Τον περσινό Φεβρουάριο, η αστυνομία συνέλαβε τέσσερις φοιτητές της Πολυτεχνικής Σχολής στη Σάμο, μεταξύ 19 και 20 ετών, με την κατηγορία ότι κατασκεύαζαν όπλα με έναν 3D εκτυπωτή που είχαν προμηθευτεί από το εξωτερικό, βασιζόμενοι σε σχέδια που είχαν βρει στο διαδίκτυο. Η είδηση τότε είχε προκαλέσει έκπληξη.
Οπως αποκαλύπτει όμως ενάμιση χρόνο μετά η έκθεση της οργάνωσης «Παγκόσμια Πρωτοβουλία κατά του Διακρατικού Οργανωμένου Εγκλήματος», το περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο, αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας νέας, ευρύτερης τάσης.
Η έκθεση, η οποία δημοσιεύτηκε στις αρχές του Ιουνίου με θέμα της την εμπορία όπλων στην Τουρκία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα παρατήρησε αύξηση στον αριθμό των όπλων που κατασκευάζονται μέσω 3D εκτυπωτών, αλλά παράλληλα και αύξηση στις δυνατότητες και τη φονική τους ισχύ.
Οπως σημείωσε ο δρ Αγγελος Κασκάνης, ειδικός σε ζητήματα ασφαλείας, τρομοκρατίας και οργανωμένου εγκλήματος και ένας εκ των συμβούλων-ερευνητών της έκθεσης, στην Τουρκία κατασκευάζουν εξ ολοκλήρου όπλα μέσω 3D εκτυπώτων. Είναι κυρίως «μίας χρήσης» και μπορούν να ρίξουν μόνο μία έως δύο φορές αλλά μπορούν να αποβούν μοιραία εφόσον χτυπήσουν κάποιον από πολύ μικρή απόσταση. «Σε αντίθεση με την Τουρκία, στην Ελλάδα βλέπουμε πως υπάρχει αρκετή εφευρετικότητα και “ελληνικό μεράκι” με την 3D εκτύπωση όπλων, εξαρτημάτων και μερών που είτε λειτουργούν αυτόνομα είτε συνδυάζονται με άλλα κομμάτια, καθιστώντας τα μη ανιχνεύσιμα». Ο κ. Κασκάνης εξήγησε, μιλώντας στην «Κ» πως οι Ελληνες κατασκευάζουν κάποια εξαρτήματα μέσω 3D printing και αγοράζουν κάποια άλλα, κυρίως τα ακριβά ελάσματα, από τη Γερμανία. Επειτα τα συναρμολογούν, κατασκευάζοντας πλήρως λειτουργικά πιστόλια τύπου Glock.
Πλην της χαμηλής τιμής σε σχέση με τα εργοστασιακά, το πλεονέκτημα που παρουσιάζουν τα όπλα από εκτυπωτή είναι ότι δύσκολα ανιχνεύονται, ενώ μπορούν να εξαφανιστούν εύκολα, καθώς χάρη στο υλικό κατασκευής τους μπορούν να λιώσουν σε έναν κλίβανο
Τα δεδομένα για τις τιμές των συγκεκριμένων όπλων παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις ανάλογα με το επίπεδο και την ποιότητα της παραγωγής, αλλά επιλέγονται κυρίως γιατί είναι φθηνά, έως 300 ευρώ. Πλην της χαμηλής τιμής τους σε σχέση με τα εργοστασιακά, το πλεονέκτημα που παρουσιάζουν τα συγκεκριμένα όπλα για τις ομάδες που τα χρησιμοποιούν είναι ότι δεν μπορούν να ανιχνευθούν εύκολα, καθώς δεν φέρουν αναγνωρίσιμο σειριακό αριθμό. Επιπλέον, μπορούν να εξαφανιστούν εύκολα, καθώς χάρη στο υλικό κατασκευής τους μπορούν να λιώσουν σε έναν κλίβανο.
«Στα Βαλκάνια συνεχίζουν να κυκλοφορούν όπλα από παλαιότερες συγκρούσεις στην περιοχή, παράλληλα με νεότερες κατασκευές, όπως τα όπλα 3D εκτύπωσης και τα τροποποιημένα όπλα κρότου. Αυτοί δεν είναι μελλοντικοί κίνδυνοι. Βρίσκονται ήδη μπροστά μας. Αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο κατά την οποία η ασφάλεια της Ευρώπης είναι εύθραυστη», παρατήρησε από πλευράς του ο Αλεξάνταρ Σρμπινόβσκι, συντονιστής του Δικτύου Εμπειρογνωμόνων του Παρατηρητηρίου για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και συντονιστής πεδίου της Πρωτοβουλίας για τη Βόρεια Μακεδονία.
