Γνωρίζατε ότι τα στέμφυλα –ένα υποπροϊόν της οινοποίησης– έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες; Ή ότι οι φλούδες ροδιού περιέχουν δεκαπλάσια αντιοξειδωτικά από το ίδιο το φρούτο, ήδη γνωστό για την υψηλή περιεκτικότητά του σε αντιοξειδωτικά; Οχι; Ούτε τα αδέρφια Παναγιώτης και Ολγα Κουμιτζέλη, CEO και οικονομική διευθύντρια της Access Naturals, της μικρής οικογενειακής επιχείρησης παραγωγής και εμπορίας πρώτων υλών για καλλυντικά. Οχι τουλάχιστον πριν γνωρίσουν τον Ιωάννη Μουρτζίνο, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας AGROFOODRnD του Εργαστηρίου Χημείας και Βιοχημείας Τροφίμων του Τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ. Ηταν μια ευτυχής συνάντηση, ένα παράδειγμα του πώς η έρευνα μπορεί να συνδεθεί αποτελεσματικά με την αγορά. Αλλά… καλύτερα να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Η εταιρεία ιδρύθηκε τη δεκαετία του ’70 εισάγοντας πρώτες ύλες από τη Γαλλία για τις εταιρείες καλλυντικών στην Ελλάδα. «Ηδη από τότε η κατεύθυνση ήταν προς τις φυτικές πρώτες ύλες, αλλά χωρίς να είναι αυτοσκοπός», λέει σήμερα ο Παναγιώτης. «Κάποια στιγμή, όμως, αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε για ποιο λόγο να πουλάμε εκχύλισμα από γαλλικό θυμάρι αντί για ελληνικό». Κάπως έτσι, με πολύ κόπο και πολλές δοκιμές, άρχισαν στη μονάδα στα Σπάτα να παράγουν εκχυλίσματα από ελληνικά φυτά συνεργαζόμενοι με καλλιεργητές από όλη την Ελλάδα: χαμομήλι, θυμάρι, δεντρολίβανο, λεβάντα, ιπποφαές, μαστίχα, κρίταμο κ.ά. Τα προϊόντα τους είχαν το συγκριτικό πλεονέκτημα ότι ήταν από τοπικούς παραγωγούς, αλλά οι εταιρείες καλλυντικών δεν το έβλεπαν έτσι. «Προσφέραμε σε κάποιους το ελληνικό προϊόν και μάλιστα με καλύτερη τιμή και επέλεγαν το γαλλικό». Ετσι προχώρησαν στη δημιουργία μιας γκάμας από βιολογικά εκχυλίσματα προκειμένου να λάβουν τη σχετική πιστοποίηση και να αποκτήσουν αξιοπιστία στην αγορά.
Η πιστοποίηση βοήθησε, αλλά χρειαζόταν κάτι ακόμη. «Αποφασίσαμε να διεξαγάγουμε μελέτες για να αποδείξουμε ότι αυτό που πιστεύαμε, με βάση τη βιβλιογραφία, ήταν πραγματικά αληθινό. Οτι τα εκχυλίσματα από ελληνικά φυτά ήταν ανώτερης ποιότητας». Αναζητώντας κάποιον με εξειδίκευση στον τομέα και πρόσβαση στις σωστές ερευνητικές εγκαταστάσεις, συνεργάστηκαν με τη δρα Σοφία Χατζηαντωνίου, πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Κοσμετολογίας και καθηγήτρια στο Τμήμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Πατρών. Τα αποτελέσματα σε όλες τις περιπτώσεις που ερευνήθηκαν έδειξαν ότι το ελληνικό φυτό είχε μεγαλύτερη συγκέντρωση δραστικών συστατικών από το αντίστοιχο του εξωτερικού.
Η επαφή όμως με τους βιοκαλλιεργητές, η επαφή με τη γη, τους είχε ανοίξει νέους ορίζοντες. «Θέλαμε να έχουμε ολιστικά βιώσιμη προσέγγιση. Να χρησιμοποιούμε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για την παραγωγή μας, να ανακυκλώνουμε τα οργανικά απόβλητά μας και να γίνουμε σταδιακά zero waste μονάδα». Αφού τα έκαναν όλα αυτά πιστοποιήθηκαν από την EcoVadis, κορυφαίο οργανισμό αξιολόγησης προμηθευτών παγκοσμίως σε θέματα υπεύθυνης επιχειρηματικότητας. Την πρώτη χρονιά κέρδισαν το ασημένιο μετάλλιο, που τους κατέταξε στο 70% των καλύτερων εταιρειών παγκοσμίως. Τα τελευταία τρία χρόνια η Access Naturals βραβεύεται με το χρυσό μετάλλιο, που την τοποθετεί στο κορυφαίο 5% των εταιρειών σε απόδοση βιωσιμότητας και κοινωνικής ευθύνης.
