Κανείς τους δεν είναι γεννημένος πριν από το 1997. Από τα 29 μέλη της «Defend Salonica», της Εθνικιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης, εις βάρος των οποίων σχηματίστηκε δικογραφία αυτή την εβδομάδα, οι 15 είναι ανήλικοι. Κι ενώ ένα από τα πρώτα ερωτήματα που εγείρει η υπόθεση είναι αυτό της νεανικής παραβατικότητας –κατηγορούνται για κακουργήματα ληστείας και πλημμελήματα συγκρότησης συμμορίας, μεταξύ άλλων–, ένα άλλο αφορά τη δράση της Ακροδεξιάς. Υπάρχει πρόβλημα στη Θεσσαλονίκη;
«Δεν είναι καινούργιο το ζήτημα της Ακροδεξιάς στη Θεσσαλονίκη», λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Λυβάνιος, ο οποίος διδάσκει Νεότερη Ελληνική και Ευρωπαϊκή Ιστορία στο ΑΠΘ. Ο εθνικισμός έχει μακρά ιστορία στη συμπρωτεύουσα, δηλώνει ο Γιώργος Σαμαράς, επίκουρος καθηγητής Δημόσιας Πολιτικής στο King’s College στο Λονδίνο. «Τον τελευταίο καιρό έχουμε βίαιη εμφάνιση νεοφασιστικών ομάδων κρούσης, κυρίως στις δυτικές συνοικίες της πόλης», τονίζει ο καθηγητής στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και πρώην υποψήφιος βουλευτής με τον ΣΥΡΙΖΑ, Αρης Στυλιανού. Σημειώνει όμως πως η Ακροδεξιά, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία είναι φαινόμενα που αυξάνονται παγκοσμίως.
Το μέγεθος
«Είναι η Θεσσαλονίκη πιο συντηρητική από τη Δράμα ή την Καβάλα; Δεν νομίζω», συμπληρώνει ο κ. Λυβάνιος. Σε μικρότερες πόλεις, όμως, η νεανική παραβατικότητα ελέγχεται καλύτερα, αναφέρει. Και στην Αθήνα υπάρχει Ακροδεξιά. «Η Θεσσαλονίκη, όμως, δεν είναι τόσο μεγάλη όσο η Αθήνα για να έχει και άλλες επιρροές και όχι τόσο μικρή για να ελέγχονται όλες οι επιρροές», υπογραμμίζει. Ολοι οι ακαδημαϊκοί που μίλησαν στην «Κ» επανέρχονται στα ίδια θέματα – στον εθνικισμό της Θεσσαλονίκης λόγω των συνόρων της και δη λόγω του Μακεδονικού. Σε οργανώσεις οπαδών. Σε παραθρησκευτικές οργανώσεις.
Ο κ. Σαμαράς πιστεύει ότι όλα έχουν βάση, αλλά παραμένουν θεωρίες. «Πέραν της εμπλοκής της Χρυσής Αυγής», λέει. Κατά τον ίδιο, πίσω από την «Defend Salonica» βρίσκεται ο Ηλίας Κασιδιάρης. «Ο ίδιος και ο Γιάννης Λαγός είχαν στείλει τομεάρχες της Χρυσής Αυγής στη Θεσσαλονίκη για να οργανωθούν», σημειώνει. Πηγές του, που είχαν σχέση με τη Χρυσή Αυγή, του είχαν επιβεβαιώσει το 2021 ότι ακόμη δέχονταν εντολές από τον κ. Κασιδιάρη. «Είναι συγκλονιστικό ότι ανήλικοι έχουν βρεθεί αυτή τη στιγμή σε νεοναζιστικές οργανώσεις που ετοιμάζουν ρατσιστικές επιθέσεις – ο μόνος άνθρωπος που τους έχει εμπνεύσει είναι ο Ηλίας Κασιδιάρης», τονίζει.
«Υπάρχει ένα δίκτυο που έχει συγκροτήσει ο Ηλίας Κασιδιάρης, αλλά δεν μπορώ να το εντοπίσω χωρικά γιατί είναι σε ψηφιακή μορφή, στο YouTube», αναφέρει η Βασιλική Γεωργιάδου, καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης και Πολιτικής Κοινωνιολογίας στο Πάντειο. «Η εθνικιστική απειλή όμως είναι πιο έντονη στη Βόρεια Ελλάδα – έχω μιλήσει με πολλούς ανθρώπους των οποίων η δραστηριοποίηση ξεκινάει από τη Θεσσαλονίκη», δηλώνει στην «Κ».
Εχει ιστορικό βάθος η Ακροδεξιά στην πόλη, λέει. Η τρία Εψιλον –Εθνική Ενωσις «Ελλάς»– είχε ιδρυθεί εκεί το 1927. Και αργότερα, τη δεκαετία του ’70, στη Θεσσαλονίκη δρούσε ένας «αρκετά σκληρός πυρήνας εθνικιστικών οργανώσεων». «Τροφοδότησαν αρκετά ακροδεξιά σχήματα, συμπεριλαμβανομένης της Χρυσής Αυγής», δηλώνει. Μετά τη διάλυσή της, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, στη Θεσσαλονίκη συντελέστηκε εθνικιστική κινητοποίηση – ειδικά στα δυτικά προάστια, υπογραμμίζει. «Τότε παρατηρείται έξαρση στο νεανικό στοιχείο, δημιουργείται ένα είδος από κοινωνικά στέκια εθνικιστικών νεανικών οργανώσεων, ένα νεοεθνικιστικό φρόνημα», σημειώνει. Είναι ομάδες πιο μικρές, κληρονόμοι της Χρυσής Αυγής, αναφέρει ο κ. Στυλιανού.
