Πανηγυρίζουν; Οχι. Περίμεναν χρόνια αυτό το ορόσημο οι οργανώσεις για την ισότητα των φύλων, αλλά τώρα που επιτεύχθηκε, δεν το πανηγυρίζουν. Πριν από λίγες εβδομάδες ψηφίστηκε με ευρεία πλειοψηφία το νομοσχέδιο του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας που ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την ευρωπαϊκή οδηγία για την υποχρεωτική συμμετοχή ποσοστού 33% γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των εισηγμένων εταιρειών. Σε άλλη χρονική συγκυρία, η εξέλιξη θα δικαιολογούσε ενθουσιώδεις δηλώσεις. Σήμερα, οι γυναίκες που μίλησαν στην «Κ» δηλώνουν (πολύ) συγκρατημένα αισιόδοξες.
Ο λόγος είναι ασφαλώς οι εξελίξεις στις ΗΠΑ και η αναδίπλωση σε ό,τι αφορά τις πολιτικές συμπερίληψης και ισότητας. Οπως λέει η Αρετή Γεωργιλή, συνεπικεφαλής του Lean In Network Greece, του ελληνικού σκέλους του διεθνούς δικτύου που έχει στόχο τη βοήθεια προς τις γυναίκες προκειμένου να κατακτήσουν τους επαγγελματικούς στόχους τους, «ήδη πολλές εταιρείες κάνουν πίσω ή αποσύρουν εντελώς τις πολιτικές συμπερίληψης και ισότητας, γεγονός που δείχνει μία άνευ προηγουμένου επαναδιαπραγμάτευση ουσιωδών αξιών –εταιρικών και κατά συνέπεια κοινωνικών– και επαναπροσδιορισμού της εταιρικής κουλτούρας σε πλαίσια που είχαμε αφήσει εδώ και πολλές δεκαετίες πίσω».
Το NPR (δημόσια αμερικανική ραδιοφωνία) πρόσφατα ανέφερε ότι περισσότερες από δώδεκα μεγάλες εταιρείες διέκοψαν ή αφαίρεσαν τις αναφορές στη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη στις ετήσιες εκθέσεις τους για το 2024 προς επενδυτές. «Αλλες διατρανώνουν την απόφαση και άλλες φέρεται να το κάνουν σιωπηρά είτε με την περικοπή των σχετικών προϋπολογισμών είτε με την υποστελέχωση ή ακόμη και κατάργηση των σχετικών τμημάτων».
Κοινός είναι ο φόβος ανάμεσα στις γυναίκες-στελέχη επιχειρήσεων ότι το ένα βήμα μπροστά συνοδεύεται από δύο βήματα πίσω. «Προηγούμενες γενιές γυναικών ήταν παντελώς απούσες από το τραπέζι των αποφάσεων. Σήμερα, παρότι ακόμα λίγες σε αριθμό, έχουν φωνή ακόμα κι αν τις διακόπτουν 5 φορές σε κάθε τους τοποθέτηση», λέει στην «Κ» η Αγγέλικα Τζέμου, μέλος του διοικητικού συμβουλίου και επικεφαλής ανθρωπίνου δυναμικού της Bayer Ελλάδος. «Οταν μου συμβαίνει αυτό, θυμάμαι τη Melinda French Gates (σ.σ. Αμερικανίδα επιχειρηματίας, φιλάνθρωπος και πρώην γενική διευθύντρια προϊόντων πληροφορικής στην εταιρεία Microsoft) που είχε περιγράψει σε μια συνέντευξη τις ανάλογες δικές της εμπειρίες, κι έτσι παίρνω κουράγιο και διεκδικώ το δικαίωμα που έχω στην τοποθέτησή μου. Θέλω οι επόμενες γενιές γυναικών να μη χρειάζεται να δώσουν τέτοιες μάχες, αλλά ανησυχώ για το μέλλον. Δεν είναι μόνο ένα ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Η αποδυνάμωση της συμπερίληψης και της διαφορετικότητας σε μια εταιρική κουλτούρα είναι στρατηγική αβλεψία. Οι εταιρείες που δεν αντιλαμβάνονται τη διαφορετικότητα στις ανάγκες και επιθυμίες των πελατών τους και των εργαζομένων τους ρισκάρουν να χάσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα».
Οπως λέει, παρότι είναι ανησυχητικές οι τάσεις αποδυνάμωσης της προόδου των τελευταίων ετών, το business case είναι ξεκάθαρο. «Η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην εργασία μπορεί να αυξήσει το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 26%. Η υποχρεωτική ποσόστωση των γυναικών είναι ευκαιρία να διορθωθεί ένα λάθος. Η υποεκπροσώπηση των γυναικών αποδεδειγμένα, βάσει μελετών όλων των διεθνών οικονομικών οργανισμών στερεί δυναμική από την ανάπτυξη των εταιρειών. Και πιστεύω πως πλέον όλοι κατανοούν ότι δεν συμβαίνει λόγω έλλειψης ταλέντου και δεξιοτήτων στις γυναίκες. Βλέπουμε εκπληκτικά ικανές γυναίκες γύρω μας», καταλήγει η κ. Τζέμου.
