Ηταν για εκείνους το ιδανικό διαμέρισμα. Ψηλοτάβανο και διαμπερές, 78 τ.μ., με μάρμαρο στο σαλόνι και ξύλινα πατώματα στα δύο υπνοδωμάτια, σε μια καλοσυντηρημένη πολυκατοικία του 1975 στην Καλλιθέα, σε μια ήρεμη γειτονιά, δυο λεπτά με τα πόδια από τον ηλεκτρικό. Είχαν ήδη ελέγξει και τα σχολεία της περιοχής, ακόμη κι αν ο γιος τους είναι μόλις οκτώ μηνών. Οραματίζονταν ότι μπορεί να περνούσαν εκεί την υπόλοιπη ζωή τους ή τουλάχιστον έτσι ήλπιζαν.
«Εχοντας το δικό σου σπίτι αισθάνεσαι ασφάλεια», λέει ο Αγγελος Βενετσιάνος, 32 ετών, λογιστής. «Ξέρεις ότι στα εύκολα και στα δύσκολα θα μείνεις εκεί». Αυτή τη στιγμή η τριμελής οικογένεια νοικιάζει ένα διαμέρισμα 50 τ.μ. Μέσω του προγράμματος «Σπίτι μου ΙΙ» έλαβαν προέγκριση για την ευνοϊκή δανειοδότηση που προβλέπεται και με κόπο εντόπισαν ένα ακίνητο που κάλυπτε τις επιθυμίες τους. Η μηνιαία δόση του δανείου θα έβγαινε στα 530 ευρώ για 30 έτη, ένα ποσό ελαφρώς πιο μικρό από το μίσθωμα που δίνουν τώρα. Θεώρησαν ότι θα μπορούσαν να αντεπεξέλθουν, ακόμη κι αν κάποια στιγμή έχαναν τις δουλειές τους. Η συμφωνία έμοιαζε κλεισμένη, ώσπου ήρθε η ώρα να εκτιμήσει το διαμέρισμα ένας μηχανικός για λογαριασμό της τράπεζας.
Εκείνος έκρινε ότι το ακίνητο αξίζει 10.000 ευρώ λιγότερα από αυτά που ζητούν οι ιδιοκτήτες. Ο κ. Βενετσιάνος, όμως, δεν μπορεί να καλύψει αυτό το επιπλέον ποσό και έχει ζητήσει επανεκτίμηση από την τράπεζα. Δεν περίμενε αυτή την ανατροπή, μια ανάσα από την ολοκλήρωση της αγοραπωλησίας. «Υπήρχε πολύ άγχος και αγανάκτηση σε όλη αυτή τη διαδικασία», λέει στην «Κ». «Σκέφτεσαι ότι δεν υπάρχουν πολλά διαθέσιμα σπίτια, ότι δεν μπορείς να αντεπεξέλθεις στις απαιτήσεις της αγοράς, αλλά και απέναντι στην οικογένειά σου. Νιώθεις κατώτερος των περιστάσεων».
Το πρόγραμμα «Σπίτι μου ΙΙ» έμοιαζε για τον ίδιο, αλλά και για άλλους δικαιούχους, η ιδανική ευκαιρία. Η πραγματικότητα, όμως, της αγοράς τούς προσγείωσε απότομα. Ο κ. Βενετσιάνος είχε επιχειρήσει και το 2023, στον πρώτο κύκλο του προγράμματος, να αγοράσει ακίνητο. Εντόπισε με τη σύζυγό του τότε ένα διαμέρισμα, αλλά εκείνο είχε ακόμη εκκρεμότητες με τα χαρτιά του, ο πωλητής δεν πρόφτασε να τις λύσει και έχασαν την προθεσμία.
