Το φως της πανσελήνου έπεφτε θαμπό πάνω στις απαστράπτουσες επιφάνειες των ακριβών αυτοκινήτων που είχαν καταλάβει τον προαύλιο χώρο του Ζαππείου Μεγάρου το βράδυ της περασμένης Τετάρτης. Η αφρόκρεμα της αθηναϊκής κοινωνίας –ή, τουλάχιστον, όσοι ήταν διατεθειμένοι να καταβάλουν το τσουχτερό αντίτιμο της συμμετοχής στο φιλανθρωπικό δείπνο που διοργάνωσαν οι οργανώσεις «Solidarity Now» και «Μαζί για το Παιδί»– είχε μαζευτεί στο Περιστύλιο του Ζαππείου για να ακούσει τον προφήτη της μακροζωίας, καθηγητή Γενετικής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, Ντέιβιντ Σινκλέρ.
Μετά τα σύντομα εισαγωγικά σχόλια του Στέλιου Ζαββού της «Solidarity Now» –του καλά δικτυωμένου επενδυτή που ήταν αυτός ο οποίος έπεισε τον περιζήτητο καθηγητή να έρθει στην Αθήνα– και της Αλεξάνδρας Μαρτίνου από το «Μαζί για το Παιδί», ο Σινκλέρ ανέβηκε στο βήμα.
«Θα σας δώσω οδηγίες για να βοηθήσετε τους γονείς σας, αν είναι ακόμη μαζί μας, τους εαυτούς σας και τα παιδιά σας να ζήσουν πολύ περισσότερο», είπε ευθύς εξαρχής ο ομιλητής, μαγνητίζοντας την προσοχή του κοινού. «Και δεν εννοώ λίγους επιπλέον μήνες. Η τεχνολογία για την οποία θα μιλήσουμε απόψε, και ο (σωστός) τρόπος ζωής, θα μπορούσε να σας δώσει δεκαετίες παραπάνω υγιούς ζωής».
Το 2013, ο Σινκλέρ εντόπισε μια χημική ουσία που λέγεται NAD, η οποία αντιστρέφει τη διαδικασία της γήρανσης των κυττάρων, με αποτέλεσμα το περιοδικό Time το 2014 να τον συμπεριλάβει στην πολυπόθητη λίστα με τους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη. Είναι κάτοχος περισσότερων των 50 διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, ιδρυτής αρκετών εταιρειών βιοτεχνολογίας και συνιδρυτής και συνδιευθυντής της επιστημονικής επιθεώρησης Aging. Είναι επίσης συνδιευθυντής του Κέντρου Paul F. Glenn για την Ερευνα της Βιολογίας της Γήρανσης.
Ο Αυστραλοαμερικανός βιολόγος είναι γνωστός στο ευρύ κοινό (ή, έστω, σε ένα κομμάτι του) για το βιβλίο «Lifespan: Why We Age – and why We Don’t Have To» (εκδόσεις Thorsons). Η κεντρική ιδέα του βιβλίου –το οποίο οι διοργανωτές διένειμαν στο τέλος της εκδήλωσης σε όλους τους παρισταμένους– είναι ότι «το γήρας είναι μία ασθένεια, και η ασθένεια αυτή είναι ιάσιμη». Ο Σινκλέρ διατείνεται ότι πρέπει να δοθεί πολύ μεγαλύτερη έμφαση –και χρηματοδότηση– στην καταπολέμηση της γήρανσης, που θεωρεί ότι είναι η υποκείμενη νόσος που εκθέτει τους ανθρώπους στη Δύση στις ασθένειες (άνοια, καρδιαγγειακά νοσήματα, καρκίνος), που οδηγούν σε πρόωρους θανάτους και που μετατρέπουν το τέλος της ζωής σε μαρτύριο για πάρα πολλούς ανθρώπους. Και εφαρμόζει αυτά που ανακαλύπτει στη δική του ζωή, με «ενθαρρυντικά» (όπως τα χαρακτηρίζει στο βιβλίο του) αποτελέσματα.
