Το πρωί της Τρίτης, δύο φορτηγάκια φορτώνουν τρόφιμα από την αποθήκη της Τράπεζας Τροφίμων στο Κρυονέρι Αττικής. Το ένα είναι από το Ασυλο Ανιάτων, το άλλο από την Αμυμώνη, τον πανελλήνιο σύλλογο γονέων, κηδεμόνων και φίλων ατόμων με προβλήματα όρασης και πρόσθετες αναπηρίες. Πρόκειται για μόνο δύο από τα ιδρύματα που επωφελούνται σε σταθερή βάση από το έργο της συγκεκριμένης μη κερδοσκοπικής οργάνωσης τις τελευταίες δεκαετίες.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, η επισιτιστική ανασφάλεια το 2023 επηρέαζε το 10,9% του πληθυσμού στην Ελλάδα, με τη χώρα να σημειώνει το όγδοο υψηλότερο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σε 30 χώρες της Ευρώπης, αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερες από 350 Τράπεζες Τροφίμων. Επτά από αυτές τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, οι οποίες συγκεντρώνουν τρόφιμα τα οποία στη συνέχεια προσφέρουν δωρεάν σε κοινωφελείς φορείς για να επωφεληθούν άνθρωποι που τα έχουν ανάγκη, βρίσκονται στην Ελλάδα.
Οι Τράπεζες Τροφίμων προσπαθούν έμπρακτα να καταπολεμήσουν την επισιτιστική ανασφάλεια, περιορίζοντας ταυτοχρόνως τη σπατάλη τροφίμων. «Είναι ιδρύματα που μαζεύουν τρόφιμα, που ενώ είναι απολύτως κατάλληλα να καταναλωθούν, για κάποιον λόγο δεν μπορούν να βγουν στο εμπόριο – επειδή μπορεί να έχει κολλήσει στραβά η ετικέτα στη συσκευασία τους ή επειδή είναι κοντά στη λήξη τους. Αυτά τα τρόφιμα συνήθως πηγαίνουν στις χωματερές», λέει στην «Κ» ο Παναγής Βουρλούμης, πρόεδρος της Τράπεζας Τροφίμων στην Αθήνα.
Είναι η πρώτη που ιδρύθηκε στην Ελλάδα, πριν από ακριβώς 30 χρόνια, από τον Γεράσιμο Βασιλόπουλο. Από τότε το ίδρυμα της Αθήνας έχει βοηθήσει στη σύσταση κι άλλων τραπεζών, μεταξύ άλλων στη Θεσσαλονίκη, στη Θεσσαλία και την Κρήτη. Το 2024, 347 συσσίτια και ιδρύματα και περισσότεροι από 137.000 άνθρωποι ωφελήθηκαν από τις ελληνικές Τράπεζες Τροφίμων, οι οποίες από το 1995 μέχρι σήμερα έχουν συλλέξει και διανέμει 32.677 τόνους φαγητού.
Οργάνωση
Στα κεντρικά της Τράπεζας Τροφίμων της Αθήνας στο Κρυονέρι τα πάντα είναι εξαιρετικά οργανωμένα. Ολα τα προϊόντα –από τα κοτόπουλα, τα λουκάνικα και τα παγωτά στους καταψύκτες μέχρι τις φακές, τα αλεύρια, τους καφέδες και τις σοκολάτες, μεταξύ πολλών άλλων– είναι καταγεγραμμένα. Λεπτομερώς αναγράφεται και ποια τρόφιμα και σε ποιες ποσότητες θα λάβει κάθε ένα από τα 160 συσσίτια και ιδρύματα της Αττικής που τροφοδοτεί συστηματικά η τράπεζα, τα οποία μετά ελέγχονται από εθελοντή της.
«Κάθε Παρασκευή φτιάχνουμε το πρόγραμμα της εβδομάδας», αναφέρει ο γενικός διευθυντής Δημήτρης Νέντας, ο οποίος ξεκίνησε ως εργαζόμενος στην τράπεζα το 2012 και πριν από τρία χρόνια ανέλαβε διευθυντής. «Ο,τι προϊόν μπαίνει μέσα στην αποθήκη καταχωρίζεται», συμπληρώνει, «κι ό,τι βγαίνει πάει μόνο σε δομές που έχουν ΑΦΜ».
Κάποια από τα προϊόντα που βρίσκονται στο κτίριο των 1.500 τετραγωνικών, το οποίο αγόρασε στις αρχές του 2000 ο Γεράσιμος Βασιλόπουλος, προέρχονται από δωρεές – από σούπερ μάρκετ, όπως «ΑΒ Βασιλόπουλος» και «Σκλαβενίτης» και εταιρείες όπως Nestle, Danone, «Μεβγάλ», «Υφαντής», μεταξύ πολλών άλλων. Υπενθυμίζεται πως οι συγκεκριμένες δωρεές εκπίπτουν από τη φορολογία των εταιρειών. Το ίδιο όμως δεν ισχύει και για την Τράπεζα Τροφίμων, οι δαπάνες της οποίας ήταν 440.000 ευρώ το 2024 – συμπεριλαμβανομένων 122.000 ευρώ σε φόρους. «Μαζί με άλλα ιδρύματα», αναφέρει ο κ. Βουρλούμης, «προσπαθούμε να καταργήσουμε τον νόμο που φορολογεί τα φιλανθρωπικά ιδρύματα με τον συντελεστή που ισχύει για τις κερδοσκοπικές επιχειρήσεις».
