσει η λειτουργία της δομής.