Φέτος ξεκίνησαν από τις αρχές Φεβρουαρίου να αναζητούν ξανά σπίτι. Στην αρχή τα περισσότερα μεσιτικά γραφεία στα οποία απευθύνονταν δεν απαντούσαν στα e-mail τους, ούτε επέστρεφαν τα τηλεφωνήματά τους, ώσπου ένα ανταποκρίθηκε. Είδαν τουλάχιστον 50 διαμερίσματα, κατασκευής από το 1965 έως το 1970. Ο κ. Βενετσιάνος θυμάται ένα που είχε σπασμένο μάρμαρο στον νεροχύτη, ξεχαρβαλωμένες ντουλάπες και παλιό παρκέ, που έτριζε σε κάθε βήμα.
Αχούρια προς πώληση – «Εχω δει διαμερίσματα όπου οι ρύσεις των μπαλκονιών είναι ανάποδες και τα νερά στρέφονται προς τα μέσα. Κάποια υποτίθεται ότι είναι ανακαινισμένα, αλλά έχουν ξύλινα κουφώματα. Βρίσκονται σε πολυκατοικίες χωρίς ασανσέρ και φυσικά δεν έχουν θέρμανση».
«Ηταν πολύ ψυχοφθόρο, ακόμη και εν ώρα εργασίας να έχω τον νου μου σε ακίνητα που ανεβαίνουν σε αγγελίες», λέει. «Νομίζω ότι δεν αξίζουμε αυτή την ταλαιπωρία». Οι περισσότεροι ιδιοκτήτες ήταν επιφυλακτικοί όταν άκουγαν για το πρόγραμμα. Εκαναν πολλές ερωτήσεις, εστιάζοντας στο πότε θα εκταμιευτεί το ποσό από το δάνειο για να πληρωθούν. Ζητούσαν συχνά και προκαταβολή. Κάποιοι 2.000 ευρώ, άλλοι 5.000 ευρώ. Και οι τιμές ήταν εξωπραγματικά υψηλές. «Είχαν ήδη ανέβει από τον πρώτο κύκλο του προγράμματος», παρατηρεί ο 32χρονος. «Δεν πιστεύαμε ότι για ένα διαμέρισμα του ’70 στην Καλλιθέα ζητούσαν 2.400 ευρώ το τετραγωνικό». Βάσει του συμφωνητικού που έχει τώρα υπογράψει, θα χάσει την προκαταβολή που έδωσε για το διαμέρισμα στην Καλλιθέα εάν τελικά αποχωρήσει.
Σε φάση αναζήτησης διαμερίσματος μέσω του «Σπίτι μου ΙΙ» βρίσκεται και ο Κώστας Μαργαρίτης. Είναι 36 ετών και εργάζεται εικαστικός στην Εθνική Λυρική Σκηνή. Εχει λάβει προέγκριση δανείου από την τράπεζα και τον τελευταίο μήνα έχει δει περίπου 10 ακίνητα. «Εχω δει διαμερίσματα όπου οι ρύσεις των μπαλκονιών είναι ανάποδες και τα νερά στρέφονται προς τα μέσα. Κάποια υποτίθεται ότι είναι ανακαινισμένα, αλλά έχουν ξύλινα κουφώματα. Βρίσκονται σε πολυκατοικίες χωρίς ασανσέρ και φυσικά δεν έχουν θέρμανση», λέει.
Επί τόπου «δημοπρασία» – «Είδα μια αγγελία που είχε αναρτηθεί πριν από δύο μέρες και όταν κάλεσα, το σπίτι είχε ήδη πωληθεί. Αλλος ενδιαφερόμενος τα έδωσε όλα σε μετρητά, ενώ περίμενα την προέγκριση του δανείου. Κάποια μεσιτικά κλείνουν για το ίδιο ακίνητο δύο και τρία ραντεβού ταυτόχρονα».
Ψάχνει ένα διαμέρισμα από 80 έως 95 τ.μ. που θα διαθέτει χώρο για να στεγάσει ένα εργαστήρι ζωγραφικής. Την ημέρα που μιλάει στην «Κ» έχει ήδη αφιερώσει πάνω από τρεις ώρες αναζήτησης.
