Οπως πάρα πολλοί, η Αννα είδε το «Dying for Sex» μονορούφι. Αν και ίσως δεν έκλαψε εκεί που κλάψαμε όλοι και δεν γέλασε εκεί που γελάσαμε όλοι. Η Σοφία δεν θέλει να το δει – τα τελευταία χρόνια επιλέγει σταθερά χαρούμενα θεάματα. Και η Ειρήνη δυσκολεύεται. Είπαμε, είναι δυνατή, αλλά όλα έχουν κι ένα όριο. Οσο για τη Μαρία, το έχει δει – με εξαίρεση το τελευταίο επεισόδιο. «Ταυτίστηκα σε πολλά σημεία, αλλά υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά. Εγώ δεν πέθανα», επισημαίνει στην «Κ». «Είμαι εδώ και σας μιλάω».
Στην πολυσυζητημένη σειρά, που είναι βασισμένη σε αληθινή ιστορία, η Μόλι Κόχαν διαγιγνώσκεται με καρκίνο του μαστού τελικού σταδίου και αποφασίζει να εγκαταλείψει τον σύζυγό της και να αφιερώσει τον εναπομείναντα χρόνο σε ένα ταξίδι σεξουαλικής αυτοανακάλυψης. Με χιούμορ και ειλικρίνεια, αγγίζει ένα βαθιά αποσιωπημένο θέμα: πώς ο καρκίνος του μαστού –πέρα από το σώμα– επηρεάζει τη σεξουαλικότητα, την αυτοεικόνα και την επιθυμία μιας γυναίκας.
Η Μαρία Σατραζέμη, σύμβουλος επικοινωνίας, είναι σήμερα 47 ετών. Η διάγνωση ήρθε στα 29 της, καρκίνος του μαστού στάδιο 3, ένας επιθετικός, διηθητικός καρκίνος που είχε ήδη χτυπήσει λεμφαδένες. Επιθετική ήταν και η αντιμετώπιση: διπλή μαστεκτομή, χημειοθεραπείες και ακτινοβολίες. Το αγόρι της τότε την εγκατέλειψε όσο ήταν ακόμη στο νοσοκομείο, λέγοντας κάτι σαν «δεν μπορώ να ασχολούμαι με αυτά τα πράγματα, έχω την καριέρα μου να κοιτάξω». Δεν τον κακίζει, όσο κακίζει τον εαυτό της για εκείνη την επιλογή. «Ενας κακός σύντροφος θα φερθεί κακά», τονίζει.
Τα πρώτα χρόνια ήταν δύσκολα και σε ερωτικό επίπεδο. «Ημουν όμορφη εξωτερικά, τα αγόρια με πλησίαζαν αλλά εγώ παγοκολόνα. Πώς να πω στον άλλον ότι δεν έχω στήθος; Για πολύ καιρό άλλωστε πονούσε το κορμί μου, πονούσε η ψυχή μου και είχα και ένα ερώτημα μονίμως στο κεφάλι: Θα πεθάνω;». Εκανε πρώτη φορά σεξ πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση, όταν ξεκίνησε την αποκατάσταση του στήθους της. Το περιστασιακό σεξ τη βοήθησε να ξαναχτίσει τη θηλυκότητά της.
Τι μου έμαθε ο καρκίνος – «Καθρεφτιζόμουν στην επιθυμία των ανδρών για μένα. Επαιρνα feedback: Είμαι καλά; Είμαι αρκετά γυναίκα; Κάπως έτσι, χάρη στον καρκίνο, επανεφηύρα τη σεξουαλικότητά μου», τονίζει η Μαρία Σατραζέμη.
«Οσο πιο πολύ έκανα, τόσο καλύτερα ένιωθα με την εικόνα μου. Λένε ότι καθρεφτιζόμαστε στους άλλους. Ετσι κι εγώ καθρεφτιζόμουν στην επιθυμία των ανδρών για εμένα. Επαιρνα feedback: Είμαι καλά; Είμαι αρκετά γυναίκα; Κάπως έτσι, χάρη στον καρκίνο, επανεφηύρα τη σεξουαλικότητά μου».
