Χάνετε τον ύπνο σας εξαιτίας του TikTok; Νιώθετε θλίψη όταν δεν μπορείτε να μπείτε; Χρησιμοποιείτε το TikTok για να ξεχνάτε τα προβλήματά σας; Σκέφτεστε πώς θα εξοικονομήσετε χρόνο από το διάβασμα ή τη δουλειά, ώστε να αφιερώσετε όλο και περισσότερο χρόνο στο TikTok; Απαντήστε, με ειλικρίνεια, στις συνολικά 15 ερωτήσεις για να διαπιστώσετε εάν είστε εθισμένοι στο TikTok! Εάν συγκεντρώσετε μέσο όρο πάνω από 3,2 πρέπει να αρχίσετε να ανησυχείτε και χρειάζεται να απευθυνθείτε σε ειδικό επιστήμονα, για την κατάλληλη φροντίδα υγείας.
Ειδικότερα, ομάδα του Πανεπιστημίου Αθηνών δημιούργησε για πρώτη φορά διεθνώς μια κλίμακα για τη μέτρηση του εθισμού στο TikTok, την «TikTok Addiction Scale». Η κλίμακα προέκυψε από την ερευνητική μελέτη του επίκουρου καθηγητή στο Τμήμα Νοσηλευτικής Πέτρου Γαλάνη, της υποψήφιας διδάκτορος Αγλαΐας Κατσιρούμπα, του μέλους Εργαστηριακού Διδακτικού Προσωπικού (ΕΔΙΠ) Ολυμπίας Κωνσταντακοπούλου και του υποψήφιου μεταδιδάκτορος Ιωάννη Μωύσογλου.
Η TikTok Addiction Scale είναι η πρώτη κλίμακα που εστιάζει αποκλειστικά στη χρήση του TikTok, το οποίο αποτελεί πλέον ένα από τα πιο διαδεδομένα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως, και την πλατφόρμα με τη μεγαλύτερη εξάπλωση και δυναμική. Χαρακτηριστικά, περίπου το 20% του πληθυσμού παγκοσμίως έχει λογαριασμό στο TikTok. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στις ΗΠΑ περίπου το 45% του πληθυσμού έχει λογαριασμό στο TikTok, ενώ στην Ευρώπη το 32% του πληθυσμού.
Στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια χρήστες του TikTok, με το 33% μάλιστα των χρηστών να είναι κάτω των 25 ετών. Επιπλέον, οι χρήστες του TikTok στην Ελλάδα χρησιμοποιούν την πλατφόρμα αρκετές ώρες καθημερινά και πιο συγκεκριμένα το 42% τη χρησιμοποιεί 2-4 ώρες, ενώ το 38% τη χρησιμοποιεί τουλάχιστον 4 ώρες.
«Επομένως, η δημιουργία μιας κλίμακας αποκλειστικά για τη μέτρηση της προβληματικής χρήσης του TikTok είναι επιβεβλημένη ανάγκη, καθώς το TikTok διαφέρει από τα υπόλοιπα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τόσο ως προς τον τρόπο λειτουργίας του όσο και ως προς τον τρόπο που μπορεί να οδηγήσει σε προβληματική χρήση. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι μπορεί να επηρεάσει ακόμη και τις γνωστικές λειτουργίες των χρηστών», παρατηρεί ο κ. Γαλάνης.
Η TikTok Addiction Scale μετράει τις έξι διαστάσεις του εθισμού και πιο συγκεκριμένα τη συνεχή ενασχόληση (salience), τη μεταβολή της διάθεσης (mood modification), την ανοχή (για παράδειγμα, εάν ο χρήστης δυσκολεύεται να ελέγξει τον χρόνο του στο TikTok), τα συμπτώματα στέρησης, τις συγκρούσεις (π.χ. όταν κάποιος αφήνει τη δουλειά του για να σκρολάρει στο TikTok ή να ανεβάσει βίντεο) και την υποτροπή. Η TikTok Addiction Scale περιλαμβάνει 15 ερωτήσεις, οι οποίες για να απαντηθούν χρειάζονται περίπου μόνο 3-4 λεπτά. Οι πιθανές απαντήσεις είναι πέντε –πολύ σπάνια, σπάνια, μερικές φορές, συχνά, πολύ συχνά– και βαθμολογούνται από το 1 έως το 5, ξεκινώντας από το «πολύ σπάνια».
Αθροίζοντας τις απαντήσεις και διαιρώντας με το 15 προκύπτει η βαθμολογία. «Ατομα με μέση συνολική βαθμολογία στην κλίμακα μεγαλύτερη του 3,2 υποδηλώνουν προβληματική χρήση του TikTok και θα ήταν εξαιρετικά χρήσιμο να απευθυνθούν σε ειδικούς», παρατηρεί μιλώντας στην «Κ» ο κ. Γαλάνης. Αλλά, όπως τονίζει, «η κλίμακα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για διαγνωστικούς σκοπούς, παρά μόνο ως ένα εργαλείο πρώιμης ανίχνευσης της πιθανής προβληματικής χρήσης του TikTok. Σε κάθε περίπτωση, οι κλινικοί επαγγελματίες υγείας είναι υπεύθυνοι για τη διάγνωση των ατόμων με προβληματική χρήση του TikTok».
Η ελληνική και η αγγλική έκδοση της κλίμακας για τη μέτρηση του εθισμού στο TikTok (TikTok Addiction Scale) είναι ελεύθερες προς χρήση στον σύνδεσμο http://scholar.uoa.gr/pegalan/tiktok-addiction-scale-0. Επιπλέον παρέχονται αναλυτικά οι οδηγίες για τη συμπλήρωση της κλίμακας, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο βαθμολογούνται οι απαντήσεις.
Οι αριθμοί
20% του πληθυσμού παγκοσμίως έχει λογαριασμό στο TikTok.
33% των χρηστών του TikTok στην Ελλάδα είναι κάτω των 25 ετών.
42% χρησιμοποιεί την πλατφόρμα 2-4 ώρες καθημερινά.
