«Δεν θέλω να νιώθω ότι έχω ημερομηνία λήξης». «Δεν με βλέπω σαν συνταξιούχο. Με βλέπω σαν ενήλικο με άπλετο δημιουργικό χρόνο». «Νιώθω αισιόδοξη, ήρεμη και ζω όπως δεν ζούσα στα 40 μου. Μπορώ να ταξιδεύω, μπορώ να ανταποκρίνομαι στις υποχρεώσεις μου». «Δεν με φοβίζει η τεχνητή νοημοσύνη. Πολύ συχνά θα μπω στο ChatGPT. Τις προάλλες μάλιστα έγραψα ένα μεγάλο κείμενο για τον δήμο και του ζήτησα να μου το φτιάξει». «Πολλοί γύρω μου με θεωρούν αδύναμο και εξαρτημένο».
Το πρόγραμμα
Eνα παράθυρο στην πλέον άγνωστη κατηγορία Ελλήνων πολιτών, τους ανθρώπους άνω των 65 ετών, άνοιξε το ερευνητικό πρόγραμμα «Silver Age: Οι Ελληνες άνω των 65 ετών» που υλοποίησε η εταιρεία επικοινωνίας The Newtons Laboratory σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών κοινής γνώμης aboutpeople. «Οταν μια ολόκληρη κουλτούρα δοξάζει και υμνεί μονάχα τους νέους, εμείς φέρνουμε την ηλικία 65+ στο επίκεντρο», λέει χαρακτηριστικά ο σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας της The Newtons Laboratory Γιώργος Μαυρογένης.
Οπως σχολιάζει, η επιμήκυνση της διάρκειας ζωής συνοδεύεται και με παρατεταμένη ακμαιότητα. Δημιουργείται έτσι μια νέα, μεγάλη πληθυσμιακή δεξαμενή από ανθρώπους που επιθυμούν να διατηρήσουν ή ακόμα και να ενισχύσουν τον κοινωνικοοικονομικό τους ρόλο.
Στην Ελλάδα, βέβαια, όπου οι άνθρωποι άνω των 65 ετών αποτελούν όλο και μεγαλύτερο τμήμα του πληθυσμού (το 23% σήμερα), η συμμετοχή τους στην κοινωνική και οικονομική ζωή μοιάζει ολοένα να συρρικνώνεται.
Το στερεότυπο τους θέλει εξαρτημένους από τους γύρω τους, αδύναμους, άβουλους. Είναι έτσι;
Ανάγκη για προσφορά
Σύμφωνα με την έρευνα, πρόκειται για ένα ώριμο κοινό. Σχεδόν ο ένας στους δύο αισθάνεται ότι «μπορεί να διαχειρίζεται τις καταστάσεις πιο ψύχραιμα». Μεγαλώνοντας δίνουν λιγότερη σημασία στη γνώμη των άλλων, έχουν αυτοπεποίθηση, εμπιστεύονται την πείρα τους και μπορούν πιο εύκολα να διακρίνουν το σωστό από το λάθος. Κυρίως, θέλουν να προσφέρουν. Το 48% δηλώνει ότι «αντλεί χαρά προσφέροντας στην κοινωνία».
Η επιμήκυνση της διάρκειας ζωής συνοδεύεται και με παρατεταμένη ακμαιότητα. Είναι άνθρωποι που επιθυμούν να διατηρήσουν ή ακόμα και να ενισχύσουν τον κοινωνικοοικονο- μικό τους ρόλο.
Ούτως ή άλλως προσφέρουν στις οικογένειές τους. Η πλειονότητα των Ελλήνων άνω των 65 ετών διατηρεί μια ισχυρή κοινωνική δικτύωση, μια ενεργή συντροφικότητα και φυσικά τους σημαντικούς δεσμούς που χαρακτηρίζουν την ελληνική οικογένεια.