Πιο «πράσινες» επιλογές
Κάπου εκεί, άρχισαν να προσανατολίζονται σε ακόμη πιο «πράσινες» επιλογές, όπως η πρώτη ύλη να προέρχεται από απόβλητα. Η τάση της αγοράς, άλλωστε, είναι ξεκάθαρη. Σύμφωνα με μια μελέτη της McKinsey του 2022, οι πωλήσεις βιώσιμων καλλυντικών αυξάνονται κατά περίπου 30% ετησίως, καθώς οι καταναλωτές αναζητούν προϊόντα με χαμηλότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Μια μελέτη της Nielsen διαπίστωσε επίσης ότι το 73% των καταναλωτών προτιμά να αγοράζει από εταιρείες με βιώσιμες πρακτικές και το 41% έχει ήδη στραφεί σε πιο βιώσιμες επιλογές ομορφιάς.
Αναζητώντας και πάλι συνεργάτες από την επιστημονική κοινότητα, γνώρισαν τον αναπληρωτή καθηγητή Ιωάννη Μουρτζίνο από το Τμήμα Γεωπονίας και Τεχνολογίας Τροφίμων του ΑΠΘ, που με την ερευνητική του ομάδα μελετά την παρασκευή εκχυλισμάτων από φυτά και παραπροϊόντα του αγροδιατροφικού τομέα. «Εμείς διεξάγουμε έρευνα που επικεντρώνεται στις πράσινες τεχνικές εκχύλισης», λέει ο κ. Μουρτζίνος στην «Κ». «Αφενός χρησιμοποιούμε διαλύτες που είναι πιο φιλικοί στο περιβάλλον και αφετέρου εφαρμόζουμε τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, χρησιμοποιώντας π.χ. τις φλούδες που αποτελούν παραπροϊόν της χυμοποίησης των φρούτων». Οπως εξηγεί, κάποια από αυτά τα παραπροϊόντα ήδη αξιοποιούνται, αλλά για εφαρμογές χαμηλότερης αξίας της αρχικής, όπως για παράδειγμα για ζωοτροφές. «Εμάς μας ενδιαφέρει να τους δίνουμε υψηλότερη προστιθέμενη αξία ως συστατικά τροφίμων, καλλυντικών, συμπληρωμάτων διατροφής κ.ά.»
Η Access Naturals ζήτησε με ανάθεση έργου να διερευνηθεί η πιθανότητα ανάπτυξης εκχυλισμάτων για καλλυντικά με πρώτες ύλες από παραπροϊόντα από άλλες παραγωγικές διαδικασίες. Ως φυτικά υλικά – αντικείμενα έρευνας επιλέχθηκαν παραπροϊόντα της επεξεργασίας ροδιών και σταφυλιών και συγκεκριμένα φλοιοί ροδιού και στέμφυλα. Τα αποτελέσματα των ερευνών έδειξαν ότι πράγματι τα εκχυλίσματα από τα συγκεκριμένα απόβλητα ήταν απείρως πιο πολύτιμα ως πρώτη ύλη για την παραγωγή καλλυντικών. «Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι ενώ αυτά τα αναπτύσσουμε στο πανεπιστημιακό εργαστήριο, μια εταιρεία τα εισάγει άμεσα στην παραγωγική διαδικασία και αξιοποιούνται απευθείας», σημειώνει ο κ. Μουρτζίνος. «Γίνεται μεταφορά τεχνογνωσίας από το πανεπιστήμιο στην εταιρεία, είμαστε και οι δύο συνδημιουργοί καινοτομίας». Πράγματι, με βάση αυτή την έρευνα η Access Naturals ανέπτυξε μια νέα σειρά ανακυκλωμένων εκχυλισμάτων. «Το upcycling είναι μονόδρομος, σε λίγο πιστεύω ότι θα είναι υποχρεωτικό οι εταιρείες να αξιοποιούν τα παραπροϊόντα τουλάχιστον σε ένα ποσοστό», καταλήγει ο κ. Κουμιτζέλης.