«Ο ανταγωνισμός είναι μεγάλος και τα καλύτερα ακίνητα χάνονται άμεσα», λέει. «Είδα μια αγγελία που είχε αναρτηθεί πριν από δύο μέρες και όταν κάλεσα στο τηλέφωνο, το σπίτι είχε ήδη πωληθεί. Εχασα ένα ακίνητο γιατί άλλος ενδιαφερόμενος τα έδωσε όλα σε μετρητά, ενώ περίμενα την προέγκριση του δανείου. Εχει ανέβει τόσο πολύ η ζήτηση που κάποια μεσιτικά κλείνουν για το ίδιο ακίνητο δύο και τρία ραντεβού ταυτόχρονα. Είναι παράξενο γιατί σε βάζει σε διαδικασία δημοπρασίας, κάτι που προφανώς δεν ισχύει. Κάπως έτσι, όμως, φαντάζομαι ότι ανεβαίνουν οι τιμές».
Αύξηση 10%
Ο Δημήτρης Καραγεώργος από το μεσιτικό γραφείο Magna Real Estate εκτιμά ότι λόγω του προγράμματος προέκυψε μια τεχνητή αύξηση στις τιμές 10% στην Αττική από τις αρχές του έτους. «Σε μια αγορά η οποία είχε ήδη περιορισμένη προσφορά, αλλά αυξημένη ζήτηση, μπήκε το πρόγραμμα που αύξησε τη ζήτηση περαιτέρω. Αυτό συμπαρέσυρε τις τιμές προς τα πάνω», λέει. «Είναι ένα καλό μέτρο με πρόθεση να βοηθήσει τον κόσμο, αλλά γίνεται σε λάθος χρονική στιγμή. Η αγορά δεν είναι απόλυτα έτοιμη για να το δεχτεί λόγω της έλλειψης ακινήτων».
Μια ακόμη δυσκολία, όπως τονίζει ο Δημήτρης Παπαθανασίου από το ίδιο μεσιτικό γραφείο, είναι ότι αρκετά ακίνητα έχουν ακόμη βάρη και αντιμετωπίζουν προβλήματα πολεοδομικά ή νομικά τα οποία δεν έχουν λυθεί προτού βγουν στην αγορά. «Συμβουλεύουμε τους ιδιοκτήτες να αντιμετωπίσουν πρώτα αυτά τα ζητήματα για να κυλήσει πιο γρήγορα έπειτα η διαδικασία της πώλησης», λέει.
Τις αργές, γραφειοκρατικές διαδικασίες που έχουν αποτέλεσμα να χάνονται τραπεζικές προθεσμίες και προεγκρίσεις επισημαίνει και ο μεσίτης Γιώργος Μαζοκόπος. «Αυτό είναι αποτρεπτικό. Ολοι ρωτάνε, είναι έτοιμο το ακίνητο για μεταβίβαση; Και τα περισσότερα δεν είναι», τονίζει.
Πρόσφατα μια μεσίτρια κατάφερε να βρει το σπίτι που έψαχνε για τον εαυτό της μέσω του προγράμματος. «Είχα αφήσει τη δουλειά μου στην άκρη, έβλεπα έως και έξι διαμερίσματα την ημέρα. Είναι ζόρικο», λέει. «Είδα ένα σπίτι 68 τ.μ. στην Κυψέλη, ανακαινισμένο, δευτέρου ορόφου και ζητούσαν 145.000 ευρώ, ενώ δεν αξίζει πάνω από 110.000 ευρώ».
Τα υπερτιμημένα ακίνητα και οι γραφειοκρατικές εκκρεμότητες είναι ορισμένα μόνο από τα ζητήματα που μπορεί να ταλαιπωρήσουν τους δικαιούχους. Υποψήφιος αγοραστής που μίλησε στην «Κ» λέει ότι χρειάστηκε να επισκεφτεί τέσσερα υποκαταστήματα της ίδιας τράπεζας για να βρει έναν υπάλληλο που είχε την υπομονή να τον βοηθήσει. Υπήρχε διχογνωμία για το εάν θα έπρεπε να βρει πρώτα το σπίτι που τον ενδιέφερε και μετά να ζητήσει προέγκριση δανείου.«Μη στενοχωριέστε. Αν δεν μπείτε στο πρόγραμμα, είμαστε εδώ, μπορείτε να πάρετε κανονικό δάνειο. Τι νομίζετε, το ίδιο θα σας βγει», του είπε τελικά μια τραπεζική υπάλληλος.
