Γνώριζαν ότι για ορισμένους δεν είναι καλοδεχούμενοι στο νησί. Οταν βρέθηκαν πέρυσι στη Ζάκυνθο, τους απείλησαν και έσπασαν τα τζάμια του αυτοκινήτου τους. Φέτος διαπίστωσαν ότι διάφορα οχήματα παρακολουθούσαν τις κινήσεις τους. Οι ακτιβιστές της γερμανικής οργάνωσης «Επιτροπή Εναντίον της Σφαγής των Πουλιών» είχαν μια αποστολή και ήταν αποφασισμένοι να τη φέρουν εις πέρας. Παρά τον φόβο προσπαθούσαν να καταγράψουν και να υποδείξουν στις Αρχές τα πόστα και την παράνομη δραστηριότητα των εαρινών λαθροθηρών. Δεν περίμεναν, όμως, ότι η βία εναντίον τους θα κλιμακωνόταν.
Σύμφωνα με τις διαθέσιμες μαρτυρίες, πέντε μέλη της οργάνωσης CABS βρίσκονταν το πρωί της 16ης Απριλίου στη χερσόνησο Κερί της Ζακύνθου, έναν από τους βασικούς κυνηγότοπους στο Ιόνιο. Περίμεναν μέσα στις φυλλωσιές για να καταγράψουν πυροβολισμούς, αλλά η παρουσία τους εκεί φέρεται να έγινε αντιληπτή. Στην τοποθεσία έσπευσαν και άλλοι άνδρες αναζητώντας τους.
Επειτα από κάποια λεπτά οι ακτιβιστές κατάφεραν να προσεγγίσουν ένα δρόμο. Θεώρησαν ότι είχαν διαφύγει. Εκεί, όμως, τους εντόπισαν, τους περικύκλωσαν και τους χτύπησαν. Τους πέταξαν πέτρες, σύμφωνα με την περιγραφή, τους έριξαν στο έδαφος, έσπασαν με γροθιές τη μύτη ενός ακτιβιστή. Οι δράστες υπερείχαν αριθμητικά και είχαν τα πρόσωπα καλυμμένα.
«Οι λαθροθήρες δεν μας θέλουν στα μέρη τους γιατί προσπαθούμε να σώσουμε τα τρυγόνια», λέει στην «Κ» η Στεφανία Τραβάλια, μέλος της CABS. «Ορισμένοι, για να υπερασπιστούν την παράνομη δραστηριότητά τους, είναι πρόθυμοι να βιαιοπραγήσουν και απέναντι σε ανθρώπους». Ο Αντρέα Ρουτιλιάνο, υπεύθυνος της έρευνας πεδίου της οργάνωσης, λέει ότι και στο παρελθόν είχαν αντιμετωπίσει εντάσεις και απειλές από λαθροθήρες στην Κύπρο ή στην Ιταλία, αλλά ποτέ δεν είχαν ξεφύγει τόσο τα πράγματα.
«Το εαρινό κυνήγι συνεχίζεται παρότι απαγορεύεται και στη χώρα μας από το 1983. Στο όνομα μιας “παράδοσης” δυστυχώς θανατώνονται διάφορα είδη, όπως το τρυγόνι, το οποίο είναι αντιμέτωπο με πληθυσμιακή κατάρρευση», παρατηρεί η Μυρτώ Καρύδη, υπεύθυνη πολιτικής για την προστασία των ειδών στην Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Σύμφωνα με μελέτη της οργάνωσης, μέσα σε τέσσερις δεκαετίες, από το 1980 κι έπειτα, μειώθηκε ο πληθυσμός των τρυγονιών κατά 79%. Σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη απαγορεύτηκε το κυνήγι τους και κατά τη νόμιμη περίοδο, το φθινόπωρο, ώστε να ανακάμψουν αριθμητικά.
Την άνοιξη μεταναστευτικά πουλιά όπως το τρυγόνι περνούν και από την Ελλάδα πετώντας προς άλλες χώρες της Ευρώπης για να ζευγαρώσουν. Εχοντας ήδη διασχίσει τη Σαχάρα είναι εξουθενωμένα, μόνο τα πιο δυνατά έχουν επιβιώσει από τις κακουχίες.
