Σύμφωνα με επιβεβαιωμένες πληροφορίες της «Κ», η πίεση του προέδρου Nτόναλντ Τραμπ προς τον ιδιωτικό τομέα να εγκαταλείψει τα προγράμματα διαφορετικότητας, ισότητας και συμπερίληψης έχει φτάσει και στην Ελλάδα. Στα μέσα Μαρτίου, ελληνικές επιχειρήσεις που έχουν συμβόλαια με την πρεσβεία ως πάροχοι, προμηθευτές ή εργολάβοι κλήθηκαν με επιστολή να δώσουν πληροφορίες για τα προγράμματα τα οποία εφαρμόζουν ή στηρίζουν. Σύμφωνα με εργαζόμενο σε μια από αυτές τις επιχειρήσεις, το μήνυμα προς τους αποδέκτες της επιστολής είναι ξεκάθαρο: «Ο Τραμπ επιθυμεί να συμμορφωθούμε και να κόψουμε όλα αυτά τα προγράμματα».
Γνωστά και ως DEI (Diversity, Equity, Inclusion), τα προγράμματα αυτά έχουν δαιμονοποιηθεί από τον νέο πρόεδρο από τις πρώτες κιόλας ημέρες του στον Λευκό Οίκο ως δημιούργημα της woke κουλτούρας. Μια από τις πρώτες εκτελεστικές εντολές του ήταν η κατάργηση όλων αυτών των ομοσπονδιακών προγραμμάτων που είχαν θεσπιστεί από προηγούμενες κυβερνήσεις.
Πρόκειται για προγράμματα που προσπαθούν να προωθήσουν ευκαιρίες για γυναίκες, εθνικές μειονότητες, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα και άλλες κοινωνικές ομάδες που παραδοσιακά αντιμετωπίζουν εμπόδια στην ένταξη και ανέλιξή τους στην αγορά εργασίας. Τον Φεβρουάριο ξεκίνησε έρευνα σε μεγάλες εταιρείες στην Αμερική για ενδεχόμενη παραβίαση των νέων οδηγιών. Τον Μάρτιο, πρεσβείες των ΗΠΑ στην Ευρώπη –όπως αποκαλύπτει η «Κ», ανάμεσά τους και η πρεσβεία στην Ελλάδα– απέστειλαν επιστολές «συμμόρφωσης» σε ιδιωτικές εταιρείες που έχουν συμβόλαια με την αμερικανική κυβέρνηση. Σε αυτές τους ζητούν, μεταξύ άλλων, να δηλώσουν «πως δεν λειτουργούν προγράμματα DEI που παραβιάζουν οποιονδήποτε σχετικό νόμο».
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το ερωτηματολόγιο απαντήθηκε από τουλάχιστον δύο εταιρείες με τρόπο που δεν δημιουργείται θέμα συμμόρφωσης. «Στην παρούσα φάση η εταιρεία μας παραμένει προσηλωμένη στα προγράμματα διαφορετικότητας», δήλωσε εκπρόσωπος της μιας εταιρείας στην «Κ». Και πράγματι, στην ιστοσελίδα της συγκεκριμένης εταιρείας είναι μέχρι και σήμερα αναρτημένα κανονικά όλα τα προγράμματα DEI. Στέλεχος μεγάλης τεχνολογικής εταιρείας έχει επίσης διαμηνύσει σε συνομιλητές του πως «δεν θα υποκύψουμε σε καμία πίεση. Για εμάς είναι business as usual».
Aλλη εργαζόμενη επισημαίνει το οξύμωρο: «Μέχρι σήμερα, όταν λαμβάναμε μέρος σε οποιονδήποτε διαγωνισμό με την αμερικανική κυβέρνηση, ακόμα και με αμερικανική εταιρεία, ήμασταν υποχρεωμένοι να συμπληρώνουμε κατεβατά για το αποτύπωμά μας σε DEI θέματα και να αποδεικνύουμε πως παρέχουμε τα εχέγγυα για συμπερίληψη. Από τη μια μέρα στην άλλη, μας ζητείται το ακριβώς αντίθετο. Πάμε από το ένα άκρο στο άλλο», σημειώνει.
Επιφυλάξεις
Πώς αντέδρασε όμως ο επιχειρηματικός κόσμος στη συγκεκριμένη πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ και πώς θα επηρεάσει αυτά τα προγράμματα στην Ελλάδα; Μιλήσαμε με στελέχη επιχειρήσεων, οργανώσεων αλλά και της κυβέρνησης και όλοι ανεξαιρέτως εκφράζουν την ανησυχία τους για τις εξελίξεις, ενώ αποκαλύπτουν πως ήδη έχουν επέλθει αλλαγές.
Ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί είναι πως κανείς –πλην της γενικής γραμματέως Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων– δεν θέλησε να τοποθετηθεί επώνυμα, με τους περισσότερους να ζητούν να μη συμπεριλάβουμε κανένα στοιχείο που μπορεί να τους «φωτογραφίσει» ή να αποκαλύψει την ταυτότητα της εταιρείας τους. «Είναι μια κατάσταση πρωτόγνωρη. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί», ήταν εν ολίγοις η απάντηση όσων ζητήσαμε να τοποθετηθούν.
Συνεχίζουν τις χορηγίες εν κρυπτώ – Επιχειρήσεις που έχουν δραστηριότητα στις ΗΠΑ και παραρτήματα αμερικανικών εταιρειών στην Ελλάδα ζητούν από ΜΚΟ και οργανισμούς που στηρίζουν να μην αναφέρεται το όνομά τους στη λίστα των χορηγών.
Ο προβληματισμός είναι έντονος ακόμα και σε επιχειρήσεις που μπορεί να μην έχουν κυβερνητικά συμβόλαια, αλλά έχουν κάποιου είδους δραστηριότητα στην Αμερική. Μια από αυτές τις επιχειρήσεις είχε δεσμευτεί πως θα στηρίξει οικονομικά ένα πρόγραμμα μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης. Πριν από μερικές εβδομάδες επικοινώνησαν με τον επικεφαλής της οργάνωσης για να του μεταφέρουν μια πρωτοφανή απόφαση: Θα τηρήσουν τη δέσμευσή τους, αλλά δεν θέλουν να εμφανιστεί πουθενά το όνομά τους. Το ίδιο συνέβη και με παράρτημα αμερικανικής εταιρείας στην Ελλάδα. Ζήτησαν από οργάνωση που στηρίζουν να μην αναφέρονται πουθενά πλέον ως χορηγοί. Και στις δύο περιπτώσεις τα προγράμματα είχαν να κάνουν με ευάλωτες ομάδες παιδιών και γυναικών, αντιστοίχως.
«Κατάλαβα πως κάτι αλλάζει και στην Ελλάδα σε αυτό το πεδίο στις 8 Μαρτίου, την Ημέρα της Γυναίκας», λέει στην «Κ» επικεφαλής του τμήματος εταιρικής ευθύνης σε μεγάλη πολυεθνική. «Συνήθως όλες οι μεγάλες εταιρείες “τρέχουμε” και εσωτερικά κάποια καμπάνια ή πρόγραμμα. Φέτος ήταν σαν να θάφτηκε το θέμα», εξηγεί. Αλλος εργαζόμενος σε αντίστοιχο τμήμα μεγάλης ασφαλιστικής εταιρείας, επίσης με διεθνή παρουσία, σημειώνει πως πρόσφατα επικοινώνησε με εκπρόσωπο συνεδρίου με θέμα τη συμπερίληψη για να του ανακοινώσει πως φέτος δεν θα τους υποστηρίξουν. «Καταλαβαίνω πως κάνετε πίσω λόγω Αμερικής», του είπαν. Εκείνος του εξήγησε πως η απόφαση είχε να κάνει με το budget και όχι με τις πολιτικές εξελίξεις, αλλά από τη συζήτηση κατάλαβε πως οι διοργανωτές είχαν φέτος τεράστια δυσκολία να εξασφαλίσουν χορηγίες.
«Εθαψαν» την Ημέρα της Γυναίκας – «Κατάλαβα πως κάτι αλλάζει και στην Ελλάδα σε αυτό το πεδίο στις 8 Μαρτίου, Ημέρα της Γυναίκας. Συνήθως όλες οι μεγάλες εταιρείες “τρέχουμε” και εσωτερικά κάποια καμπάνια ή πρόγραμμα. Φέτος σαν να
θάφτηκε το θέμα».
Αυτολογοκρισία
Εργαζόμενοι σε τρεις διαφορετικές εταιρείες επιβεβαίωσαν στην «Κ» πως ήδη γίνονται εσωτερικά συζητήσεις για την ανάγκη να αναζητήσουν νέους τρόπους –και λέξεις– να περιγράψουν τις πρωτοβουλίες αυτές. «Εχει ξεκινήσει μια τάση αυτολογοκρισίας. Για το εάν και πώς θα μιλήσουμε για αυτά τα θέματα. Εγώ πάντως, όταν έρθει η ώρα να επιλέξω τους νέους μας στόχους, θα σκεφτώ σοβαρά να επιλέξω κάτι πιο “soft”, ώστε να παραμείνω εκτός του αμερικανικού ραντάρ. Μη γελιόμαστε. Εάν σκοπεύεις να κάνεις δουλειά στην Αμερική, πρέπει πλέον να τα σκέφτεσαι αυτά», εξηγεί στέλεχος πολυεθνικής.