Σύμφωνα με την κ. Γεωργιάδου, η διέγερση μέρους της κοινωνίας για το Μακεδονικό δεν εκτονώθηκε όταν υπογράφηκε η συμφωνία των Πρεσπών. Πήρε άλλη μορφή. «Το Μακεδονικό έχει κάνει τη Θεσσαλονίκη πιο ευαίσθητη σε εθνικά ζητήματα», αναφέρει ο κ. Λυβάνιος, συμπληρώνοντας ότι συνέπεσε με το άνοιγμα της πόλης που προώθησε κατά τη δημαρχία του ο Γιάννης Μπουτάρης και τη μερική αντίδραση σε αυτό. «Ειδικά το Μακεδονικό αποτέλεσε αφορμή να συγκροτηθεί μια λούμπεν, νέα εθνικοφροσύνη με χουλιγκανικά χαρακτηριστικά – ένα μείγμα επαρχιώτικου τοπικισμού, μαζί με το ποδόσφαιρο, τον θρησκόληπτο ανορθολογισμό και μια ακροδεξιά συνωμοσιολογία», λέει ο κ. Στυλιανού. Στη Θεσσαλονίκη δρουν περισσότερες παραθρησκευτικές οργανώσεις από ό,τι στην υπόλοιπη χώρα, υποστηρίζει. Σε συνωμοσιολογικές εκδηλώσεις, παραθρησκευτικοί και παραμοναστηριακοί κύκλοι έχουν παρουσία, σημειώνει η κ. Γεωργιάδου, αλλά εκείνη δεν έχει την αίσθηση ότι αποτελούν τον πρωταγωνιστικό φορέα της Ακροδεξιάς στην πόλη.
Αλλο ζήτημα αποτελούν οι οργανώσεις των οπαδών. «Οπαδοί συνδέονται με ακροδεξιές ομάδες στη Θεσσαλονίκη περισσότερο από ό,τι στην Αθήνα – τον Νοέμβριο του 2017 οπαδοί του ΠΑΟΚ επιτέθηκαν σε Πακιστανούς μετανάστες, το 2018 συμμετείχαν στα συλλαλητήρια για τη Μακεδονία, το 2022 δολοφονήθηκε ο Αλκης Καμπανός», σημειώνει ο κ. Σαμαράς. Πολλοί από τους νέους που ανήκουν σε ακροδεξιές οργανώσεις μετέχουν και σε θύρες οργανωμένων οπαδών, περισσότερο του ΠΑΟΚ, συμπληρώνει ο κ. Στυλιανού. «Υπάρχει έρεισμα πολύ δυνατό εδώ», αναφέρει ο Χρήστος Φραγκονικολόπουλος, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και ΜΜΕ στο ΑΠΘ.
Μετανάστες δεύτερης γενιάς
Ταυτόχρονα, τόσο ο ίδιος όσο και η κ. Γεωργιάδου αναφέρουν ότι ορισμένοι από τους συλληφθέντες είναι δεύτερης γενιάς μετανάστες. «Δεν υπάρχει τόσο καλή ενσωμάτωση μέρους του πληθυσμού – ένα στοιχείο που δημιουργεί ριζοσπαστικοποίηση», αναφέρει εκείνη.
Αλλά για τον κ. Φραγκονικολόπουλο ένα άλλο στοιχείο έχει να κάνει με την εσωστρέφεια της Θεσσαλονίκης. «Την αντίληψη ότι είναι μια πόλη μεγάλη ιστορικά αλλά και αδικημένη. Κοιτάζει τον εαυτό της από τον καθρέφτη της Αθήνας αλλά ταυτόχρονα θεωρεί ότι η Αθήνα και άλλοι μηχανεύονται την περιθωριοποίησή της – και δεν υπάρχει μόνο στην άκρα Δεξιά αυτή η αντίληψη αλλά και σε κόμματα που εκπροσωπούνται στη Βουλή, από εδώ ξεκίνησε η Ελληνική Λύση, από εδώ η Νίκη», σημειώνει. «Στη Βόρεια Ελλάδα ο Κυριάκος Μητσοτάκης θεωρείται φιλελεύθερος και τον εχθρεύεται και η Ακροδεξιά και η Εκκλησία», τονίζει, «ποιος αποκλείει ότι όλα αυτά συνδέονται;».
Κι ύστερα είναι κόσμος που αισθάνεται ότι βρίσκει εκεί μια διέξοδο. «Εφηβοι και νέοι, κυρίως σε υποβαθμισμένες δυτικές συνοικίες, που δεν έχουν πολιτιστικό κεφάλαιο, δεν βλέπουν μπροστά τους ελπίδα και γοητεύονται από μαύρες ιδεολογίες, βρίσκουν εκεί μια συλλογική ταυτότητα, μια ψευδαίσθηση ισχύος», αναφέρει ο κ. Στυλιανού. Οπως και να ‘χει, δεν πρέπει να στοχοποιηθεί μια ολόκληρη πόλη, τονίζει ο κ. Λυβάνιος. «Αλλά», λέει στην «Κ», «πρέπει να γίνουν έρευνες, να μάθουμε τι γίνεται».
_______________________________________________________________________________
Κεντρική φωτογραφία: Στιγμιότυπο από τη μεταγωγή συλληφθέντων μελών της Εθνικιστικής Νεολαίας Θεσσαλονίκης (ΕΝΕΘ) στον εισαγγελέα. Εις βάρος τους σχηματίστηκε δικογραφία για κακουργήματα ληστείας και πλημμελήματα συγκρότησης συμμορίας, μεταξύ άλλων. [INTIME NEWS]