Ο Χρήστος Ασταράς, κύριος ερευνητής για την άγρια πανίδα στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών ΕΛΓΟ – Δήμητρα, λέει ότι τα τρυγόνια έπειτα από το απαιτητικό ταξίδι θυμίζουν «ιπτάμενους σκελετούς». «Απαγορεύεται το κυνήγι σε όλη την Ευρώπη αυτή την περίοδο. Είναι λάθος να θηρεύονται εξουθενωμένα πουλιά πριν από την αναπαραγωγή. Η ζημιά είναι μεγάλη, όχι μόνο αριθμητικά, αλλά και στα γονίδια, γιατί βγαίνουν εκτός οι καλύτεροι γεννήτορες. Είναι σαν να τρέχει κάποιος μαραθώνιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες και να πυροβολούνται οι δέκα πρώτοι», επισημαίνει.
Οι αισθητήρες
Τοποθετώντας ηχοκαταγραφικούς αισθητήρες σε κομβικά σημεία της μεταναστευτικής διαδρομής του τρυγονιού, επιστήμονες της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών ΕΛΓΟ – Δήμητρα κατέγραψαν τους πυροβολισμούς των λαθροθήρων. Σύμφωνα με τη μελέτη τους, εκτιμάται ότι μόνο το 2021 έως 57.095 πουλιά θανατώθηκαν ή τραυματίστηκαν σε πέντε νησιά του Ιονίου (Ζάκυνθος, Παξοί, Αντίπαξοι, Οθωνοί, Μαθράκι).
Υψηλή κυνηγετική δραστηριότητα διαπιστώθηκε και πέρυσι, σύμφωνα με στοιχεία που παρείχε στην «Κ» η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Μεταξύ 5 Μαρτίου και 31 Μαΐου 2024 καταγράφηκαν 4.099 πυροβολισμοί στο Κερί της Ζακύνθου. Το 2022, στο ίδιο μέρος, οι καταγεγραμμένοι πυροβολισμοί των εαρινών λαθροθήρων ήταν 3.647.
Εύκολος «στόχος» – «Απαγορεύεται το κυνήγι σε όλη την Ευρώπη αυτή την περίοδο. Είναι λάθος να θηρεύονται εξουθενωμένα πουλιά πριν από την αναπαραγωγή. Η ζημιά είναι μεγάλη, όχι μόνο αριθμητικά, αλλά και στα γονίδια, γιατί βγαίνουν εκτός οι καλύτεροι γεννήτορες».
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, φαίνεται ότι διάφορες προσπάθειες ελέγχου της λαθροθηρίας ήταν αναποτελεσματικές. Ενδεικτικά, στη Ζάκυνθο την άνοιξη του 2021 σημειώνεται ότι πραγματοποιήθηκαν 48 περιπολίες από τις αρμόδιες υπηρεσίες σε 15 σημεία. Ωστόσο, σε καμία εξ αυτών δεν αναφέρθηκαν συλλήψεις ή στοιχεία παράνομης δραστηριότητας. Σε μία από αυτές τις ημέρες, πάντως, στο Κερί οι αισθητήρες των ερευνητών είχαν καταγράψει περισσότερους από 500 πυροβολισμούς.
Οταν μιλούν τα δεδομένα
Οπως αναφέρεται στην έρευνα που πραγματοποίησαν επιστήμονες της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών ΕΛΓΟ – Δήμητρα, το 2021 πραγματοποιήθηκαν υπό την ευθύνη των Δασαρχείων 48 περιπολίες για λαθροθηρία στη Ζάκυνθο (σε 15 σημεία) και 52 στην Κέρκυρα (σε 9 σημεία).
Μόνο στην Κέρκυρα, σε 10 περιπολίες, τα κλιμάκια ελέγχου ανέφεραν ότι ακούστηκαν πυροβολισμοί σε μεγάλη απόσταση. Στις υπόλοιπες περιπολίες, όμως, δεν υπήρξε καμία καταγραφή παράνομης δραστηριότητας, δεν εντοπίστηκαν νεκρά πουλιά, ούτε κατασχέθηκε κυνηγετικός εξοπλισμός. Σε 17 από τα σημεία όπου πραγματοποιήθηκαν περιπολίες είχαν τοποθετηθεί στο πλαίσιο της επιστημονικής έρευνας ηχοκαταγραφικοί αισθητήρες οι οποίοι, πάντως, συγκέντρωσαν στοιχεία που έδειχναν ότι υπήρχε σε αυτές τις περιοχές εαρινή λαθροθηρία.