Με το που πέρασε ο νόμος, το ερώτημα που αντήχησε στην αγορά ήταν «πού θα βρούμε τόσες γυναίκες για να στελεχώσουμε τα Δ.Σ.;». Δεδομένου ότι το πρόστιμο σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τον νόμο για την εκπροσώπηση των γυναικών στα Δ.Σ. φτάνει τα 3 εκατ. ευρώ, έντονος είναι ο φόβος της κάλυψης των θέσεων με γνωστές ή συγγενείς κατά την πάγια τακτική. «Βλέπουμε συχνά να τοποθετούνται στα Δ.Σ. γυναίκες που δεν γνωρίζουν τα θέματα και δεν είναι ικανές να λάβουν αποφάσεις», λέει η κ. Γεωργιλή. «Τις βάζουν για να μη δημιουργούν προβλήματα. Είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί μητρώο με τις ανοιχτές θέσεις στα Δ.Σ. ώστε να στελεχωθούν αξιοκρατικά». Κάπως έτσι ξεκίνησε η πρωτοβουλία Lean In Women on Board, ώστε να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις να στελεχώνουν τα Δ.Σ. τους με ικανές γυναίκες που έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες.
Μέλος του είναι και η Μάγκυ Αθανασιάδη, με πολύχρονη επαγγελματική πορεία ως επιχειρηματίας αλλά και ως σύμβουλος επιχειρήσεων με εξειδίκευση στην καινοτομία. «Με δύο κόρες που βγαίνουν τώρα στην κοινωνία, θέλω να παραμένω αισιόδοξη. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα πάμε τόσο πολύ πίσω, γιατί οι νέες γενιές θα μας προσπεράσουν. Ισως να υπάρξει μια μικρή επιβράδυνση κάποιων πραγμάτων». Οπως λέει, οι νέες γενιές επιχειρηματιών εμφανίζονται πιο ανοιχτές να βάλουν νέους, ικανούς ανθρώπους στο δυναμικό, ανεξαρτήτως φύλου. Οι γυναίκες παλεύουν να ανελιχθούν στην ιεραρχία, ενώ βλέπουμε άνδρες με τα ίδια ή λιγότερα προσόντα να προχωράνε πιο γρήγορα. Σύμφωνα με την ίδια, είναι απαραίτητο οι γυναίκες από μικρή ηλικία να εκπαιδεύονται για την ανάπτυξη ηγετικών δεξιοτήτων. «Για τις γυναίκες όμως που έχουν ήδη πλούσιο βιογραφικό, χρειάζονται άλλου είδους δράσεις».
Η Μαρίζα Μέλλιου, μέλος της Ελληνικής Λέσχης Μη Εκτελεστικών Μελών Διοικητικών Συμβουλίων, του UK Institute of Directors, και του Lean in Women on Board, επισημαίνει ότι ο ελληνικός νόμος απέχει ακόμα πολύ από την ευρωπαϊκή οδηγία που απαιτεί τουλάχιστον το 40% των θέσεων μη εκτελεστικών διευθυντών ή το 33% όλων των θέσεων διευθυντών να κατέχονται από το υποεκπροσωπούμενο φύλο έως το 2026. «Να σημειώσουμε ότι ο νέος νόμος απλώς επεκτείνει το ποσοστό της εκπροσώπησης των γυναικών στα Δ.Σ. που είχε θεσπιστεί από τον ν. 4706/2020, που ήταν το 25%. Μπορεί κατά μέσον όρο να έχουμε ξεπεράσει σήμερα αυτό το ποσοστό, φτάνοντας το 27%, αλλά υπάρχουν πολλές εταιρείες που κινούνται σε ποσοστό κάτω του 20%». Οπως λέει, θα υπάρξει η ανάγκη ενός pool 90 τουλάχιστον γυναικών που θα πρέπει να στελεχώσουν τα διοικητικά συμβούλια. Και όπως τονίζει, δεν είναι ποσοτικό το θέμα, αλλά ποιοτικό. «Επειδή το έχω ζήσει, η ύπαρξη γυναικών δίνει τη δυνατότητα να υπάρχει μια διαφορετική φωνή στο τραπέζι. Δεδομένου ότι το Δ.Σ. εποπτεύει, οι φωνές των γυναικών είναι πολύ χρήσιμες, δίνουν μια άλλη οπτική γωνία. Εχουμε άλλο βλέμμα, κοιτάμε σε μεγαλύτερο βάθος και μεγαλύτερο πλάτος».
Η κ. Μέλλιου κάνει λόγο για μια «ήσυχη επανάσταση». «Το σημαντικό είναι ότι παρότι μπορεί να φαίνεται ότι υπάρχει πισωγύρισμα στην Αμερική και ο λόγος σε ό,τι αφορά τη συμπεριληπτικότητα να είναι σε κάμψη, αλλά οι proxy advisors που συμβουλεύουν τους θεσμικούς επενδυτές ακόμα και στις ΗΠΑ κρατάνε το μίνιμουμ ποσοστό, το 30%. Στον επιχειρηματικό κόσμο αντικατοπτρίζεται ο φυσικός μας κόσμος. Δεν μπορεί οι γυναίκες να είναι αυτές που βγαίνουν από τα πανεπιστήμια άριστες φοιτήτριες και να μην εκπροσωπούνται στα Δ.Σ. Τα μεγάλα γραφεία δεν θα αλλάξουν τις πολιτικές τους. Πιστεύω ότι υπάρχει μια ήσυχη επανάσταση από κάτω. Ελπίζω οι εταιρείες να κάνουν αυτό που πρέπει και είναι δίκαιο». Και αυτό που τους συμφέρει και οικονομικά.
_______________________________________________________________________________Κεντρική Φωτογραφία: © MHJ / DIGITAL VISION / GETTY IMAGES / IDEAL IMAGE
