Το απόγευμα ήταν εντελώς ανοιξιάτικο στην Πρώτη Σερρών. Κάποιοι από τους περίπου 600 κατοίκους έπιναν τον καφέ τους στα στενά. Στη νοικοκυρεμένη κεντρική πλατεία πρωταγωνιστούσε ένας τρίχρονος με το ποδηλατάκι του. Βγάζοντας μικρά ουρλιαχτά όλο ενθουσιασμό, κύκλωνε ασταμάτητα τον ανδριάντα του Κωνσταντίνου Καραμανλή που κοιτούσε με αγέρωχο βλέμμα στο υπερπέραν.
Ο Τήνιος γλύπτης Πραξιτέλης Τζανουλίνος, που φιλοτέχνησε και το αντίστοιχο άγαλμα στη Θεσσαλονίκη, πέτυχε τόσο πολύ τον εθνάρχη που, αν και χάλκινος, νόμιζες ότι από στιγμή σε στιγμή θα άνοιγε το στόμα του και θα βροντοφώναζε «Σιωπή επιτέλους!» στο μικρό ζιζάνιο. «Πού να δεις τι γινόταν κάποτε εδώ, όταν το χωριό μας είχε 4.000 ψυχές, δεκαετία του ’60. Τα παιδιά ήταν κανονικό λεφούσι.
Τώρα πια οι μισοί είναι στα μνήματα, οι άλλοι μισοί στις πόλεις και οι μικρότεροι πολύ λιγότεροι», μας έλεγε ο παλιός δήμαρχος Κώστας Αστρίνης. Σε μια από τις θητείες του, το 2008, τοποθετήθηκε ο ανδριάντας. Αναφερόταν τρυφερά στον Κωνσταντίνο Καραμανλή τον γηραιότερο ως «παππού»: «Τους γνώρισα καλά εκείνον και τα αδέλφια του, το σόι ολόκληρο. Είχαμε ταβέρνα από το 1968 έως το 2018, να, εδώ λίγο πιο κάτω. Ολα τα χρόνια, όποιος και αν ερχόταν από την οικογένεια, εγώ τον τάιζα. Γεννήθηκα το 1950 και η πρώτη μου ανάμνηση από τον παππού είναι μέσα από το μαγαζί. Ηταν από το 1975 και μετά που επέστρεψε και ερχόταν στην Πρώτη –ακόμα και με ελικόπτερο– να πιει σε μένα το ουζάκι του και να πει ιστορίες με τους συνομηλίκους και τους συμμαθητές του, ακόμα και αυτούς που ήτανε κομμουνιστές. Λέγανε και μασάλια (ανέκδοτα) και περιστατικά από τότε που ήταν ο ίδιος μικρός και έπαιζε πετροπόλεμο με τα παιδιά του κοντινού χωριού. Oμως τις πιο πολλές τις έλεγε μέσα στο σπίτι, όπου πήγαινα και εκεί φαγητά».
«Ζωντανή σχέση»
«Παράπονο δεν έχουμε. Ολοι κάθε τόσο έρχονταν και έρχονται ακόμα, ο Αλέκος, ο Αχιλλέας κάποτε, αλλά και ο Κώστας ο πρόεδρος έως τώρα. Να, προχθές εδώ ήταν ο τελευταίος. Η Πρώτη κράτησε ζωντανή τη σχέση της με την οικογένεια, αλλά διότι και η οικογένεια βάστηξε τους δεσμούς της και φρόντιζε τον κόσμο και το χωριό μας. Και ακόμα κι αν δεν είναι δεξιοί κάποιοι από τους κατοίκους, είναι υπερήφανοι που είμαστε από ένα μέρος που το ξέρει απ’ άκρη σ’ άκρη η Ελλάδα και βγάλαμε και ηγέτη σαν τον Καραμανλή, που μας έβαλε στην Ευρώπη και νομιμοποίησε το ΚΚΕ. Είχαμε και αριστερούς εδώ πολύ παλιά, και ο πατέρας μου κομμουνιστής ήταν, αγράμματος άνθρωπος βλέπεις, απολωλός πρόβατο. Βέβαια, από το πενήντα τόσο και μετά έγιναν οι περισσότεροι δεξιοί. Εγώ και τα αδέλφια μου γίναμε όλοι καραμανλικοί. Τον πατέρα μου τον είχαμε με το ψηφοδέλτιο έτοιμο στον φάκελο και τον βάζαμε υπό στενή παρακολούθηση μην πάει και το ρίξει αλλού».