Οπως συνειδητοποίησε, οι άνδρες δεν ενδιαφέρονται για τις ουλές σου. «Θέλουν να τους θες». Οι συντροφικές σχέσεις όμως καθυστέρησαν. «Πολλές σχέσεις πήγαν άπατες. Σε βλέπουν κανονική, αλλά η ψυχική αποκατάσταση δεν έχει γίνει. Νιώθεις απελπισία, θρηνείς αυτό που ήσουν, ο παλιός εαυτός πεθαίνει, αυτός που άφηνε τοξικούς ανθρώπους να πλησιάσουν».
Για τη Σοφία (το αληθινό όνομά της είναι διαφορετικό), αισθητικό, 50 ετών με δύο παιδιά, ο σύζυγός της, η στήριξη και η αγάπη του, ήταν αυτά που τη βοήθησαν να αντέξει τη δύσκολη περίοδο της διάγνωσης και της θεραπείας. Ολα έγιναν ραγδαία το καλοκαίρι του ’18. Κάτι είδε ο γιατρός στη μαστογραφία στον αριστερό μαστό, επιβεβαιώθηκε στη μαγνητική μαστογραφία, έγινε βιοψία, διαπιστώθηκε καρκίνος σε στάδιο 0, σε 15 ημέρες έγινε η μαστεκτομή.
«Μου έβαλαν ένα μπαλονάκι στο στήθος το οποίο πήγαινα κάθε δύο εβδομάδες και μου έβαζαν φυσιολογικό ορό», θυμάται. «Σε δύο μήνες έφτασε στο μέγεθος του άλλου μαστού και τότε έγινε η αποκατάσταση». Δεν είναι, όμως, αυτό το τέλος του δρόμου. «Επειδή ήταν ορμονοεξαρτώμενος ο καρκίνος, έπαιρνα φάρμακα να ρίξουν τα οιστρογόνα. Περνούσαν οι μέρες και δεν άλλαζε η διάθεσή μου. Ημουν φλατ.
Ελεγα στον γιατρό “είμαι συνέχεια στενοχωρημένη” και μου έλεγε να κάνω πράγματα που με ευχαριστούν. Δεν επιτρέπεται όμως να πάρεις αντικαταθλιπτικά. Θυμάμαι να λέω στον εαυτό μου “έγινες μια κυριούλα με καρκίνο”». Οπως σημειώνει, δεν είχε διάθεση για ερωτική επαφή, αλλά δεν έφταιγε η μαστεκτομή, αλλά η ψυχολογία της. «Δεν αισθάνεσαι τη θέρμη, τη χαρά.
Οπότε έφαγε λίγο πόρτα ο άνδρας μου, ο οποίος όμως έδειξε πολλή υπομονή, πολλή καλοσύνη». Στον αριστερό μαστό πάντως ακόμη δεν έχει αίσθηση. «Οχι ο άνδρας μου, ο Κωνσταντίνος Αργυρός να με πιάσει, δεν θα καταλάβω τίποτα».
Πολύ συχνά, ο σύντροφος αποτραβιέται και αυτός. Σύμφωνα με την Αννα, 44, συγγραφέα (το όνομά της είναι διαφορετικό), που διαγνώστηκε με λέμφωμα non Hodgkin και υποβλήθηκε σε χημειοθεραπείες, η δική της λίμπιντο δεν επηρεάστηκε τόσο όσο του άνδρα της.
