Απο τα χειρότερα ποσοστά στη θνησιμότητα από τροχαία στην Ευρώπη έχει η Ελλάδα σύμφωνα με τη 18η Ετήσια Εκθεση για την Οδική Ασφάλεια από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την Ασφάλεια των Μεταφορών. Συγκεκριμένα η χώρα μας κατέγραψε 73 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων το 2024, τη στιγμή που ο μέσος όρος είναι 45, αριθμός που την κατατάσσει τέταρτη πριν το τέλος στην Ε.Ε.
Αν και από την έκθεση καθίσταται σαφές πως η Ελλάδα έχει κάνει πρόοδο στους σοβαρούς τραυματισμούς, πετυχαίνοντας μείωση της τάξης του 46% από το 2014 μέχρι το 2024, φαίνεται πως ακόμη βρισκόμαστε πολύ μακριά από την αναγκαία μείωση των θανατηφόρων τροχαίων.
Σχολιάζοντας τα ευρήματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο συγκοινωνιολόγος Γιώργος Γιαννής, καθηγητής Διαχείρισης και Ασφάλειας της Κυκλοφορίας και διευθυντής του τομέα Μεταφορών και Συγκοινωνιακής Υποδομής του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, o οποίος συμμετείχε στην έρευνα, εξηγεί πως το βασικό αρνητικό στοιχείο είναι ότι η Ελλάδα έχει κάνει μία πολύ μικρή γενική βελτίωση από το 2021 και μετά στους κρίσιμους τομείς (δυστυχήματα, όριο ταχύτητας, τραυματισμοί).
Μακριά από την επίτευξη του στόχου
Γενικά, 21 χώρες κατέγραψαν μείωση στους θανάτους από τροχαία μεταξύ 2023 και 2024 και οκτώ χώρες σημείωσαν αύξηση, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα. Σύμφωνα με την έρευνα υπάρχει μία μέτρια μείωση της τάξης του 2% στους θανάτους από τροχαία κατά την ίδια περίοδο, πολύ μακριά από τη μέση ετήσια μείωση 6,1% που απαιτείται για την επίτευξη του στόχου για το 2030.
Είναι σαφές πως στους γενικούς δείκτες η Ευρώπη δεν πηγαίνει καλά, αλλά εμείς πηγαίνουμε χειρότερα.
«Γενικά εμείς έχουμε μία βελτίωση της τάξης του 3%. Τα άλλα κράτη έχουν μία βελτίωση της τάξης του 13%. Ολόκληρη η Ε.Ε. έπρεπε να είναι στο 27% για να πετύχει τον καθορισμένο στόχο της μείωσης του 50% των τροχαίων μέχρι το 2030. Οπότε είναι σαφές πως στους γενικούς δείκτες η Ευρώπη δεν πηγαίνει καλά, αλλά εμείς πηγαίνουμε χειρότερα», σχολιάζει.
Προβλήματα στην καταγραφή
Την ίδια στιγμή το χαμηλό ποσοστό καταγραφής σοβαρών τραυματισμών –τα στοιχεία δείχνουν λιγότερο από έναν σοβαρό τραυματισμό ανά καταγεγραμμένο θάνατο– αποδεικνύει πιθανά προβλήματα στη συλλογή δεδομένων από την ελληνική αστυνομία ειδικά για πεζούς, ποδηλάτες αλλά και για πιο ελαφρά τροχαία. «Σε αυτό αναμένεται βοηθήσει σίγουρα ο νέος ΚΟΚ και συγκεκριμένα ο εξορθολογισμός κλήσεων και κυρίως η τοποθέτηση ψηφιακών καμερών. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε που μέχρι στιγμής η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην Ευρώπη που δεν έχει κάμερες», προσθέτει ο κ. Γιαννής.
Το success story της Νορβηγίας
Αντίθετα με την Ελλάδα, η Νορβηγία ήταν η πρωταθλήτρια μεταξύ των χωρών της Ε.Ε. στην οδική ασφάλεια το 2024, σε ό,τι αφορά τους θανάτους από τροχαία, σημειώνοντας 16 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων. Ακολουθεί η Σουηδία με 20 θανάτους ανά εκατομμύριο. Στη Μάλτα, τη Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Λουξεμβούργο, την Ελβετία, τη Φινλανδία, τη Σλοβενία, την Ιρλανδία και τη Γερμανία, η θνησιμότητα από τροχαία ατυχήματα είναι κάτω ή ίση με 35 θανάτους ανά εκατομμύριο. Η υψηλότερη θνησιμότητα παρατηρείται στη Σερβία και τη Ρουμανία με 78 και 77 οδικούς θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων αντίστοιχα.