Στην έρευνα επισημαίνεται ακόμη ότι έντονη παράνομη δραστηριότητα καταγράφηκε τόσο το 2020 όσο και το 2021, σε περιόδους κατά τις οποίες ίσχυαν περιορισμοί στις μετακινήσεις λόγω της πανδημίας COVID-19. Επομένως αυτό υποδεικνύει ότι οι περισσότεροι λαθροθήρες προέρχονται από την περιοχή. Αυτό το στοιχείο δυσχεραίνει και το έργο των τοπικών κλιμακίων ελέγχου που καλούνται να δράσουν σε μικρές, κλειστές κοινωνίες.
Οι έλεγχοι
Σε τοποθεσίες όπως στο Κερί ή στον Βασιλικό της Ζακύνθου το κυνήγι των μεταναστευτικών πουλιών γίνεται συνήθως στα αποκαλούμενα ως «πόστα», αυτοσχέδιες υπερυψωμένες και καμουφλαρισμένες κατασκευές που μπορεί να θυμίζουν παρατηρητήρια ή μικρούς πυργίσκους. «Η λαθροθηρία γίνεται μέσα στην ημέρα, σε περιοχές που δεν είναι απομακρυσμένες. Είναι εύκολο να γίνεις μάρτυρας του φαινομένου, το βλέπεις ή το ακούς. Σε κάποιες περιπτώσεις μάς το αναφέρουν και τουρίστες», λέει η Μανόλια Βουγιούκαλου από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.
Αρκετά από αυτά τα «πόστα» μπορεί να βρίσκονται μέσα σε ιδιωτικές εκτάσεις και κατά μία εκδοχή φέρεται να νοικιάζονται για τη σεζόν σε ομάδες κυνηγών έναντι χιλιάδων ευρώ. Σύμφωνα με ανθρώπους που παρακολουθούν το φαινόμενο, αυτή η οικονομική πτυχή ενδεχομένως να εξηγεί έως ένα βαθμό –πέρα από τις όποιες αντιλήψεις περί «τοπικής παράδοσης»– τα συμφέροντα και τις αντιδράσεις απέναντι σε δράσεις καταπολέμησης της λαθροθηρίας.
Το καρτέρι
Οι ακτιβιστές της CABS επισκέπτονται φέτος τη Ζάκυνθο για τρίτη διαδοχική χρονιά, με σκοπό να καταγράψουν την παράνομη κυνηγετική δραστηριότητα και να υποδείξουν στις αρμόδιες αρχές τους δράστες και τους κυνηγότοπους. Πέρυσι εντόπισαν 65 σημεία όπου βρίσκονταν ενεργά πόστα και σημεία συγκέντρωσης κυνηγών στη χερσόνησο Κερί της Ζακύνθου.
Εκτιμούν ότι αυτός ο αριθμός είναι μεγαλύτερος καθώς ερεύνησαν ένα μέρος της χερσονήσου. Στην αναφορά που συνέταξαν πέρυσι σημειώνουν ότι συνήθως κάθε πόστο το μοιράζονται δύο ή και περισσότεροι κυνηγοί. Ακόμη αναφέρουν ότι επικρατεί μια αίσθηση ασυλίας μεταξύ όσων παρανομούν και ότι και πέρυσι δέχτηκαν απειλές.
Το ζήτημα είχε απασχολήσει και στο παρελθόν. Τον Απρίλιο του 2015 ο Γιώργος Λάττας επρόκειτο να μεταβεί στη Ζάκυνθο για ελέγχους μαζί με δεκάδες άλλους θηροφύλακες από την Πελοπόννησο. Δεν ανέβηκαν, όμως, ποτέ στο πλοίο. Στο λιμάνι του νησιού είχαν ήδη συγκεντρωθεί και τους περίμεναν εκατοντάδες άτομα για να αποτρέψουν τον ερχομό τους. «Ο τότε δασάρχης και ένα διοικητικό κλιμάκιο πέρασαν αρχικά απέναντι και φοβούμενοι επεισόδια αποφασίστηκε να μη φύγουμε από την Κυλλήνη», λέει.
Ο Παναγιώτης Γραμματσούλιας, πρόεδρος της Γ΄ Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Πελοποννήσου, επισημαίνει ότι το κυνήγι ξεκινάει τον Αύγουστο και τελειώνει στα τέλη Φεβρουαρίου για τη συντριπτική πλειονότητα των θηραμάτων. «Πρέπει να υπάρχει σεβασμός στους νόμους», τονίζει.