«Τις ημέρες της χημειοθεραπείας δεν ήθελα να κοιμόμαστε μαζί, ήμουν χάλια. Ξυπνούσα μέσα στη νύχτα, ανήσυχη, ίδρωνα, δεν ήθελα να είναι δίπλα μου. Τον υπόλοιπο καιρό όμως διάθεση υπήρχε. Ενιωθα ότι φοβάται να μ’ αγγίξει, πως είμαι εύθραυστη, ότι θα σπάσω. Τα μαλλιά μου, ακόμη και τώρα που έχω περάσει τη βασική χημειοθεραπεία, αποφεύγει να τα πιάσει, να τα τραβήξει.
Είναι περίεργο πως, ενώ δεν έχασα τα μαλλιά μου, ένιωσα σαν να τα έχασα». Αντίθετα με τη Μόλι, δεν της γεννήθηκε η επιθυμία να ψάξει άλλον εραστή. «Αν και σίγουρα επηρέασε την αίσθηση θνητότητάς μου. Η μεγάλη διαφορά με τη σειρά, όμως, είναι πως εγώ ήξερα εξαρχής ότι θα ζήσω».
Τυχαία…
Η Ειρήνη Δήμου, 37, ιδιοκτήτρια συμβουλευτικής IVF, παντρεμένη με τρία παιδιά, έκανε πριν από λίγες ημέρες εκτομή τραχήλου και το πιθανότερο είναι ότι θα υποβληθεί σε ολική υστερεκτομή και διπλή μαστεκτομή. Ο καρκίνος που ανακάλυψε τυχαία, πριν από δύο χρόνια, όταν μια κινητή μονάδα μαστού την κάλεσε να κάνει μαστογραφία για να προβάλει τη διαδικασία στα σόσιαλ μίντια, την ξαναχτύπησε με σφοδρότητα: σήμερα έχει ευρήματα στους μαστούς, στην ωοθήκη, στη μήτρα, στον τράχηλο, στον βουβωνικό λεμφαδένα, στις φωνητικές χορδές.
«Γι’ αυτό με ακούς ξαφνικά να μιλάω σαν νταλικέρης», εξηγεί. Ο επί 19 χρόνια σύζυγός της έχει υπάρξει στήριγμα, εκείνη είναι που έχει σηκώσει τον τοίχο ανάμεσα στο ζευγάρι, λέει. «Οι άνδρες το προσπαθούν, δεν τους ενδιαφέρει η εικόνα του σώματός μας, τόσο όσο εμάς τις ίδιες. Οι ψυχολογικές μεταπτώσεις, ωστόσο, είναι τρελές και η κατάθλιψη ελλοχεύει. Προσπαθώ να είμαι δυνατή, αλλά έχω τις κακές μου μέρες. Οταν πονάει η ωοθήκη υπάρχουν νεύρα και γκρίνια, και αγωνία τι θα γίνει με τα παιδιά».
Η ζωή με ενοχές – «Πολλές γυναίκες προτιμούν ο άνδρας τους να βρει μια άλλη παρά να έχουν και αυτό πάνω από το κεφάλι τους, την ενοχή ότι δεν τον ικανοποιούν. Ζούμε μονίμως με τις ενοχές μας», λέει η Ειρήνη Δήμου.
Σκέφτεται για λίγο και αποφασίζει να μην ωραιοποιεί τα πράγματα: «Για να λέμε την αλήθεια, πλέον το σεξ το έχω αποκλείσει από τη ζωή μου. Δεν έχω ορμές, γιατί καταστέλλονται οι ορμόνες και επιπλέον πονάω. Αναρωτιέμαι καμιά φορά γιατί μένει μαζί μου. Εχω προτείνει να βρει μια άλλη γυναίκα, αλλά δεν θέλει. Το ακούω από πολλές γυναίκες αυτό, προτιμούν ο άνδρας τους να βρει μια άλλη παρά να έχουν και αυτό πάνω από το κεφάλι τους, την ενοχή ότι δεν τον ικανοποιούν. Ζούμε μονίμως με τις ενοχές μας».