«Αναρωτιέμαι καθημερινά, αξίζει τον κόπο;»
Αντίστοιχες δυσκολίες αντιμετωπίζουν δικαιούχοι του προγράμματος και εκτός Αττικής. Ο Ερμής Κανακάκης είναι 37 ετών και εργάζεται μηχανικός σε εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών. Ψάχνει για ένα σπίτι τουλάχιστον 65 τ.μ. με
δύο υπνοδωμάτια. «Οταν ξεκινούσαμε την αναζήτηση απορρίπταμε διαμερίσματα χωρίς δεύτερη σκέψη. Στην πορεία συνειδητοποιήσαμε ότι είναι στατιστικά
απίθανο να βρεις το σπίτι των ονείρων σου μέσα στα χρονικά περιθώρια, αλλά και τις προδιαγραφές που θέτει το πρόγραμμα. Δεν περιμέναμε, όμως, ότι μια ανάσα πριν από την εκπνοή της προθεσμίας θα ήμαστε ακόμη
μετέωροι», λέει.
Είδαν περίπου 30 ακίνητα. Μια διαδικασία που έμοιαζε με «αγώνα αντοχής». Κάποια τα απέρριψαν λόγω περιοχής, σε άλλα υπήρχαν εμφανή θέματα στατικότητας και ορισμένα είχαν μπερδεμένο ιδιοκτησιακό καθεστώς. Κάποια
ήταν σε οικογενειακές πολυκατοικίες και φάνταζε παράξενη η συνύπαρξη με τους συγγενείς των πωλητών. Εισέπρατταν την αίσθηση ότι ο νέος αγοραστής θα
ήταν «ο παρείσακτος που έρχεται να αναταράξει τα νερά μιας παγιωμένης κατάστασης».
Οπως στην Αττική, έτσι και στο Ηράκλειο Κρήτης διαπίστωσαν ότι οι τιμές ήταν αρκετά φουσκωμένες. «Τα διαθέσιμα σπίτια δεν κάνουν τα λεφτά τους. Υπάρχουν σπίτια νεότερα του 2007, άρα μη επιλέξιμα, ή ακόμη και νεόδμητα, με τιμή ανά τετραγωνικό παραπλήσια αυτών που ψάχνουμε», παρατηρεί ο κ. Κανακάκης. «Λυπάμαι, αλλά είναι καταδικασμένο να αποτύχει ένα τέτοιο
εγχείρημα.
Επρεπε εξαρχής να είχε μπει πλαφόν στις τιμές ανάλογα με τα χαρακτηριστικά κάθε σπιτιού». Παρότι είχε λάβει προέγκριση δανείου, η οποία δεν έχει ακόμη λήξει, ο κ. Κανακάκης ειδοποιήθηκε πρόσφατα από την τράπεζα ότι θα πρέπει να στείλει νέο εκκαθαριστικό του οικονομικού έτους 2024 για να λάβει εκ νέου βεβαίωση επιλεξιμότητας. Προσπαθεί να ξεδιαλύνει τι πραγματικά ισχύει για την περίπτωσή του. «Μπήκαμε στη διαδικασία λόγω των ευνοϊκών όρων του δανείου και των ανεξέλεγκτων ενοικίων.
Ολα θα ήταν πιο εύκολα και λιγότερο εξουθενωτικά για τον πολίτη εάν υπήρχε μια συγκροτημένη πολιτική στον έλεγχο των τιμών και των ενοικίων των ακινήτων», λέει. «Δυστυχώς, η φυσική και πνευματική κόπωση που έχει προκαλέσει η εντατική –λόγω των προθεσμιών– αναζήτηση μας φέρνει καθημερινά στο μυαλό το ερώτημα: Αξίζει;».