Είναι άνθρωποι που διατηρούν μέσα τους τη ζωντάνια. Ενας στους δύο αγαπά να δοκιμάζει νέα πράγματα, στο 30% αρέσει να παίρνει ρίσκα, το 22% διατηρεί ενεργή σεξουαλική ζωή, το 23% αθλείται και το 20% συμμετέχει συχνά σε κοινωνικές εκδηλώσεις, όπως εκδρομές. Ταυτόχρονα, η συνταξιοδότηση γι’ αυτούς δεν είναι το τέρμα. Το 17,5% άλλωστε συνεχίζεται να εργάζεται με πλήρη απασχόληση, ενώ και η επιχειρηματικότητα στους ηλικιωμένους βρίσκεται σε άνοδο, με πολλούς να ιδρύουν νέες επιχειρήσεις ή να προσφέρουν τις γνώσεις τους ως σύμβουλοι. Διαθέτουν άλλωστε χαρίσματα πολύτιμα για κάθε επιχείρηση: αφοσίωση, συναισθηματική νοημοσύνη και την ικανότητα να αναγνωρίζουν μοτίβα και λύσεις χάρη στην εμπειρία τους.
Η αυτονομία
Η συμμετοχή του στα πράγματα, η αυτονομία του, φαίνεται να είναι το σημαντικότερο ζητούμενο του κοινού άνω των 65. Το 67% δηλώνει ότι μπορεί να διαχειριστεί αποτελεσματικά τις καθημερινές προκλήσεις και απολαμβάνει τη ζωή. Το 62,8% δηλώνει ήρεμο και ευτυχισμένο, ωστόσο το 1/3 αναφέρει ότι νιώθει μοναξιά, απομόνωση και κοινωνική περιθωριοποίηση. Το 50,3% λέει ότι θα ήθελε περισσότερους ανθρώπους γύρω του.
Θα ήθελαν επίσης οι γύρω τους να τους «πιστεύουν» περισσότερο. Το 80% θεωρεί ότι κάποιοι πιστεύουν ότι τα άτομα της ηλικίας τους υστερούν στη χρήση της τεχνολογίας. Κι όμως, η ενασχόλησή τους με την τεχνολογία είναι συνεχής. Το 72% κάνει καθημερινή χρήση Ιντερνετ και το 66% έχει smartphone. Παρ’ όλα αυτά, το 45% αισθάνεται αμηχανία από την ταχεία εξέλιξη της τεχνολογίας. Το 61% επίσης θεωρεί ότι είναι λίγες οι μάρκες που ενδιαφέρονται για τους ίδιους και τις ανάγκες τους.
Εκτός από το ageism, έχουν να παλέψουν και με απτά προβλήματα. Το 60% δηλώνει οικονομικά πιεσμένο. Το 1/3 αναφέρει ότι η οικονομική του κατάσταση το αναγκάζει να περιορίζει τις επιλογές του και το 1/4 δυσκολεύεται να αντεπεξέλθει σε ανάγκες και υποχρεώσεις. Η υγεία αποτελεί βασικό μέλημα, αλλά το 1/5 του κοινού φαίνεται να δυσκολεύεται να καλύψει τις ιατρικές ανάγκες του.
Το silver economy
«Για χρόνια, το αυξανόμενο προσδόκιμο ζωής του πληθυσμού αντιμετωπίστηκε ως πρόβλημα, καθώς τα άτομα αυτών των ηλικιών θεωρήθηκαν ένα παθητικό βάρος στην οικονομική ανάπτυξη των δυτικών κοινωνιών», σχολιάζει η The Newtons Laboratory. «Βλέπουμε, όμως, ότι η έννοια της “γήρανσης” αρχίζει να επαναπροσδιορίζεται. Η μεγάλη ηλικία δεν ορίζεται πλέον από ασθένειες και λειτουργικούς περιορισμούς, αλλά από εκτεταμένη ζωτικότητα, δυναμισμό και οικονομικό εκτόπισμα. Μιλάμε πλέον για μια μεγάλη πληθυσμιακή δεξαμενή από ανθρώπους που παράλληλα δημιουργούν και μια νέα και ισχυρή οικονομία. Το λεγόμενο silver economy αποτελείται από ένα μεγάλο και διαρκώς αυξανόμενο τμήμα της αγοράς, το οποίο εκτιμάται ότι καλύπτει το 27%, περίπου 7 τρισ. δολάρια των παγκόσμιων δαπανών».
