Οι πυρκαγιές στην Ευρώπη γίνονται όλο και πιο συχνές και έντονες, επηρεάζοντας ακόμη και περιοχές που ιστορικά πλήττονται λιγότερο. Γι’ αυτό οι χώρες της Ευρώπης πρέπει να επανεξετάσουν τον τρόπο που αντιμετωπίζουν και διαχειρίζονται τις πυρκαγιές, προχωρώντας πέρα από τις στρατηγικές καταστολής και πυρόσβεσης και δίνοντας έμφαση στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων, στην πρόληψη και την ενίσχυση των θεσμικών δυνατοτήτων για τη συντονισμένη αντιμετώπιση. Πρόκειται για βασικά συμπεράσματα της έκθεσης με τίτλο «Αλλάζοντας τις άγριες πυρκαγιές – Επιλογές πολιτικής για μια Ευρώπη ενημερωμένη για τις πυρκαγιές και προσαρμοσμένη κατάλληλα γι’ αυτές», που εκπόνησε ειδική ομάδα εργασίας του Επιστημονικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Ακαδημιών (EASAC) και η οποία παρουσιάστηκε χθες στην Ακαδημία Αθηνών από τον Χρήστο Ζερεφό, γενικό γραμματέα της Ακαδημίας.
«Eχουμε μπει σε μια νέα περίοδο, που πλέον η απειλή των πυρκαγιών θα μεγαλώσει ποιοτικά. Στο μέλλον σχεδόν το ένα πέμπτο της Νότιας Ευρώπης μπορεί να αντιμετωπίζει σοβαρές πυρκαγιές, ακόμη και κάθε δύο χρόνια. Τα τελευταία χρόνια ξεσπούν 60.000 δασικές πυρκαγιές στην Ευρωπαϊκή Ενωση και οι οικονομικές απώλειες ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ ετησίως. Κατά μέσον όρο καίγεται σε ετήσια βάση μια έκταση δύο φορές το μέγεθος του Λουξεμβούργου, δηλαδή 5.000.000 στρέμματα», λέει ο κ. Ζερεφός στην «Κ».
«Η έκθεση δίνει μεγάλο βάρος στην ενίσχυση της συνεργασίας και του συντονισμού μεταξύ των κρατών-μελών της Ε.Ε., με τη διαμόρφωση ενός ενοποιημένου ευρωπαϊκού ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης δασικών πυρκαγιών, ώστε να καταστεί δυνατή η διαλειτουργικότητα της κοινής χρήσης πόρων και μέσων μεταξύ των κρατών-μελών. Ετσι ώστε να ξεπεραστούν οι καθυστερήσεις και η γραφειοκρατία», τονίζει ο κ. Ζερεφός. Ταυτόχρονα, η ομάδα των ειδικών προτείνει καλύτερο προγραμματισμό και βελτίωση της χρηματοδότησης για την πρόληψη, την αποκατάσταση και τον χωροταξικό σχεδιασμό. Από την Ελλάδα στη σύνταξη της έκθεσης συμμετείχαν ο Χρήστος Ζερεφός και ο Κώστας Καλαμποκίδης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Είναι σημαντικό πως για την κατανόηση των νέων συνθηκών η έκθεση δεν μένει μόνο στο θέμα της κλιματικής αλλαγής (πιο υψηλές θερμοκρασίες, περισσότεροι καύσωνες, ξηρασία, λιγότερες βροχοπτώσεις), που τείνει να υπερδιπλασιάσει τον κίνδυνο πυρκαγιών έως το 2100, αλλά αναδεικνύει και τις αλλαγές στη χρήση γης, την αστική επέκταση και την εγκατάλειψη των γεωργικών εκτάσεων, με συνέπεια την εξάπλωση θαμνωδών και δασικών εκτάσεων «που αυξάνουν επίσης σημαντικά την ευπάθεια στις πυρκαγιές, απαιτώντας επενδύσεις σε προληπτικά μέτρα για τη μείωση του κινδύνου». Η έκθεση σημειώνει πως «οι τρέχουσες πολιτικές της Ε.Ε. δίνουν προτεραιότητα στην καταστολή των πυρκαγιών. Ωστόσο, η αυξανόμενη ένταση των πυρκαγιών υπογραμμίζει την ανάγκη για αυξημένες επενδύσεις στην προληπτική διαχείρισή τους».
Οσον αφορά τον νέο προσανατολισμό που απαιτείται, η έκθεση των Ευρωπαϊκών Ακαδημιών ξεχωρίζει κατ’ αρχάς την ανάγκη να δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή πολιτικών μετριασμού της κλιματικής αλλαγής και αλλαγής των χρήσεων γης σε μεγάλη κλίμακα. Δεύτερον την ενσωμάτωση των εκτιμήσεων κινδύνου δασικής πυρκαγιάς στα προγράμματα διαχείρισης τοπίου, ώστε να αποφευχθούν οι ακούσιες συνέπειες, όπως η αυξημένη ευπάθεια στις πυρκαγιές σε δασωμένες περιοχές. Τρίτον, ενίσχυση των παρεμβάσεων δημόσιας υγείας και της εκπαίδευσης σχετικά με τον κίνδυνο δασικών πυρκαγιών. Ετσι ώστε να υπάρχει αντιμετώπιση των σοβαρών κινδύνων για την υγεία που θέτει ο καπνός, ιδίως για τους ευάλωτους πληθυσμούς, βελτιώνοντας την ετοιμότητα για προστασία της δημόσιας υγείας. Προωθώντας μια κοινωνία με γνώσεις, εξοπλισμένη να προσαρμοστεί στην αυξανόμενη πρόκληση να «ζει με τη φωτιά» στην Ευρώπη. Η εφαρμογή λύσεων βασισμένων στη φύση για τη μείωση του κινδύνου πυρκαγιάς και την αποκατάσταση των συνεπειών μετά τη φωτιά είναι επίσης βασικό στοιχείο.
«Υπάρχει τάση αύξησης των δασικών πυρκαγιών και ειδικά των πιο μεγάλων περιστατικών. Τα οικοσυστήματα της Μεσογείου είναι σαφώς πιο ευάλωτα, αλλά πλέον έχουμε μεγάλες δασικές πυρκαγιές και σε ευρωπαϊκές χώρες που ήταν εξαιρετικά σπάνιες. Ενα θετικό μήνυμα από τις χώρες της Μεσογείου είναι πως παρότι ξεσπούν περισσότερες μεγάλες πυρκαγιές τα τελευταία χρόνια, κατά μέσον όρο μειώνονται οι καμένες εκτάσεις», σημειώνει ο κ. Ζερεφός.