Κάθε χρόνο από την Πελοπόννησο συνδράμουν το Δασαρχείο Ζακύνθου στους ελέγχους στέλνοντας θηροφύλακες, δύο εξ αυτών στις Στροφάδες νήσους, σταθμό των τρυγονιών στο μεταναστευτικό ταξίδι τους. Οι θηροφύλακες βρίσκονται στη συστάδα των νησίδων από τη Δευτέρα του Πάσχα και, όπως ανέφεραν στον κ. Γραμματσούλια, ο πληθυσμός των τρυγονιών που έφθασαν φέτος εκεί έχει μειωθεί αισθητά.
«Εχουμε απρεπείς συμπεριφορές, εκφοβισμούς, μέχρι και βιαιότητες, αλλά κοιτάμε να κάνουμε τη δουλειά μας και να μην επηρεαζόμαστε».
Από τον Φεβρουάριο του 2023, όταν ανέλαβε τη Διεύθυνση Δασών Ζακύνθου, η Χάιδω Χριστοδούλου προσπαθεί να αντιμετωπίσει την εαρινή λαθροθηρία. «Είναι μια κατάσταση σταθερή για χρόνια», λέει στην «Κ». «Εχουμε απρεπείς συμπεριφορές, εκφοβισμούς, μέχρι και βιαιότητες, αλλά κοιτάμε να κάνουμε τη δουλειά μας και να μην επηρεαζόμαστε. Δεχόμαστε καταγγελίες, ο κόσμος είναι ευαισθητοποιημένος και έχουμε καλή συνεργασία με την αστυνομία. Πρέπει να γίνει κατανοητό το πρόβλημα, τι σημαίνει να χάνεται ένα είδος».
Σύμφωνα με στοιχεία της Διεύθυνσης Δασών Ζακύνθου που είναι σε γνώση της «Κ», από 10 Απριλίου έως 20 Μαΐου 2024 συνελήφθησαν στο νησί επτά λαθροθήρες και επιβλήθηκαν πρόστιμα συνολικού ύψους 2.800 ευρώ.
Ο Σπύρος Κωστής, πρόεδρος του Κυνηγετικού Συλλόγου Ζακύνθου, θεωρεί ότι στοχοποιούνται άδικα στο νησί. «Εμαθα ότι έγινε μια φασαρία, αλλά δεν γνωρίζω για ποιο λόγο. Για 10, 20, 50 τρελούς, όμως, δεν μπορεί να παίρνει η μπάλα 2.000 κυνηγούς. Καταδικάζουμε οποιαδήποτε τέτοια πράξη, αλλά δεν μπορούμε να τα ρίχνουμε όλα πάνω στους κυνηγούς. Οι ακτιβιστές που έρχονται μπαίνουν μέσα σε περιφραγμένα οικόπεδα, ιδιωτικές περιουσίες. Είχαμε πει ότι κάποια στιγμή κάποιο επεισόδιο θα γίνει», αναφέρει. Ισχυρίζεται ακόμη ότι τα θηράματα είναι ελάχιστα και η λαθροθηρία περιορισμένη. «Το τρυγόνι είναι το περιβάλλον; Υπάρχουν πιο σοβαρά προβλήματα για το περιβάλλον», προσθέτει.
Συλλήψεις
Τέσσερα άτομα συνελήφθησαν για την επίθεση στους ακτιβιστές. Αρχικά φέρεται να εντοπίστηκαν βάσει των αριθμών πινακίδων των αυτοκινήτων που είχαν περικυκλώσει τα μέλη της CABS. Αφέθηκαν ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους και αρνούνται τη σχέση τους με το συμβάν. Σύμφωνα με τον συνήγορο τριών εξ αυτών, Παναγιώτη Κεφαλληνό, υποστηρίζουν ότι δεν έχουν σχέση με τη βιαιοπραγία και ότι δεν κυνηγούσαν παράνομα.
Η κ. Τραβάλια λέει ότι μετά την επίθεση που δέχθηκαν μέλη της ομάδας της έχουν λάβει πολλά μηνύματα υποστήριξης και από κατοίκους της Ζακύνθου. «Συμφωνούν ότι η λαθροθηρία πρέπει να σταματήσει», λέει. «Αλλά ορισμένοι φοβούνται να μιλήσουν».
Κεντρική φωτογραφία: Κυνηγοί στην περιοχή του Βασιλικού, στη Ζάκυνθο, οι οποίοι καταγράφηκαν σε παράνομη δραστηριότητα από τους ακτιβιστές της CABS την άνοιξη του 2024.
