Στην κατεύθυνση της αυστηροποίησης όσων προβλέπονται για τους μετανάστες που παραμένουν παράνομα στη χώρα βρίσκεται το νομοσχέδιο του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, το οποίο τέθηκε χθες σε διαβούλευση. (Θα ολοκληρωθεί στις 31 Ιουλίου.) Οι μετανάστες που παραμένουν στην Ελλάδα παράνομα διαπράττουν πλέον ποινικό αδίκημα και προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών και χρηματικό πρόστιμο τουλάχιστον 10.000 ευρώ. Υπάρχει η δυνατότητα αναστολής εκτέλεσης ποινής υπό τον όρο δήλωσης του καταδικασμένου πολίτη τρίτης χώρας σε εκούσια αναχώρηση από την Ελλάδα.
Το νομοσχέδιο προβλέπει τη διεύρυνση της έννοιας της χώρας επιστροφής, τη σύντμηση των ημερομηνιών για την οικειοθελή αναχώρηση, την προσθήκη του κινδύνου διαφυγής ως αιτιολογία για να τεθεί ο μετανάστης υπό κράτηση. Οπως αναφέρει το υπουργείο: «Οι επιλογές όποιου παραμένει παράνομα στη χώρα θα είναι δύο: ή φυλακή ή επιστροφή». Το νομοσχέδιο είχε εξαγγελθεί και παρουσιαστεί στο υπουργικό συμβούλιο από τον προκάτοχο του κ. Πλεύρη, Μάκη Βορίδη, και στη διαβούλευση δεν συνοδεύεται από έκθεση συνεπειών ως είθισται. Πάντως, δεδομένου ότι η διαβούλευση του νομοσχεδίου ολοκληρώνεται στο τέλος του μήνα είναι πολύ πιθανό να μην προλάβει να ψηφιστεί πριν κλείσει η Βουλή για το καλοκαίρι.
Χώρα επιστροφής, σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου, μπορεί να είναι α) η χώρα συνήθους διαμονής, β) η ασφαλής τρίτη χώρα, όπως ορίζεται στο άρθρο 91 ν. 4939/2022 (Α΄ 111), λόγω της οποίας η αίτηση διεθνούς προστασίας απορρίφθηκε ως απαράδεκτη, και γ) η πρώτη χώρα ασύλου λόγω της οποίας η αίτηση διεθνούς προστασίας απορρίφθηκε ως απαράδεκτη.
Επίσης προβλέπεται ότι ο μετανάστης ακόμη και αν έχει υποβάλει αίτημα ασύλου και αναμένεται η απόφαση, μπορεί να τεθεί υπό κράτηση εφόσον συντρέχουν στο πρόσωπό του λόγοι εθνικής ασφάλειας, δημόσιας ασφάλειας και δημόσιας τάξης ή υπάρχει κίνδυνος διαφυγής. Με την προσθήκη επιπλέον ορισμών για το τι μπορεί να εκληφθεί ως κίνδυνος διαφυγής, στο νομοσχέδιο, η κράτηση και για τους αιτούντες άσυλο φαντάζει σχεδόν μονόδρομος. Συγκεκριμένα, προστίθενται με βάση το νομοσχέδιο ως αντικειμενικά κριτήρια που αποτελούν κίνδυνο διαφυγής α) η μη ύπαρξη κατοικίας ή γνωστής διαμονής, β) η άνευ προηγούμενης ενημέρωσης των αρμόδιων αρχών εγκατάλειψη ή μεταβολή τόπου κατοικίας ή γνωστής διαμονής και γ) η άρνηση υποβολής σε ταυτοποίηση με βιομετρικά ή άλλα μέσα.
Περιλαμβάνεται ακόμη ρητή πρόβλεψη περί μη αναστολής της κράτησης και σε περίπτωση υποβολής αντιρρήσεων, επέκταση διάρκειας κράτησης, συμπεριλαμβανομένων προβλεπόμενων παρατάσεων, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του κανονισμού από 18 μήνες σε 24 και επανεξέταση συνδρομής προϋποθέσεων κράτησης ανά εξάμηνο. Επιπλέον, προβλέπεται η μείωση προθεσμιών για οικειοθελή αναχώρηση από 25 ημέρες που ήταν με την προηγούμενη νομοθεσία σε 14 ημέρες, καθώς και για παράταση προθεσμίας οικειοθελούς αναχώρησης για εξαιρετικούς λόγους από 120 ημέρες σε 60 ημέρες.
Οι ασυνόδευτοι ανήλικοι και οι οικογένειες με ανηλίκους μπορούν να κρατούνται μόνον ως έσχατη λύση για το ελάχιστο απαιτούμενο χρονικό διάστημα.
Αδεια διαμονής
Καταργείται επίσης η χορήγηση άδειας διαμονής για όσους παραμένουν παράνομα στη χώρα για επτά έτη, που ίσχυε μέχρι τώρα. Ομως στο άρθρο 29 του νομοσχεδίου προβλέπεται ειδική ρύθμιση για όσους έχουν παιδιά. Ειδικότερα, «με απόφαση του γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης χορηγείται άδεια διαμονής για εξαιρετικούς λόγους (άδεια διαμονής τύπου “Α.6”) με δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας σε πολίτες τρίτων χωρών που είναι γονείς ανήλικου ημεδαπού και προσκομίζουν στοιχεία που τεκμηριώνουν τη γονική σχέση με το/τα τέκνο/α. Η άδεια διαμονής χορηγείται άπαξ, έχει διάρκεια ισχύος τρία (3) έτη και ο κάτοχός της κατά τη λήξη της διάρκειας ισχύος της μπορεί να αιτηθεί αλλαγή κατηγορίας άδειας διαμονής σύμφωνα με το άρθρο 12».
