Οι «καλές» ρυθμίσεις για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων δεν γίνονται από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά τελειοποιούνται με το πέρασμα του χρόνου. Τον εμπειρικό αυτό κανόνα υπηρετεί η ολοκλήρωση, «διά χειρός» των υπουργείων Περιβάλλοντος και Τουρισμού, της διαδικασίας νομιμοποίησης κάθε είδους πολεοδομικών παρανομιών σε τουριστικές ή ναυταθλητικές μαρίνες, καταφύγια και αγκυροβόλια. Μια διαδικασία που σε νομοθετικό επίπεδο ξεκίνησε το 2018 και τροποποιήθηκε ήδη πέντε φορές, ώστε να διευρυνθεί όσο το δυνατόν περισσότερο.
Από το 1993
Το ισχύον σήμερα πλαίσιο για τη δημιουργία και λειτουργία τουριστικών λιμένων ανάγεται στο 1993 (νόμος 2160). Τουριστικοί θεωρούνται οι λιμένες που υποστηρίζουν τον ελλιμενισμό σκαφών αναψυχής ή ναυταθλητισμού και ανάλογα με το μέγεθος και τις εγκαταστάσεις τους διακρίνονται σε μαρίνες, καταφύγια και αγκυροβόλια.
Το 2018 (νόμος 4582) ο νομοθέτης συνειδητοποίησε την ανάγκη να «συμμαζέψει» τις διάφορες πολεοδομικές παρανομίες στους τουριστικούς λιμένες, δίνοντας για πρώτη φορά τη δυνατότητα να νομιμοποιηθούν με μια απλή απόφαση του υπουργού Τουρισμού. Η πρώτη ρύθμιση αφορούσε μόνο λιμένες που επρόκειτο να παραχωρηθούν σε ιδιώτη, από το Δημόσιο, το ΤΑΙΠΕΔ ή την ΕΤΑΔ, και είχε ως προϋπόθεση να υπάρχει περιβαλλοντική αδειοδότηση.
Τον Μάρτιο του 2022 ο νομοθέτης επανέρχεται και ορίζει τη δυνατότητα να νομιμοποιηθεί κάθε παράνομο έργο και δραστηριότητα σε τουριστικούς λιμένες που λειτουργούσαν την 1η Ιανουαρίου 2022. Ως βάση χρησιμοποιείται αυτή τη φορά η σχετική νομοθεσία για τα αυθαίρετα (νόμος 4495/17), άρα τίθεται και η ίδια χρονική κόκκινη γραμμή (τα νομιμοποιούμενα αυθαίρετα να έχουν γίνει μέχρι τις αρχές του 2011). Παράλληλα, η δυνατότητα δίνεται για οποιονδήποτε τουριστικό λιμένα ανήκει στο ΤΑΙΠΕΔ, όχι μόνο τους αδειοδοτημένους περιβαλλοντικά.
Σε νομοθετικό επίπεδο οι ρυθμίσεις ξεκίνησαν το 2018 και τροποποιήθηκαν ήδη πέντε φορές, ώστε να διευρυνθούν όσο το δυνατόν περισσότερο.
H ρύθμιση αυτή (νόμος 4926/22) τροποποιήθηκε άλλες δύο φορές την ίδια χρονιά με μικρές προσθαφαιρέσεις. Οι τροποποιήσεις στους όρους δόμησης, στις χρήσεις γης κ.λπ. δεν χρειάζονταν πλέον την έγκριση του Κεντρικού Πολεοδομικού Συμβουλίου (νόμος 4933/22), οι διαφοροποιήσεις από την άδεια χωρίστηκαν σε ουσιώδεις και επουσιώδεις, με τις δεύτερες να μη χρειάζονται αδειοδότηση (νόμος 4974/22).
Η φετινή αλλαγή
Η τελευταία τροποποίηση ήρθε στις αρχές της φετινής χρονιάς σε ένα νόμο του υπουργείου Τουρισμού (ν. 5170/25). Με την τελευταία τροποποίηση, ο ορισμός όσων εργασιών δεν χρειάζονται νέα άδεια διευρύνεται κι άλλο: για τα έργα που γίνονται χωρίς υπέρβαση της δόμησης και εντός των ορίων της ζώνης λιμένα και «αφορούν σε εκσυγχρονισμό υφιστάμενων κτιριακών εγκαταστάσεων για δημιουργία υποδομών πολυλειτουργικότητας του λιμένα» (σ.σ. μια προσθήκη που επιδέχεται πολλές ερμηνείες), και «εφόσον υφίσταται σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής Τουριστικών Λιμένων, δεν απαιτείται τροποποίηση της εγκεκριμένης χωροθέτησης με νέα απόφαση».
Οσο για τις νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων, αυτές ορίζεται ότι θα πρέπει να λάβουν περιβαλλοντική αδειοδότηση και τη σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, όργανο του υπουργείου Περιβάλλοντος, που όπως και τα αντίστοιχα συμβούλια για πολεοδομικά (ΚΕΣΥΠΟΘΑ), αρχιτεκτονικά (ΚΕΣΑ) και χωροταξικά (ΚΕΣΥΧΩΘΑ) θέματα λειτουργούν σε καθεστώς αδιαφάνειας, χωρίς να δημοσιεύουν την ατζέντα ή τις αποφάσεις τους.
Τέλος, προ ημερών ήρθε κοινή απόφαση της υπουργού Τουρισμού Ολγας Κεφαλογιάννη και του υφυπουργού Περιβάλλοντος Νίκου Ταγαρά να επαναφέρει τη διαδικασία νομιμοποίησης αυθαιρέτων σε τουριστικούς λιμένες: Δόθηκε νέα προθεσμία έξι μηνών (οι προθεσμίες της προηγούμενης νομοθεσίας είχαν λήξει στο τέλος του 2022) και ορίστηκε νέα διαδικασία, την ευθύνη της οποίας έχει το υπουργείο Τουρισμού.