Ρωτήσαμε τον παλιό δήμαρχο για το κλίμα που δημιουργήθηκε στο χωριό μετά τα Τέμπη και δεν έκρυψε την οργή του: «Στεναχωριέμαι που σκοτωθήκανε τόσα παιδιά, ποιος Ελληνας δεν ένιωσε βαρύτατο πένθος για ό,τι έγινε; Είναι δυνατόν όμως να στοχοποιούν μια οικογένεια που έχει πρωταγωνιστήσει και προσφέρει στη ζωή του τόπου τόσες δεκαετίες; Να πάνε να βρουν αλλού εγκληματίες, όχι στους Καραμανλήδες. Και τον Κώστα τον μικρό τον ξέρουν και οι πέτρες εδώ. Νομίζετε ότι δεν θα υποφέρει για πάντα με ό,τι έγινε εκείνο το βράδυ;» έλεγε και ανέβαζε τον τόνο της φωνής του, διαβεβαιώνοντας ότι ορθώς ο βουλευτής Σερρών ξαναέβαλε υποψηφιότητα, γιατί ο κόσμος θα τον ξαναψηφίσει, ό,τι και αν γίνει.
Αν η αφοσίωση στην οικογένεια είναι η κρατούσα άποψη στους μεγαλύτερους σε ηλικία στο χωριό, οι νεότεροι τι σκέφτονται άραγε; Λίγο πιο πέρα από την κεντρική πλατεία είναι το γραφείο της εφημερίδας «Τα Χωριάτικα», που εκδίδει η 28χρονη Φωτεινή Γάλλου, η οποία κατάγεται από την Πρώτη Σερρών, με γονείς εκπαιδευτικούς που ζούσαν στη Θεσσαλονίκη, αλλά αποφάσισαν να γυρίσουν για να αναθρέψουν τα παιδιά τους στο χωριό. Η ίδια, με το που τελείωσαν οι σπουδές της, πάτησε στα χνάρια των δικών της. Γύρισε και έβγαλε εφημερίδα χάρτινη, διότι «έτσι μπορούν να τη διαβάζουν όλες οι γενιές», λέει αποφασιστικά. Καλύπτει τα νέα και των γειτονικών χωριών και έχει ήδη αρκετούς συνδρομητές. Ως και ο πρωθυπουργός την ανακάλυψε και την κάλεσε στο Μέγαρο Μαξίμου για να της παραχωρήσει συνέντευξη. Μαζί με τη νεαρή δημοσιογράφο και εκδότρια μας έκαναν παρέα δύο συνομήλικοι φίλοι της. Ο Αχιλλέας Τσακαλίδης, εγγονός του Κώστα Αστρίνη, και ο Γιώργος Νένος από το διπλανό χωριό, Μεσολακκιά.
«Να πάνε αλλού να βρουν» – «Ποιος Ελληνας δεν ένιωσε βαρύτατο πένθος για ό,τι έγινε; Είναι δυνατόν όμως να στοχοποιούν μια οικογένεια που έχει προσφέρει τόσες δεκαετίες; Να πάνε να βρουν αλλού εγκληματίες, όχι στους Καραμανλήδες».
