Από το 2007 μέχρι σήμερα έχουν ολοκληρωθεί πανελλαδικά περισσότερες από 15.000 ποινές κοινωφελούς εργασίας, αριθμός που ισοδυναμεί με την αποσυμφόρηση έως και 18 μεσαίων φυλακών! Με αφορμή τη συμπλήρωση 18 χρόνων από την έναρξη λειτουργίας της υπηρεσίας, οι επιμελητές κοινωνικής αρωγής προχώρησαν σε σύντομη ιστορική αναδρομή και στην ανάδειξη άγνωστων πτυ-χών του θεσμού.
Πολλοί ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουν ότι στη χώρα μας ο νόμος προβλέπει «κοινωφελή εργασία». Με τον τροποποιητικό νόμο 5090/2024 του Ποινικού Κώδικα του 2019, οι ποινές από ένα έως δύο έτη μετατρέπονται σε χρηματικές ή σε παροχή κοινωφελούς εργασίας, ενώ εάν η ποινή που θα επιβληθεί ανέρχεται από δύο έως τρία έτη, οι καταδικασθέντες/σθείσες οδηγούνται στη φυλακή εκτίοντας μέρος της ποινής. Για αδικήματα στα οποία οι ποινές που επιβάλλονται ανέρχονται έως ένα έτος δίνεται αναστολή.
Συνδρομή και επίβλεψη
Οι Υπηρεσίες Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής ιδρύθηκαν με τον ν. 1941/1991, άρχισαν όμως τη λειτουργία τους το 2007 σε 14 πρωτοδικεία. Σήμερα έχουν επεκταθεί στα 25 και στελεχώνονται από συνολικά 56 επιμελητές/τριες κοινωνικής αρωγής: κοινωνιολόγους, ψυχολόγους, νομικούς και κοινωνικούς λειτουργούς.
Το αντικείμενό τους είναι να μεριμνούν για τη συνδρομή και επίβλεψη ενηλίκων ατόμων, τα οποία έχουν καταδικασθεί με αναστολή εκτέλεσης της ποινής τους υπό επιτήρηση ή των οποίων η ποινή έχει μετατραπεί σε υποχρέωση παροχής κοινωφελούς εργασίας ή έχουν απολυθεί υπό όρους, να διενεργούν κοινωνική έρευνα σε προσωρινά κρατουμένους ή σε άτομα στα οποία έχουν επιβληθεί περιοριστικοί όροι μετά από απόφαση δικαστηρίου ή παραγγελία του εισαγγελέα εκτέλεσης ποινών.
Συνολικά πάνω από 2.500 άτομα έχουν υποστηριχθεί από τις υπηρεσίες στο πλαίσιο της αναστολής της ποινής τους με επιμέλεια και επιτήρηση. Οι ωφελούμενοι/ες έχουν τη δυνατότητα να συνεχίσουν την καθημερινή ζωή τους, την εργασία τους, να παραμείνουν στην οικία τους και στην οικογένειά τους, προσφέροντας –αμισθί– εργασία σε φορείς του Δημοσίου.
Η εμπειρία των επιμελητών κοινωνικής αρωγής στην Ελλάδα έχει δείξει ότι αυτό τους επιτρέπει να αποκτούν θετικότερη στάση προς την κοινωνία, αποφεύγοντας την περιθωριοποίηση. Η υποχρέωση σε κοινωφελή εργασία βελτιώνει τις κοινωνικές σχέσεις των παραβατών, καθώς ενισχύει την αίσθηση του κοινωνικού καθήκοντος και την αλληλεπίδραση με τα μέλη της κοινότητας. Ολα αυτά αποτελούν τη βάση για τη μη υποτροπή, μειώνουν τη ροπή για εκδίκηση και δεν ευνοούν τον συγχρωτισμό των παραβατών.
Υπάρχουν ωστόσο και προβλήματα. Οπως τονίζουν οι επιμελητές, η συγχώνευση των Υπηρεσιών Επιμελητών Κοινωνικής Αρωγής με τις Υπηρεσίες Ανηλίκων και η άσκηση διπλών καθηκόντων σε υπηρεσίες με έναν/μία υπάλληλο προκαλούν αμηχανία στους επαγγελματίες καθώς πρέπει να «χτίσουν» δύο διαφορετικές υπηρεσίες, δύο διαφορετικά επαγγελματικά προφίλ και δύο διαφορετικές επαγγελματικές προσεγγίσεις, καθώς τα αντικείμενα είναι εξ ολοκλήρου διαφορετικά.
«Το γεγονός αυτό αφενός μεν επιφέρει τεράστιο όγκο εργασίας, αφετέρου δε συνάδει με την αδήριτη ανάγκη να αποφεύγεται με κάθε τρόπο ο συγχρωτισμός ανηλίκων και ενηλίκων παραβατών και όχι να ενισχύεται, για να επιτύχουμε στο μέλλον μικρότερα ποσοστά παραβατικότητας σε όλες τις ηλικίες».