Υψηλή η ζήτηση για όπλα στην Ελλάδα
Αν και αποτελεί χώρα διέλευσης παράνομων όπλων, σύμφωνα με την έκθεση, η Ελλάδα παρουσιάζει την ίδια στιγμή και μεγάλη ζήτηση στο εσωτερικό της. Σε δηλώσεις του πριν από δύο χρόνια, ο τότε υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Γιάννης Οικονόμου, επισήμανε πως κυκλοφορούν νόμιμα σχεδόν 1.000.000 όπλα. Επικαλούμενη τα στοιχεία της διεθνούς οργάνωσης Small Arms Survey, η έρευνα της «Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας κατά του Διακρατικού Οργανωμένου Εγκλήματος» εκτιμά ότι στη χώρα κυκλοφορούν 1.920.000 όπλα εκ των οποίων τα 1.010.000 είναι αδήλωτα. Ελληνικά δημοσιεύματα έκαναν λόγο επίσης για 800.000 παράνομα όπλα.
Το Ηράκλειο εξυπηρετεί την τοπική κοινωνία, η Θεσσαλονίκη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τις γειτονικές βαλκανικές χώρες ενώ η Αθήνα αποτελεί το σημείο αναφοράς
Ο δρ Κασκάνης εξήγησε πως κατά τη διάρκεια της έρευνας παρατήρησε μαζί με τους συναδέλφους του πως στην Ελλάδα οι πόλεις στις οποίες γίνεται η αγοραπωλησία των περισσότερων όπλων είναι η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο. Τα παράνομα όπλα εισέρχονται κυρίως μέσω των λιμανιών των τριών πόλεων και χρησιμοποιούνται συχνά σε εγκλήματα που εμπλέκουν τόσο εγχώριες όσο και ξένες εγκληματικές ομάδες. «Κάθε πόλη εξυπηρετεί και ένα μεγάλο κομμάτι της ζήτησης που υπάρχει για τους εκάστοτε σκοπούς, το Ηράκλειο την τοπική κοινωνία, η Θεσσαλονίκη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τις γειτονικές βαλκανικές χώρες και η Αθήνα αποτελεί το σημείο αναφοράς. Πλέον μπορούμε να μιλάμε για μία διεθνή αγορά, όπου όπλα συρρέουν προς και από την κεντρική Ευρώπη, την Τουρκία και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης», σημείωσε ο ειδικός.
Σε κάποιες περιπτώσεις, τα παράνομα όπλα δεν διακινούνται μέσω των λιμανιών αλλά «παραδίδονται» σε παραλίες της Κρήτης και έπειτα μεταφέρονται μέσω μικρών χωριών του Ρεθύμνου και του Ηρακλείου, όπου τα τοπικά δίκτυα εγκληματικών ομάδων διατηρούν αποθήκες για αυτόν τον σκοπό. Παράνομα φορτία όπλων έχουν εντοπιστεί και σε άλλα νησιά, όπως η Γαύδος. Το Αιγαίο αποτελεί βασική διαδρομή εμπορίας όπλων από την Τουρκία, τη βόρεια Αφρική και τμήμα της Μέσης Ανατολής.
Διαφορετικές εγκληματικές ομάδες εμπλέκονται και στην προμήθεια των παράνομων όπλων: τα καλύτερης ποιότητας όπλα, αυτά δηλαδή που είναι «καθαρά» από ποινικό ιστορικό, ελέγχονται κυρίως από ρωσικές και γεωργιανές εγκληματικές οργανώσεις, ενώ τα παλιά όπλα, που είχαν χρησιμοποιηθεί στους πολέμους των Βαλκανίων και είχαν κλαπεί από στρατιωτικά αποθέματα, ελέγχονται από τις αλβανικές ομάδες.
Στον «τιμοκατάλογο» που στοιχειοθετεί η έκθεση για την Ελλάδα φαίνεται πως η μέση τιμή για ένα όπλο είναι τα 575 ευρώ και για ένα 3D όπλο τα 300 ευρώ. Η μέση τιμή για ένα καλάσνικοφ είναι τα 1.750 ευρώ, ωστόσο αν η ποιότητά του είναι καλή, μπορεί να εκτοξευτεί στις 4.000 ευρώ. Τα ακριβότερα είναι τα υποπολυβόλα, η μέση τιμή των οποίων αγγίζει στη μαύρη αγορά τις 2.750 ευρώ.
Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αποκτήσουν παράνομα όπλα – από ένα απλό μαχαίρι έως ένα υποπολυβόλο Uzi, χωρίς την απαιτούμενη άδεια οπλοκατοχής, και χωρίς ιδιαίτερες διασυνδέσεις
Η έκθεση παρατήρησε πως η ευρεία ζήτηση έχει καταστήσει το λαθρεμπόριο όπλων μία από τις πιο προσοδοφόρες παράνομες δραστηριότητες στην Ελλάδα (μετά τα ναρκωτικά, την εμπορία ανθρώπων και τη διακίνηση μεταναστών).
