Κόμβος για τις επισκέψεις στην ελληνική ομογένεια της Κωνσταντινούπολης και φυσικά το Οικουμενικό Πατριαρχείο αποτελεί το Ζωγράφειο Λύκειο. Το σχολείο της κοινότητας Σταυροδρομίου, που κλείνει φέτος τα 132 του χρόνια, φιλοξενεί κάθε χρόνο στις αίθουσές του πάνω από 30 εκδηλώσεις, υποδεχόμενο Ελληνες από όλο τον κόσμο – κυρίως, βέβαια, από την Ελλάδα. Οι περισσότεροι φυσικά είναι νέοι, μαθητές και φοιτητές, που έχουν την ευκαιρία να μάθουν για τον ελληνισμό της Πόλης και την ιστορία του και να επισκεφθούν το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το σημείο ενότητας της Ορθοδοξίας. «Ψυχή» της προσπάθειας είναι ο διευθυντής του Ζωγραφείου, Γιάννης Δεμιρτζόγλου.
Ηταν το 1893 όταν ο νεαρός τότε αρχιτέκτονας Περικλής Φωτιάδης σχεδίασε το νέο σχολείο της κοινότητας Σταυροδρομίου, που σύμφωνα με την απόφαση της κοινότητας θα έπαιρνε το όνομα του «μεγαθύμου χορηγού του, ευγνωμοσύνης και τιμής ένεκα», του πεφωτισμένου μεγαλοεπιχειρηματία Χρηστάκη Ζωγράφου, που παραχώρησε στην κοινότητα το υπέρογκο ποσό των 10.000 χρυσών λιρών, με στόχο να ιδρυθεί ένα σχολείο σύγχρονο και προοδευτικό, ένα σχολείο πρωτοποριακό, που θα κάλυπτε τις εκπαιδευτικές ανάγκες της ρωμαίικης παιδείας και θα είχε κατεύθυνση τις θετικές επιστήμες. Η υπεροχή του ελληνικού στοιχείου τότε στην Κωνσταντινούπολη ήταν αδιαμφισβήτητη.
Η Συνθήκη της Λωζάννης και ό,τι προηγήθηκε ανέτρεψαν το σκηνικό. Ο ελληνισμός της Πόλης σταδιακά συρρικνώθηκε και αποδυναμώθηκε. «Οταν ανέλαβα προ σχεδόν 30 ετών τη διεύθυνση, οι Κασσάνδρες έλεγαν ότι σε λίγα χρόνια το Ζωγράφειο θα κλείσει. Αλλά συνεχίζουμε», λέει στην «Κ» ο κ. Δεμιρτζόγλου, με την Ακαδημία Αθηνών να έχει βραβεύσει τους ανθρώπους του Ζωγραφείου ως αναγνώριση των προσπαθειών που καταβάλλουν για να το διατηρήσουν ζωντανό. Σήμερα στο Λύκειο φοιτούν 74 μαθητές – παιδιά της ομογένειας, Ελλήνων κρατικών αξιωματούχων, μεικτών γάμων, αλλά και από την Αντιόχεια. Το ποσοστό επιτυχίας των μαθητών του την τελευταία 25ετία στα ΑΕΙ της Τουρκίας και της Ελλάδας είναι 94%.
Ενα σημαντικό έργο που προσφέρει το Ζωγράφειο είναι η φιλοξενία συνεδρίων και διαφόρων άλλων πολιτιστικών και θρησκευτικών εκδηλώσεων, στις οποίες μετέχουν ελληνικά σχολεία και φορείς. Στόχος, να γνωρίσουν τη Ρωμιοσύνη και το Οικουμενικό Πατριαρχείο. «Η Ρωμιοσύνη δεν έχει τελειώσει όταν έρχονται εδώ Ελληνες και μας γνωρίζουν. Το Ζωγράφειο προσπαθεί να διατηρεί τα ήθη, τα έθιμα, τη γλώσσα, δίνοντας το μήνυμα ότι η Ρωμιοσύνη συνεχίζει», αναφέρει ο κ. Δεμιρτζόγλου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του σχολείου, από το 2021 έως και σήμερα στο Ζωγράφειο έχουν οργανωθεί συνολικά 894 εκδηλώσεις (συνέδρια, ημερίδες, εκθέσεις, εκδρομές εξωτερικού κ.ά.). Ενδεικτικά, στα τέλη Φεβρουαρίου οργανώθηκε το 12ο Φεστιβάλ Χορωδιών και Παραδοσιακών Χορών με τη συμμετοχή περίπου 3.000 ατόμων (από συλλόγους Ποντίων, Μικρασιατών, Θρακών, χορωδίες σχολείων και επαγγελματικών σωματείων). Ακολούθησε το 9ο Διεθνές Μαθητικό Συνέδριο Λογοτεχνίας, αφιερωμένο φέτος στην ποιήτρια Κική Δημουλά, με περί τα 400 άτομα (μαθητές, καθηγητές, πανεπιστημιακοί, λογοτέχνες).
Από χθες έως και την Κυριακή πραγματοποιείται στο Ζωγράφειο το 2ο Μαθητικό Περιβαλλοντικό Συνέδριο από το Εθνικό Εκπαιδευτικό Δίκτυο «Κωνσταντινούπολη – Θεσσαλονίκη, μια εκπαιδευτική συνύπαρξη – Πολίτες της Πόλης, Ελληνες της οικουμένης», με συντονισμό από τις Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης. Στο συνέδριο συμμετέχουν περί τους 2.500 μαθητές. Οπως λέει ο κ. Δεμιρτζόγλου, «όταν είναι γεμάτες οι αίθουσες και οι διάδρομοι του Ζωγραφείου, αποδεικνύεται ότι η Ρωμιοσύνη δεν έχει τελειώσει».