Σε μια κοινωνία που μαστίζεται από τον φόβο της γήρανσης και της εικόνας της, ο Σινκλέρ υπόσχεται την πραγματική αναστολή της – ή τουλάχιστον τη σημαντική επιβράδυνσή της. Oχι ακριβώς αιώνια ζωή – αλλά κάτι που προσεγγίζει την αιώνια νιότη.
«Θα σας δώσω μια ματιά σε ένα μέλλον που πιθανότατα δεν έχετε διανοηθεί. (…) Η αντιστροφή της ηλικίας των ανθρώπων θα γίνει κάτι εφικτό. (…) Ενδεχομένως να γίνει στα επόμενα πέντε χρόνια», επισήμανε στο καθηλωμένο ακροατήριο των 370 ατόμων ο διακεκριμένος καλεσμένος.
Το 2025 θα δοθεί για πρώτη φορά μια φαρμακευτική ουσία με αυτό τον σκοπό, συνέχισε ο Σινκλέρ. «Αν όλα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο και (η ουσία) λειτουργήσει, θα χρησιμοποιήσουμε την αντιστροφή της ηλικίας στο μάτι για να θεραπεύσουμε την τυφλότητα». Εξέφρασε την εκτίμηση πως οι πιθανότητες επιτυχίας των κλινικών δοκιμών «ξεπερνούν το 80%».
«Θα σας δώσω μια ματιά σε ένα μέλλον που πιθανότατα δεν έχετε διανοηθεί. Η αντιστροφή της ηλικίας των ανθρώπων θα γίνει εφικτή. Ενδεχομένως να γίνει στα επόμενα πέντε χρόνια», είπε στην ομιλία του ο Ντέιβιντ Σινκλέρ.
Ο ομιλητής εξήγησε πώς αυτός και η ομάδα του κατάφεραν να αποκαταστήσουν πλήρως την όραση ποντικιών και στη συνέχεια και πιθήκων στο εργαστήριο με τη χρήση γονιδιακής θεραπείας, χωρίς σοβαρές παράπλευρες συνέπειες. Η επιτυχία αυτού του εγχειρήματος στον άνθρωπο, τόνισε, θα επιτρέψει στους επιστήμονες να κάνουν κάτι αντίστοιχο με το αυτί και να θεραπεύσουν την κώφωση, και γενικότερα «θα μπορέσουμε να θεραπεύσουμε κάθε εκφυλιστική ασθένεια που προκαλείται από τη γήρανση».
Οικουμενική αιτία
Ο γενετιστής του Χάρβαρντ εξήγησε στο κοινό τη θεωρία του ότι η γήρανση πηγάζει από μια οικουμενική αιτία, η αντιμετώπιση της οποίας θα μείωνε θεαματικά τη συχνότητα πολλών ασθενειών. «Το πρόβλημα δεν είναι οι ασθένειες αυτές καθαυτές· είναι ότι το σώμα είναι υπερβολικά γερασμένο για να τις καταπολεμήσει. (…) Χρειαζόμαστε έναν πόλεμο κατά της γήρανσης».
Ο Σινκλέρ περιέγραψε την οικουμενική αυτή αιτία ως την «αλλοίωση του λογισμικού του σώματος» (μια θεωρία που, όπως είπε, «δεν έχει αποδειχθεί» αλλά «υποστηρίζεται από πολλά στοιχεία»). Παρομοίασε τη διαδικασία με ένα γρατζουνισμένο cd. Η μουσική (το DNA), ως πληροφορία, είναι ακόμη εκεί, εξήγησε –αλλά οι γρατζουνιές δεν επιτρέπουν στα κύτταρα να τη διαβάσουν σωστά– και χάνεται.
Ο καθηγητής και η ομάδα του κατάφεραν να αποκαταστήσουν πλήρως την όραση ποντικιών και στη συνέχεια και πιθήκων στο εργαστήριο με τη χρήση γονιδιακής θεραπείας, χωρίς σοβαρές παράπλευρες συνέπειες.
Η «απώλεια πληροφορίας», που συνιστά τη γήρανση, μπορεί να αμβλυνθεί σε σημαντικό βαθμό από το πώς επιλέγουμε να ζούμε, σύμφωνα με τον Σινκλέρ. Η βιολογική μας ηλικία –ο βαθμός φθοράς των κυττάρων μας– εξαρτάται από το πόσο καλά φροντίζουμε τα σώματά μας.