Πέραν των δωρεών η Τράπεζα Τροφίμων συγκεντρώνει προϊόντα και με άλλους τρόπους. Μέσω της δράσης collect και με την υποστήριξη της Metlen, πέρυσι συγκέντρωσε 50 τόνους τροφίμων και άλλα είδη πρώτης ανάγκης. Στο πλαίσιο της συγκεκριμένης δράσης, εκπαιδευμένοι εθελοντές επισκέπτονται πέντε φορές τον χρόνο επιλεγμένα σούπερ μάρκετ και οι πελάτες δωρίζουν κάποια από τα προϊόντα που θα ψώνιζαν. Είναι ένας τρόπος να ελέγξουν λίγο περισσότερο το τι θα προσφέρουν στους ωφελούμενους, εξηγεί ο κ. Βουρλούμης, καθώς μια εταιρεία μπορεί να τους φέρει, παραδείγματος χάριν, 10 κουτιά καραμέλες. Μέσω του collect μπορούν να ζητήσουν κάτι που να είναι πιο χρήσιμο στα συσσίτια, όπως είναι τα μακαρόνια, τονίζει στην «Κ».
Αλλη δράση τους σχετίζεται με την Κεντρική Λαχαναγορά Ρέντη, απ’ όπου σε τακτά χρονικά διαστήματα συλλέγουν φρέσκα φρούτα και λαχανικά που δεν έχουν πουληθεί εγκαίρως – το 2024 προσέφεραν περισσότερους από 107 τόνους από είδη που συνέλεξαν στη λαχαναγορά. Παράλληλα υπάρχει και το Emergency Food Fund, μέσω του οποίου διαφορετικοί χρηματοδότες μπορούν να αγοράσουν τρόφιμα για την κάλυψη στοχευμένων αναγκών – παραδείγματος χάριν συγκεκριμένα για τις ανάγκες οικογενειών στην Αττική, στην Αχαΐα και τον Εβρο, όπως έκανε μέσω δωρεάς του το Ιδρυμα Ανδρέας Μεντζελόπουλος.
Για να μεγιστοποιήσουν τη διάσωση τροφίμων, πέρυσι ανέπτυξαν την εφαρμογή ctc, η οποία στα ελληνικά ηχεί ως «σίτιση» και εφαρμόστηκε πιλοτικά σε συνεργασία με την efood. Μέσω της συγκεκριμένης εφαρμογής, οι εθελοντές καταχωρίζουν μόνοι τους τα προϊόντα που παραλαμβάνουν, εκδίδοντας το αποδεικτικό παράδοσης προς τον φορέα που στη συνέχεια λαμβάνει τα τρόφιμα. Αποτελεί δράση που τώρα επεκτείνουν περαιτέρω, για να γίνει μια πλατφόρμα που θα λειτουργεί ως πλήρης βάση δεδομένων με πληροφορίες για όλα τα συσσίτια και τα ιδρύματα που τροφοδοτούν οι ελληνικές Τράπεζες Τροφίμων.
«Θα μπορεί ο καθένας να μπει στην πλατφόρμα και να δει το προφίλ των συσσιτίων –παραδείγματος χάριν στην περιοχή τους–, πόσους ανθρώπους βοηθούν, αν μαγειρεύουν, αν δίνουν πακέτα, πόσα είναι τα ορφανοτροφεία κ.ά.», τονίζει ο κ. Νέντας.
Επίδραση
Στην Τράπεζα Τροφίμων προτεραιότητα έχει όχι μόνον ο επισιτισμός αλλά και η διαφάνεια, όπως και η μέτρηση της επίδρασης του έργου τους. Σύμφωνα με μελέτη του HIGGS για τον κοινωνικό αντίκτυπο της δράση της Τράπεζας Τροφίμων στην Αττική το 2023, το 61,7% των αποδεκτών τροφίμων συσσιτίων ανέφερε πως παρατήρησε βελτίωση στην υγεία του και το 47,7% βελτίωση και στην ψυχολογία του. Οσον αφορά τον περιβαλλοντικό αντίκτυπο, σύμφωνα με έρευνα του καθηγητή στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Κωνσταντίνου Αμπελιώτη, το 2024, μέσω της αναδιανομής φαγητού, η Τράπεζα απέτρεψε τη σπατάλη νερού που θα μπορούσε να γεμίσει 1.237 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων και την εκπομπή αερίων ρύπων, που αντιστοιχούν σε ένα μέσο βενζινοκίνητο αυτοκίνητο, αν έκανε 359 φορές τον γύρο της Γης.