Η γενική γραμματέας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κατερίνα Πατσογιάννη, τονίζει πως για την ελληνική κυβέρνηση η ατζέντα δεν έχει αλλάξει. «Αντιθέτως. Είναι μια περίοδος που παρουσιάζουμε μια σειρά δράσεων για τον σεβασμό στη διαφορετικότητα. Προγράμματα που έχουν να κάνουν με την ισότητα αλλά και την ενδυνάμωση της γυναίκας στον εργασιακό χώρο». Πρόσφατα, εξηγεί, νομοθετήθηκε η ευρωπαϊκή οδηγία για την ποσόστωση των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των εισηγμένων εταιρειών και μέχρι το 2026 θα νομοθετηθεί η διαφάνεια στις αμοιβές.
«Φαίνεται πως εμείς –και ως Ευρωπαϊκή Ενωση– δουλεύουμε στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση απ’ ό,τι η Αμερική. Προχωράμε και κάνουμε βήματα για την περαιτέρω εδραίωση της ισότιμης συμμετοχής όλων», σημειώνει, θέλοντας να επισημάνει πως στην Αμερική, λόγω της woke ατζέντας, υπήρχαν και κάποια ακραία μέτρα επιβολής της διαφορετικότητας και αυτό προκάλεσε αντιδράσεις. «Στην Ελλάδα όμως δεν μιλάμε για επιβολή. Αλλά για ίση μεταχείριση και ίσες ευκαιρίες. Αυτό οφείλουμε να το προφυλάξουμε», τονίζει.
Στέλεχος σε μεγάλη εταιρεία συμβουλευτικής στην Ελλάδα συμφωνεί πως στη χώρα μας τα προγράμματα που «τρέχουν» οι μεγάλες εταιρείες και επιθυμεί να κλείσει ο Τραμπ δεν έχουν να κάνουν με τη woke ατζέντα. «Είναι προγράμματα σε σχέση με την ηγεσία, τις διαδικασίες, τις ίσες ευκαιρίες και το governance. Το πόσο προστατευμένος νιώθει ένας εργαζόμενος».
Αυτός είναι και ο λόγος που ο ίδιος παραμένει αισιόδοξος. «Πιστεύω πως αυτό που ζούμε, παρότι μοιάζει τρομακτικό, είναι κάτι προσωρινό. Θα επανέλθει η ατζέντα DEI. Κυρίως γιατί είναι επιτακτική η ανάγκη της νεολαίας για συμπερίληψη. Για τους νέους δεν είναι πλέον θέμα συζήτησης, αλλά αξίωμα», καταλήγει.
Κόβονται προγράμματα της USAID και στην Ελλάδα
Η γενική γραμματέας Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Κατερίνα Πατσογιάννη, δεν γνώριζε για την κίνηση της αμερικανικής κυβέρνησης σε σχέση με τα προγράμματα DEI ελληνικών εταιρειών, ήταν όμως ενήμερη για τις επιπτώσεις που έχει στην Ελλάδα το κλείσιμο της αμερικανικής υπηρεσίας ανθρωπιστικής βοήθειας (USAID).
Στις 13 Μαρτίου βρέθηκε σε μια κλειστή συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με δεκατέσσερις οργανισμούς και φορείς που δραστηριοποιούνται σε θέματα έμφυλης ισότητας στην Ελλάδα. Εκεί συζήτησαν, μεταξύ άλλων, και τις τελευταίες εξελίξεις στην άλλη άκρη του Ατλαντικού. «Κάποιες από τις οργανώσεις μού εξήγησαν πως επηρεάζονται άμεσα και μου μετέφεραν την έντονη ανησυχία τους», λέει στην «Κ».
Οργανώσεις –πάνω από δέκα– βρίσκονται σήμερα μετέωρες. Εκτελούσαν σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς (Υπατη Αρμοστεία, ΔΟΜ, UNICEF, μεταξύ άλλων) προγράμματα για το προσφυγικό αλλά και ευάλωτες ομάδες, όπως παιδιά και γυναίκες. Η χρηματοδότησή τους προερχόταν σε μεγάλο ποσοστό από τη USAID, τη λειτουργία της οποίας έχει διακόψει η νέα αμερικανική κυβέρνηση.
