Προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατέθεσε χθες πολίτης, η οικοδομική άδεια του οποίου ακυρώθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας έπειτα από προσφυγή του Δήμου Αλίμου. Ο πολίτης υποστηρίζει ότι η απόφαση του Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου πλήττει όχι μόνον το δικαίωμα στην ιδιοκτησία, αλλά και το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, καθώς ο πολίτης δεν αποζημιώθηκε για την απώλεια του δικαιώματος δόμησης βάσει της άδειας που είχε εκδώσει (με τα κίνητρα του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού), με αποτέλεσμα να υποστεί οικονομική ζημιά. Και είχε διαφορετική μεταχείριση έναντι όσων είχαν επίσης εκδώσει νόμιμη άδεια αλλά πρόλαβαν να ξεκινήσουν να χτίζουν, επειδή δεν είχαν προσφυγή εις βάρος τους. Αν ο πολίτης δικαιωθεί, το κράτος θα κληθεί να τον αποζημιώσει, βλέποντας στην πράξη τις συνέπειες της κακής νομοθέτησης από πλευράς του υπουργείου Περιβάλλοντος.
Ο πολίτης είχε εκδώσει οικοδομική άδεια το 2022, κατά της οποίας προσέφυγαν ο Δήμος Αλίμου και η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του δήμου. «Ο προσφεύγων είχε την αυτονόητη προσδοκία ότι μια πράξη που εκδόθηκε από αρμόδια δημόσια αρχή δεν θα ανακληθεί, παρά μόνον σε πολύ περιορισμένες περιπτώσεις και σίγουρα όχι από την αρχή που την εξέδωσε (σ.σ. οι πολεοδομίες υπάγονται στους δήμους)», αναφέρεται.
Η προσφυγή του δήμου έγινε δεκτή σε πρώτη φάση από το Ε΄ τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας το 2024 (απόφαση αρ. 662) και ακολούθως από την Ολομέλεια το 2025 (απόφαση αρ. 146). Ηδη από τις 11 Δεκεμβρίου το ΣτΕ ανακοίνωσε ότι η αντισυνταγματικότητα των διατάξεων αφορά όχι μόνον τις νέες άδειες, αλλά και αυτές των οποίων η υλοποίηση δεν έχει ξεκινήσει, χωρίς να εξαιρεί όσες είχαν προσβληθεί δικαστικά.
Το «ισοδύναμο»
Ακολούθως, όπως αναφέρει η προσφυγή στο ΕΔΑΑ, στις 14 Μαΐου η κυβέρνηση παρουσίασε ρύθμιση με την οποία θεσμοθέτησε ένα «περιβαλλοντικό ισοδύναμο», ένα μηχανισμό αποζημίωσης της πολεοδομικής επιβάρυνσης που προκαλούν τα κτίρια που έκαναν χρήση των κινήτρων.
Στην κατηγορία των κτιρίων που μπορούν να επωφεληθούν του μέτρου αυτού συμπεριελήφθησαν και εκείνα για τα οποία είχε εκδοθεί ακυρωτική απόφαση ή εκκρεμούσε η έκδοση απόφασης. «Αξίζει να σημειωθεί ότι αρκετοί δήμοι, συμπεριλαμβανομένου του Αλίμου, έχουν δημοσίως αντιτεθεί στη νέα νομοθετική ρύθμιση, υποστηρίζοντας ότι είναι επίσης αντισυνταγματική και διακήρυξαν την πρόθεσή τους να προσφύγουν δικαστικά εναντίον της», αναφέρει η προσφυγή.
Ο καταγγέλων υποστηρίζει ότι δεν αποζημιώθηκε για την απώλεια του δικαιώματος δόμησης βάσει της άδειας που είχε εκδώσει με τα κίνητρα που έδινε ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός.
Οπως υποστηρίζει ο προσφεύγων, ο πολίτης δικαιούται προστασία έναντι των παρανόμων ή δυσανάλογων παρεμβάσεων του κράτους. «Μια παρέμβαση σε ιδιοκτησιακό δικαίωμα μπορεί να είναι αποδεκτή σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου μόνο αν είναι νόμιμη, έχει ως στόχο το δημόσιο συμφέρον και σέβεται την αρχή της αναλογικότητας, τηρώντας δίκαιη ισορροπία ανάμεσα στα διαφορετικά συμφέροντα», αναφέρει.
Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, αν θεωρηθεί ότι η ακύρωση της εν λόγω οικοδομικής άδειας είναι απαραίτητη, θα έπρεπε ο κάτοχός της να λάβει αποζημίωση η οποία θα αντιπροσωπεύει σε λογικό βαθμό το επηρεαζόμενο ιδιοκτησιακό δικαίωμα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ακύρωση, υποστηρίζει ο προσφεύγων, είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια του δικαιώματος δόμησης, με αποτέλεσμα την απώλεια του δικαιώματος πώλησης ιδιοκτησιών.
Η αμφισβήτηση
Ο προσφεύγων αμφισβητεί και το «περιβαλλοντικό ισοζύγιο». Η ρύθμιση δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί και ήδη φαίνεται ότι θα αμφισβητηθεί νομικά, αναφέρει. Περαιτέρω, ακόμη και αν τελικά ισχύσει, ο προτεινόμενος μηχανισμός δεν αποζημιώνει τον προσφεύγοντα, αλλά του επιβάλλει ένα δυσθεώρητο οικονομικό άχθος χωρίς ευθύνη του πολίτη, που εξέδωσε νόμιμη οικοδομική άδεια.
Τέλος, ο προσφεύγων υποστηρίζει ότι η απόφαση του ΣτΕ παραβιάζει και την αρχή της μη διάκρισης. Καθώς δημιουργεί δύο κατηγορίες πολιτών που τελούν υπό τις ίδιες ακριβώς νομικά συνθήκες, αφού όλοι έκαναν χρήση των κινήτρων του ΝΟΚ και εξέδωσαν άδεια. Το δικαστήριο προστάτευσε όσους είχαν ξεκινήσει έως τις 11 Δεκεμβρίου και άφησε απροστάτευτους όσους δεν πρόλαβαν ή δεν μπόρεσαν. «Αυτοί καλούνται και νομοθετικά να αναθεωρήσουν τις άδειές τους και να χάσουν εκατοντάδες τετραγωνικά μέτρα, αντιπαροχές και αγοραπωλησίες», αναφέρει ο Ανδρέας Παπαπετρόπουλος, της δικηγορικής εταιρείας «Παπαπετρόπουλος, Μπάνου και Συνεργάτες», που εκπροσώπησαν τον προσφεύγοντα με τη συνδρομή του συνταγματολόγου Γιώργου Κατρούγκαλου. «Ζητούμε αποζημίωση και, εναλλακτικά, επανάληψη της δίκης ως προς αυτά τα σημεία. Δεν αναφερόμαστε στην ουσία της υπόθεσης και στην κρίση της αντισυνταγματικότητας».
Πρόκειται για την πρώτη προσφυγή που κατατίθεται στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από θιγομένους από την απόφαση του ΣτΕ, ενώ είναι πιθανό να ακολουθήσουν και άλλες. Αν οι θιγόμενοι δικαιωθούν, αυτό θα δείξει και τις συνέπειες που έχει όχι η προσφυγή των δήμων και των πολιτών, αλλά της κακής νομοθέτησης από πλευράς του υπουργείου Περιβάλλοντος (που επέτρεψε το 2019-2021 τη συνδυαστική εφαρμογή των κινήτρων του ΝΟΚ, δίνοντας ουσιαστικά ένα «δώρο» στον κατασκευαστικό κλάδο).
