Δικαιώνεται έπειτα από 30 χρόνια δικαστικής διαμάχης η ισραηλιτική κοινότητα Θεσσαλονίκης. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) στο Στρασβούργο αποφάσισε ότι κακώς το Δημόσιο διεκδικεί ιδιοκτησία στο κέντρο της πόλης, ζητώντας ουσιαστικά να ανατραπεί απόφαση την οποία εξέδωσε ο Αρειος Πάγος το 2019.
Η υπόθεση έχει ένα πολύ ενδιαφέρον ιστορικό. Το 1917 μια πυρκαγιά κατέστρεψε σημαντικό κομμάτι της Θεσσαλονίκης. Τον Δεκέμβριο του 1920 μια έκταση 165 στρεμμάτων στο κέντρο της Θεσσαλονίκης απαλλοτριώθηκε υπέρ των πυροπαθών της ισραηλιτικής κοινότητας της πόλης, των οποίων η περιουσία είχε καταστραφεί.
Τμήμα της συγκεκριμένης έκτασης ήταν και ένα οικόπεδο 7,4 στρεμμάτων για το οποίο υπήρχε δικαστική διαφορά ανάμεσα σε έναν ιταλικής υπηκοότητας Εβραίο, μέλος της κοινότητας, και έναν γείτονά του.
Το ζήτημα που προέκυψε λύθηκε τότε με τη μεσολάβηση της ισραηλιτικής κοινότητας Θεσσαλονίκης, η οποία κατέθεσε το ποσό της απαλλοτρίωσης στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων για να το λάβει όποιος επικρατούσε.
Στον Β΄ Παγκόσμιο
Ενώ η διαμάχη για το οικόπεδο βρισκόταν σε εξέλιξη, ήρθε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Το 1940 η ελληνική κυβέρνηση νομοθέτησε για την κατάσχεση των εχθρικών περιουσιών, οι οποίες τέθηκαν υπό μεσεγγύηση. Μετά το τέλος του πολέμου (στον οποίο ο Ιταλοεβραίος πολίτης έχασε τη ζωή του) το 1950 η κυβέρνηση αποφάσισε την άμεση κατάσχεση των γερμανικών και βουλγαρικών περιουσιών στην Ελλάδα, δίνοντας ολιγόμηνη προθεσμία για τη διεκδίκησή τους από τρίτους.
Το 1952 οι κληρονόμοι του Ιταλοεβραίου διεκδίκησαν την αποζημίωση για την απαλλοτρίωση της έκτασης που καθορίστηκε δικαστικά το 1957 και καταβλήθηκε από την ισραηλιτική κοινότητα Θεσσαλονίκης στους πρώτους μισούς κληρονόμους το 1967.
Εν τω μεταξύ, όμως, το 1955 η ελληνική κυβέρνηση επέκτεινε τον νόμο για την κατάσχεση των εχθρικών περιουσιών και στις ιταλικές. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και ενώ η ισραηλιτική κοινότητα Θεσσαλονίκης χρησιμοποιούσε το επίμαχο οικόπεδο, το Δημόσιο άρχισε να θέτει εμπόδια εγείροντας το ζήτημα της ιδιοκτησίας. Σε απάντηση η κοινότητα έκανε αναγνωριστική αγωγή το 1981 και αυτή ήταν η αρχή μιας μακράς δικαστικής διαμάχης.
Και ενώ η κοινότητα κέρδισε όλα τα δικαστήρια και το 2018 ο Αρειος Πάγος αναγνώρισε ότι ορθώς το οικόπεδο ανήκε στην ισραηλιτική κοινότητα Θεσσαλονίκης, το Δημόσιο προσέφυγε εκ νέου και πέτυχε το 2019 νέα απόφαση του Αρείου Πάγου υπέρ του Δημοσίου. Το δικαστήριο κατέληξε ότι η ισραηλιτική κοινότητα έπρεπε το 1955 να είχε κάνει αίτηση αναγνώρισης της ιδιοκτησίας της. Ετσι η κοινότητα προσέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Στρασβούργο, που χθες τη δικαίωσε και επιδίκασε το ποσό των 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη και 40.000 ευρώ για δικαστική δαπάνη.
«Κι άλλες εκκρεμότητες»
«Πέρασαν 80 χρόνια από τότε που τελείωσε ο πόλεμος και εμείς ακόμη συζητούσαμε για τις εκτάσεις που έπρεπε να δοθούν πίσω στην ισραηλιτική κοινότητα Θεσσαλονίκης από αυτές που κατά λάθος είχε πάρει το ελληνικό Δημόσιο», λέει στην «Κ» ο πρόεδρος της κοινότητας, Δαυίδ Σαλτιέλ. «Η κοινότητά μας, που είναι νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, κατέληξε στο ΕΔΔΑ για να βρει το δίκιο της απέναντι στην απόφαση του Αρείου Πάγου. Υπάρχουν όμως κι άλλες ανάλογες εκκρεμότητες από εβραϊκές περιουσίες που είχε πάρει το ελληνικό Δημόσιο και πρέπει να επιστρέψει. Αυτά τα ζητήματα έπρεπε να είναι λυμένα».