Πώς είναι να έχουν μεγαλώσει σε έναν μικρό τόπο ταυτισμένο με μια παράταξη; «Λες ότι κατάγεσαι από τις Σέρρες και σου λένε αμέσως: “Α! Από την Πρώτη; Oλοι δεξιοί είσαστε εσείς; Και συ δεξιός;”. Το να σε ταυτίζουν χωρίς να έχεις ταυτιστεί εσύ ο ίδιος, ενώ ακόμα πλάθεσαι και πριν μάθεις τι είσαι στη ζωή αυτή, είναι άσχημο», λέει ο Γιώργος Νένος, που έχει πρατήριο καυσίμων και καφέ, οικογενειακή επιχείρηση. «Σίγουρα στιγματίζεσαι κομματικά», λέει ο 29χρονος Αχιλλέας Τσακαλίδης, επίσης πρατηριούχος αλλά και αγρότης. «Αυτό μπορεί να είναι βάρος ανάλογο με το τι πιστεύει αυτός που έχεις απέναντί σου. Στα μάτια του φαίνεσαι σαν κάποιος που είσαι μέσα στα ρουσφέτια και ό,τι θες το αποκτάς εύκολα και συ και ο τόπος σου, κάτι το οποίο δεν ισχύει».
«Το χειρότερο είναι ότι τ’ ακούς όλα αυτά όταν λ.χ., όχι πολύ μακριά από εδώ, είναι τόσο κακό το οδικό δίκτυο που έχουν σκοτωθεί νέα παιδιά, γνωστοί μας, και δεν έχει γίνει τίποτε με αυτό, ενώ καταγόταν από εδώ ο υπουργός Μεταφορών», λέει ο 31χρονος Γιώργος Νένος. Και οι τρεις νέοι θεωρούν ότι το ρουσφέτι είναι μακροχρόνια ζημιογόνο γι’ αυτόν που το δέχεται: «Στην αρχή βολεύεσαι, μετά όμως επαναπαύεσαι. Το χειρότερο είναι ότι μέσα από αυτή τη σχέση με τους πολιτικούς μπορεί να περιμένεις συνεχώς κάτι και έτσι διαιωνίζεται μια εξάρτηση. Σε κρατάνε στο χέρι».
Μετρημένα κουκιά
«Η γενιά μας δεν έχει την προσωπολατρία που είχαν οι πιο μεγάλοι. Ομως οι νέοι άνθρωποι παντού δεσμεύονται από την ατμόσφαιρα που κυριαρχεί σε κάθε χωριό, όχι μόνον στο δικό μας. Οταν λ.χ. ανοίξει η κάλπη σε ένα μέρος με λίγους κατοίκους που γνωρίζονται μεταξύ τους, είναι σαφές ποιος έχει ψηφίσει τι, όταν μετράνε τα ψηφοδέλτια. Και οι υποψήφιοι ξέρουν ακριβώς ποιος τους τίμησε και ποιος όχι. Δεν είναι εύκολο να βγεις δημόσια και να πεις τις απόψεις σου όταν σε περιβάλλει η οικογενειακή πολιτική παράδοση», λέει η Φωτεινή Γάλλου.
Και αν κάποιος έχει διαφορετική πολιτική τοποθέτηση από την οικογένειά του, τι γίνεται; «Θα προσπαθήσουν οι δικοί του να τον πάρουν με το μέρος τους λέγοντας ότι οι δεξιοί ή οι αριστεροί μάς έκαναν το τάδε ή το άλλο, σε μια εποχή που τέτοια δίπολα δεν συγκινούν τις νεότερες ηλικίες», λένε και οι τρεις. Ρώτησα τον εγγονό του παλιού δημάρχου αν θα μπορούσε ο ίδιος να γίνει αριστερός. «Ναι, θα μπορούσα, αλλά θα ήξερα ότι θα πλήγωνα τρομερά τον παππού μου που αισθάνεται τόσο κοντά στους Καραμανλήδες και ξέρω από πρώτο χέρι ότι το έκανε χωρίς να περιμένει κάτι», απάντησε.
«Ολοι δεξιοί είστε εσείς;» – «Λες ότι κατάγεσαι από τις Σέρρες και σου λένε αμέσως: “Α! Από την Πρώτη; Oλοι δεξιοί είσαστε εσείς; Και συ δεξιός;”. Το να σε ταυτίζουν χωρίς να έχεις ταυτιστεί εσύ ο ίδιος ενώ ακόμα πλάθεσαι, είναι άσχημο».