Ψωνίζοντας φθηνά όπλα στο κέντρο της Αθήνας
Η έκθεση εστιάζει συγκεκριμένα στα δίκτυα που δραστηριοποιούνται στην Αθήνα. Οπως χαρακτηριστικά περιγράφεται, η πλατεία Ομονοίας και οι γύρω δρόμοι αποτελούν την πιο εύκολα προσβάσιμη αγορά όπλων στην πρωτεύουσα καθώς τη νύχτα οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να αποκτήσουν παράνομα όπλα – από ένα απλό μαχαίρι έως ένα υποπολυβόλο Uzi, χωρίς την απαιτούμενη άδεια οπλοκατοχής, και χωρίς ιδιαίτερες διασυνδέσεις.
Πιο δυσπρόσιτη είναι η «πιάτσα» στον Κολωνό, η οποία απευθύνεται σε επιλεκτικούς αγοραστές, στους οποίους Ρώσοι μαφιόζοι προσφέρουν χειροβομβίδες, υποπολυβόλα Skorpion και Tokarev, καθώς και καλάσνικοφ. «Οποιος επιθυμεί να αγοράσει όπλα από τον Κολωνό πρέπει να έχει τις κατάλληλες διασυνδέσεις […] Αυτή η περιοχή λειτουργεί βάσει ενός άγραφου κώδικα σιωπής, όπου κανείς δεν μιλά και δεν παραδέχεται τίποτα».
Τέλος, στα δυτικά της Αθήνας, κυρίως σε κοινότητες Ρομά, η αστυνομία έχει εντοπίσει στρατιωτικά εκρηκτικά, πυρίτιδα διαφόρων ειδών και καραμπίνες, που πιστεύεται ότι χρησιμοποιούνται για ληστείες και εκβιασμούς εναντίον επιχειρήσεων και πολιτών. Σύμφωνα με την Ελληνική Αστυνομία, η πακιστανική μαφία διαθέτει επίσης εκρηκτικά και πιστόλια.
Οι ανησυχίες για την επόμενη ημέρα
Οπως αναφέρουν στην «Κ» οι ερευνητές που συμμετείχαν στη σύνταξη της έκθεσης, τα ευρήματα της μελέτης είναι σημαντικά καθώς αποκαλύπτουν τα τρωτά σημεία μιας κρίσιμης, για την ασφάλεια της Ευρώπης περιοχής, σε μια χρονική περίοδο όπου μαίνονται δύο συγκρούσεις στην ευρομεσογειακή λεκάνη.
«Αυτή η έρευνα είναι ζωτικής σημασίας, καθώς η Ελλάδα, η Τουρκία και η Βουλγαρία στέκονται κατά μήκος των βασικών διαδρομών λαθρεμπορίου όπλων οι οποίες συνδέουν τις χώρες που βρίσκονται σε σύγκρουση με τις ευρωπαϊκές αγορές, καθιστώντας τις στρατηγικά σημεία-κλειδιά στο παγκόσμιο δίκτυο παράνομης διακίνησης πυροβόλων όπλων. Καθώς η Ρωσία αξιοποιεί ολοένα και περισσότερο τις ροές όπλων ως εργαλείο αποσταθεροποίησης, η κατανόηση των ευαλωτοτήτων αυτών των χωρών είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της περιφερειακής ασφάλειας και την αντιμετώπιση κακόβουλων γεωπολιτικών επιρροών», δήλωσε στην «Κ» ο Πάντι Τζιν, επικεφαλής εμπειρογνώμονας της Παγκόσμιας Πρωτοβουλίας κατά του Διακρατικού Οργανωμένου Εγκλήματος.
Αντίστοιχα ο Αλεξάνταρ Σρμπινόβσκι, συντονιστής του Δικτύου Εμπειρογνωμόνων του Παρατηρητηρίου για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, υπογράμμισε πως στα Βαλκάνια γνωρίζουμε από την εμπειρία μας ότι τα όπλα που δεν ελέγχονται συνεχίζουν να «υπάρχουν» και μετά τις συγκρούσεις στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν και βρίσκουν τον δρόμο τους σε νέες συγκρούσεις. «Τα δυτικά Βαλκάνια, η Τουρκία και η Ελλάδα είναι τμήμα της εξίσωσης της ασφάλειας και πρέπει να αρχίσουμε να λειτουργούμε με αυτό ως δεδομένο», σημείωσε, προσθέτοντας πως απαιτείται στοχευμένο πλάνο για να αντιμετωπιστεί το λαθρεμπόριο όπλων.