Δεν χτυπάει μόνο το σώμα, αλλά και την ταυτότητά τους
Σύμφωνα με έρευνες, οι γυναίκες με σοβαρές ασθένειες, όπως ο καρκίνος, έχουν έξι φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να βιώσουν διαζύγιο ή χωρισμό σε σύγκριση με άνδρες ασθενείς. Το φαινόμενο είναι συχνότερο στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού, λέει στην «Κ» η ψυχολόγος Υγείας με ειδίκευση στην ψυχο-ογκολογία και στην αντιμετώπιση του καρκινικού πόνου και διευθύντρια Ψυχολογίας Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Αννα Χατζηδημητρίου.
«Κρίσιμο είναι να αναπτυχθεί μια νέα επικοινωνία στο ζευγάρι, ώστε ο καθένας να ξέρει τι νιώθει ο άλλος. Είναι σημαντικό να ανοίξουν το θέμα της σεξουαλικής ζωής».
«Οι εξειδικευμένοι ψυχολόγοι συγκαταλέγουν τον καρκίνο του μαστού στις πιο δύσκολες μορφές γυναικείου καρκίνου γιατί δεν χτυπάει μόνο το σώμα, χτυπάει και την αυτοεικόνα. Χτυπάει πυρηνικά σχήματα, δηλαδή, που έχουν σχέση με υπαρξιακά θέματα. Το στήθος είναι συμβολισμός, είναι μητρότητα, θηλυκότητα, ερωτισμός. Στη μαστεκτομή χάνεται και μέρος της ταυτότητάς μας και είναι κάτι που πρέπει να δουλευτεί». Οπως υπογραμμίζει η ίδια, οι γυναίκες συχνά αισθάνονται λιγότερο γυναίκες ή ακόμη μπορεί να επηρεασθεί και ο ρόλος που έχουν ως μητέρες.
Φυσικά επηρεάζεται και η λίμπιντο τόσο από τις θεραπείες όσο και για πρακτικούς λόγους, όπως ο πόνος. «Μεγάλη σημασία έχει το αν η εικόνα που αλλάζει θα επηρεάσει και την επικοινωνία στο ζευγάρι, αν θα δημιουργήσει αποσύνδεση. Κρίσιμο είναι να αναπτυχθεί μια νέα επικοινωνία στο ζευγάρι, ώστε ο καθένας να ξέρει τι νιώθει ο άλλος. Είναι σημαντικό να ανοίξουν το θέμα της σεξουαλικής ζωής, γιατί η μη λεκτική επικοινωνία μπορεί να περάσει λάθος μηνύματα και να δημιουργηθεί απόσταση».
Πολλές γυναίκες μετά τη διάγνωση απευθύνονται σε ειδικούς ψυχολόγους. «Εχει ενδιαφέρον ότι βάζουν στο τραπέζι όχι μόνο την ανησυχία τους για την εξέλιξη της νόσου, αλλά και για την εξέλιξη της σχέσης τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι πράγματι διατρέχουν αυτόν τον κίνδυνο, του χωρισμού. Ομως νιώθουν την απειλή του χωρισμού ακόμα και εκείνες με υποστηρικτικούς συζύγους» σημειώνει η κ. Χατζηδημητρίου.
Οπως όλες οι life-changing εμπειρίες, έτσι και η τραυματική εμπειρία της διάγνωσης με καρκίνο, μπορεί να αλλάξει τη στάση ζωής ενός ατόμου, την κοσμοθεωρία του, τον τρόπο που σκέπτεται. Οπως συνέβη στην περίπτωση της Μόλι στο Dying for Sex . «Πολλές γυναίκες δεν θέλουν να χάσουν άλλο χρόνο και σπεύδουν να μάθουν καλύτερα τον εαυτό τους. Φυσικά εξαρτάται από την προσωπικότητα του κάθε ατόμου. Ομως πολλές έχουν πει ότι η νόσος ήταν ένα δώρο γιατί μέσα από το ταξίδι αυτό ανακάλυψαν έναν καινούργιο εαυτό».