Η χώρα κατάφερε κάνοντας στοχευμένες καμπάνιες ενημέρωσης να αυξήσει το ποσοστό οχημάτων που κινούνται εντός ορίων ταχύτητας από 45,6% το 2006 σε 62,1% το 2023.
Τι έκανε διαφορετικό όμως η Νορβηγία και έγινε η πιο ασφαλής χώρα της Ευρώπης στην οδήγηση; Ο Νορβηγός υπουργός Μεταφορών, Τζον Ιβάρ Νίγκαρντ, παρουσίασε αναλυτικά τις πολιτικές που ακολούθησε η χώρα του, η οποία μάλιστα κατάφερε μέσω αυτών να έχει μηδενικό ποσοστό θανάτων παιδιών επί ένα έτος. Οι πιο σημαντικές ήταν η εφαρμογή της πολιτικής «Vision Zero», που στοχεύει στον μηδενισμό των θανατηφόρων ατυχημάτων. Οι εκτεταμένοι έλεγχοι από την αστυνομία, η χρήση αυτόματων καμερών ταχύτητας και η αυστηρή αντιμετώπιση οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ/ουσιών ήταν μέτρα που βοήθησαν στη μείωση των θανάτων. Επίσης η χώρα κατάφερε κάνοντας στοχευμένες καμπάνιες ενημέρωσης να αυξήσει το ποσοστό οχημάτων που κινούνται εντός ορίων ταχύτητας από 45,6% το 2006 σε 62,1% το 2023.
Τρία ακόμη σημαντικά μέτρα που ελήφθησαν ήταν οι αναλύσεις όλων των θανατηφόρων τροχαίων από εξειδικευμένη ομάδα, η συντονισμένη προσπάθεια για χρήση εναλλακτικών μέσων μετακίνησης σε αστικές περιοχές και η συμφωνία Πολιτείας-δήμων για βελτίωση της οδικής ασφάλειας. Ως αποτέλεσμα, πάνω από τους μισούς από τους 357 δήμους της Νορβηγίας έχουν πιστοποιηθεί ως «Ασφαλείς ως προς την Οδική Κυκλοφορία» από το Νορβηγικό Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας (Trygg Trafikk). Η ολοκληρωμένη αυτή προσέγγιση οδήγησε γενικότερα σε σταθερή μείωση των θυμάτων στην οδική κυκλοφορία.
Μαθήματα για την Ελλάδα
Μιλώντας στην «Κ» ο Αντόνιο Αβενόζο, εκτελεστικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ασφάλειας Μεταφορών, σημείωσε πως οι αξιοσημείωτες επιδόσεις της Νορβηγίας στον τομέα της οδικής ασφάλειας είναι αποτέλεσμα της μακροπρόθεσμης πολιτικής δέσμευσης, της κατάλληλης επιβολής του νόμου αλλά και μιας κουλτούρας που δίνει προτεραιότητα στην ασφάλεια όλων των χρηστών του οδικού δικτύου.
Στη Νορβηγία υπάρχει ειδική τροχαία, με οχήματα περιπολίας και αστυνομικούς με στολές ή και χωρίς διακριτικά. Επίσης έχει θεσπιστεί η υποχρεωτική χρήση αλκοολομετρητών στα λεωφορεία, ενώ εξετάζεται η επέκτασή τους και σε άλλους τομείς.
Παρότι αρκετά στοιχεία δείχνουν πως η Ελλάδα απέχει πολύ από το επίτευγμα της Νορβηγίας, ο κ. Αβενόζο σημειώνει πως η χώρα μας βρίσκεται προς της σωστή κατεύθυνση ενίσχυσης της οδικής ασφάλειας. «Η ανάπτυξη μιας νέας εθνικής στρατηγικής για την οδική ασφάλεια και τα σχέδια για την καθιέρωση των 30 χλμ./ώρα ως προεπιλεγμένου ορίου ταχύτητας στις αστικές περιοχές είναι σημαντικά και πολύ ευπρόσδεκτα. Αυτά είναι τα είδη των μέτρων που μπορούν να κάνουν πραγματική διαφορά και να σώσουν ζωές», προσθέτει.
Τέλος, για τον κ. Γιαννή, το Νο1 μέτρο που εφάρμοσε η Νορβηγία και κατάφερε να μειώσει τους ετήσιους θανάτους στην άσφαλτο ήταν η αστυνόμευση αλλά και η οδηγική κουλτούρα των οδηγών. Πράγματι, στη Νορβηγία υπάρχει ειδική τροχαία, με οχήματα περιπολίας και αστυνομικούς με στολές ή και χωρίς διακριτικά. Τέλος, έχει θεσπιστεί η υποχρεωτική χρήση αλκοολομετρητών στα λεωφορεία ενώ εξετάζεται η επέκτασή τους και σε άλλους τομείς.