Χρηματοδοτικό κενό
«Κόβεται αυτόματα η χρηματοδότηση προγραμμάτων που είχαν εγκριθεί και έχουν ξεκινήσει. Σε κάποιους από εμάς ζητήθηκε πίσω μέχρι και η προκαταβολή που είχαμε λάβει», τονίζει εκπρόσωπος οργάνωσης στην «Κ». Ενημερώθηκαν μέσα Μαρτίου για την εξέλιξη αυτή και έκτοτε έχουν επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου ώστε να καλυφθεί το χρηματοδοτικό κενό και να μην κινδυνεύσει η παροχή υποστήριξης που αφήνει έκθετες σε κίνδυνο ευάλωτες ομάδες.
Η Γενική Γραμματεία Ισότητας κλήθηκε πρόσφατα να απαντήσει σε ερώτημα του Κυριάκου Βελόπουλου στη Βουλή για το ποια κονδύλια έχει απορροφήσει το ελληνικό κράτος μέσω USAID. Ως παράδειγμα, ο επικεφαλής της Ελληνικής Λύσης επέλεξε ανάρτηση του τμήματος DOGE την οποία είχε επίσης μοιραστεί ο Ελον Μασκ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για περικοπή κονδυλίων (25.000 δολάρια).
«Εχουν κατευθυνθεί στην Ελλάδα (…) προς ενίσχυση των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων και των λαθραία εισελθόντων προσφύγων», γράφει ο Βελόπουλος. Από τη Γενική Γραμματεία απάντησαν πως δεν έχουν λάβει κανένα κονδύλι μέσω USAID. «Καταλαβαίνουμε όμως πως έχει ξεκινήσει στοχοποίηση του προσφυγικού και γενικότερα ένα κυνήγι μαγισσών. Εάν έχει γίνει κακοδιαχείριση, να ερευνηθεί, αλλά εδώ μιλάμε και για οργανώσεις με τις οποίες έχουμε θεσμική συνεργασία και κάνουν σπουδαίο έργο. Είναι σημαντικό να προστατευθούν», τονίζει η κ. Πατσογιάννη.
«Woke οικοσύστημα»
Το κυνήγι μαγισσών αποτυπώνεται ξεκάθαρα σε μια σειρά αναφορών που συνέταξαν δύο Ελληνοαμερικανοί – μέλη μιας ομάδας που αποκαλείται Republicans Overseas (Ρεπουμπλικανοί του εξωτερικού), αλλά στην πραγματικότητα δεν εκπροσωπεί επίσημα το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα στην Ελλάδα. Σε μια από τις αναφορές με τίτλο «Αμερικανική πρεσβεία στην Αθήνα: Το woke οικοσύστημα» στοχοποιούν 11 ιδρύματα (μεταξύ αυτών, εμπορικά επιμελητήρια, εκπαιδευτικά, φιλανθρωπικά και πολιτιστικά ιδρύματα με πολυετή δράση στην Ελλάδα) κατηγορώντας τα πως σε συνεργασία και με χρήματα της αμερικανικής πρεσβείας και της USAID έχουν φέρει τη woke ατζέντα στην Ελλάδα.
Στην πολυσέλιδη αναφορά (όπου μέχρι και η «Κ» καταγράφεται ως «woke media») έχουν συμπεριλάβει φωτογραφίες και αποκόμματα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τόσο από εκδηλώσεις που έχουν γίνει στο παρελθόν όσο και από προσωπικές αναρτήσεις ατόμων που συνδέονται με αυτά τα ιδρύματα και έχουν ασκήσει κριτική στον πρόεδρο Τραμπ.
Στόχος τους, γράφουν στην τελευταία σελίδα, «Να αποδείξουμε ότι πρέπει άμεσα να κοπεί η χρηματοδότηση όλων και κάποια να κλείσουν, καθώς αποτελούν απειλή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ». Κάποια από τα στοχοποιημένα ιδρύματα δεν έδωσαν καμία σημασία, άλλοι όμως τρομοκρατήθηκαν με την απροκάλυπτη επίθεση, όχι λόγω των στοιχείων της αναφοράς (άλλωστε πολλά από αυτά τα ιδρύματα δεν έχουν λάβει χρηματοδότηση από την αμερικανική κυβέρνηση), αλλά γιατί συνειδητοποιούν πόσο θολό είναι αυτή τη στιγμή το πολιτικό τοπίο στην Αμερική.