Οι συμβουλές του επ’ αυτού δεν ήταν κάτι επαναστατικό: βοηθάει να ασκούμαστε, να κοιμόμαστε καλά, να εκθέτουμε τον εαυτό μας στο κρύο – και να κάνουμε διαλειμματική νηστεία, μια πρακτική την οποία τηρεί με ευλάβεια, μαζί με τη σύντροφό του, Σερένα, που ήταν και αυτή παρούσα στην εκδήλωση. Ιδανικά, είπε, τρώνε με τη Σερένα «μόνο ένα γεύμα την ημέρα», γιατί «ξέρουμε πλέον» ότι η νηστεία ενεργοποιεί τους μηχανισμούς αντιγήρανσης του σώματος, και αποφεύγουν το κρέας. Δεν παρέλειψε να πλέξει και το εγκώμιο του ελαιολάδου ως συμμάχου στην εκστρατεία για την επιβράδυνση της γήρανσης. Σήμερα, ισχυρίστηκε, δείχνει νεότερος από πριν από δέκα χρόνια, κυρίως λόγω των αλλαγών στη δίαιτά του.
Πέραν του καλού lifestyle, πρόσθεσε, στη μάχη κατά του γήρατος μπορούν να επιστρατευθούν «ενδεχομένως και κάποια συμπληρώματα» και φάρμακα που είτε ήδη κυκλοφορούν είτε βρίσκονται στο στάδιο της ανάπτυξης. Oταν παρουσίασε κάποια από αυτά σε ένα από τα slides, υψώθηκαν τα κινητά σε όλα τα τραπέζια για να το φωτογραφίσουν.
Μιλώντας για το τι έρχεται, ο Σινκλέρ παρουσίασε πρόσφατες ανακαλύψεις μορίων που αποδεδειγμένα αντιστρέφουν τη διαδικασία γήρανσης των κυττάρων εντός τεσσάρων εβδομάδων σε ποντίκια – αν και, όπως υπογράμμισε, δεν έχει αποδειχθεί ακόμη ότι είναι αποτελεσματικά και ασφαλή για κατανάλωση από ανθρώπους. «Πιστεύω ότι θα έλθει η μέρα που, είτε με μία ένεση ή με ένα χάπι, θα μπορούμε να αναζωογονούμαστε», προέβλεψε, «και ποτέ να μην παθαίνουμε –ή, τουλάχιστον, να παθαίνουμε πολύ αργότερα– αυτές τις ασθένειες που επί του παρόντος αποκαλούμε “φυσικές”».
Απαντώντας σε λίγες ερωτήσεις στο τέλος, μίλησε μεταξύ άλλων για το πώς η τεχνητή νοημοσύνη επιταχύνει την έρευνα και την ανάπτυξη νέων φαρμάκων και θεραπειών που συμβάλλουν στη μακροζωία. Αναφέρθηκε επίσης στον ρόλο της AI ως υγειονομικού συμβούλου σε πραγματικό χρόνο, παρέχοντας καθοδήγηση για το τι πρέπει να τρώμε και να προσέχουμε.
«Δεν έχει αποδειχθεί»
Η εκδήλωση, η οποία έκλεισε υπό τους ήχους της ταλαντούχου Αλεξάνδρας Σιέτη (και του συγκροτήματός της, των Souled Out), άφησε ανάμεικτες εντυπώσεις στο Περιστύλιο. Η διάλεξη ήταν σε σημεία συναρπαστική – και αν η ιατρική τεχνολογία μπορέσει να επιβραδύνει σημαντικά το γήρας, ενδέχεται να είναι ένα από τα μεγάλα άλματα για την ευημερία της ανθρωπότητας. Αλλά, πέρα από τις lifestyle συμβουλές που εστιάστηκαν λίγο-πολύ στα γνωστά, οι πιο εντυπωσιακοί ισχυρισμοί του Σινκλέρ δείχνουν να βρίσκονται ακόμη στην πειραματική φάση. Oπως επισήμανε και ο ίδιος στο τέλος της ομιλίας του, απαντώντας σε ερώτηση για το μικροβίωμα: «The science is not yet proven».