Πώς αισθάνθηκαν την ημέρα που έγιναν σε όλη τη χώρα μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις για τα Τέμπη; Και ποιο ήταν το κλίμα στην Πρώτη Σερρών; «Εδώ δεν έγινε τίποτε, κάποιοι κάθισαν σπίτια τους, κάποιοι πήγαν αλλού – στη Δράμα, στις Σέρρες ή στη Θεσσαλονίκη. Εκλεισαν βέβαια όλα τα μαγαζιά. Από τα δικά μας χωριά η κεντρική συνάντηση έγινε στο διπλανό κεφαλοχώρι, το Ροδολίβο, με μια πολύ συγκινητική εκδήλωση στο σχολείο με τους μαθητές από όλη την περιοχή. Εκεί πήγα και εγώ και ενθουσιάστηκα με την εξαιρετική ποιότητα των ομιλιών», λέει η Φωτεινή Γάλλου.
Ο Γιώργος Νένος συμπληρώνει ότι ο ίδιος προτίμησε να πάει στη συγκέντρωση που έγινε στην πόλη των Σερρών. Και οι τρεις νέοι ομονοούν πάντως ότι στοχοποιήθηκε η περιοχή για την επανεκλογή του Κώστα Αχ. Καραμανλή, αλλά για ό,τι έγινε στα Τέμπη δεν μπορεί να φταίει μόνο εκείνος, υπάρχουν διαχρονικές ευθύνες. Το χειρότερο κατ’ αυτούς είναι ότι το ζήτημα έχει κομματικοποιηθεί και οι μεν τα ρίχνουν στους δε, αλλά κανείς δεν ασχολείται με την ουσία του προβλήματος, που είναι να γίνουν ασφαλέστερες οι μεταφορές και να βελτιωθεί η απονομή δικαιοσύνης. Αν η Θέμις αποφασίσει ότι ο Κώστας Αχ. Καραμανλής είναι ένοχος, τι θα συμβεί στην Πρώτη Σερρών; «Τίποτε. Θα πουν όλοι ότι είναι σκευωρία», απαντούν.
Η Φωτεινή Γάλλου τονίζει: «Ακούμε ότι όταν ερχόταν εδώ ο Εθνάρχης ήταν μια γιορτή, ο κόσμος έβγαινε από το σπίτι, έτρεχε να τον δει. Εμείς δεν μεγαλώσαμε με τέτοιες παραστάσεις», ενώ ο Αχιλλέας Τσακαλίδης προσθέτει ότι όλη αυτή τη σχέση των Καραμανλήδων με την Πρώτη τη βαστά κυρίως ο πρώην πρωθυπουργός. «Δύο μέρες πριν ήταν η Νατάσα εδώ. Κάλεσε δυο ανθρώπους δίπλα και έφαγαν έξω. Μετά ήρθε εκείνος, κάλεσε τον παππού μου, που ‘ναι χρόνια φίλοι, έφαγαν σπίτι μαζί με 10 άτομα κοντινά του που ξέρει ότι τον αγαπάνε γι’ αυτό που είναι, όχι γι’ αυτό που ήταν. Εγώ τον εκτιμώ γιατί έχω καθίσει και εγώ μαζί του, είναι ωραίος άνθρωπος. Μόλις με βλέπει μου λέει: “Πιτσιρίκο, πού είσαι; Τι κάνεις;”. Εχω ζήσει την ανθρώπινη πλευρά των μελών της οικογένειας». Ποιο θα ήταν το όνειρo των τριών νέων; «Να γίνει η περιοχή γνωστή από την Αμφίπολη και το μνημείο της. Να μπορούμε εμείς οι νέοι άνθρωποι να βλέπουμε το μέλλον πιο θετικά μένοντας στον τόπο μας», λένε.
