Την άθλια κατάσταση που επικρατεί στα περισσότερα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας καταγράφει για μία ακόμη φορά η ετήσια (2022-2023) ειδική έκθεση του Εθνικού Μηχανισμού Πρόληψης των Βασανιστηρίων και της Κακομεταχείρισης (ΕΜΠ), αρμοδιότητας του Συνηγόρου του Πολίτη. Στην έκθεση συμπεριλαμβάνονται τα αποτελέσματα των αυτοψιών που πραγματοποιήθηκαν σε πολλά σωφρονιστικά καταστήματα σε όλη τη χώρα.
Το κύριο πρόβλημα που καταγράφεται είναι ο υπερπληθυσμός, από τον οποίο απορρέουν και πολλά άλλα προβλήματα. Στην ίδια έκθεση, ο ΕΜΠ χαρακτηρίζει «μείζον πρόβλημα» την έλλειψη συντονισμού και εποπτείας, με αποτέλεσμα οι διευθυντές των σωφρονιστικών καταστημάτων να ενεργούν κατά το δοκούν. «Διευθυντές, κοινωνικοί λειτουργοί, γιατροί ή ακόμη και αρχιφύλακες δεν φαίνεται να έχουν έγκυρους και θεσμικά υπεύθυνους συνομιλητές στην κεντρική υπηρεσία και επιλύουν τις απορίες τους συμβουλευόμενοι αλλήλους ή αυτοσχεδιάζοντας», επισημαίνεται. Στα λίγα θετικά το θέμα της εκπαίδευσης στις φυλακές, καθώς τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας πληθαίνουν.
Μεγάλο είναι επίσης το έλλειμα της ιατρικής παρακολούθησης και φροντίδας των κρατουμένων. To 62% των σωφρονιστικών καταστημάτων δεν διαθέτει κανένα μόνιμο γιατρό, ενώ το 14% δεν έχει καθόλου νοσηλευτικό προσωπικό και το 23% διαθέτει μόλις έναν/μία νοσηλευτή/νοσηλεύτρια. Στο 52% των σωφρονιστικών καταστημάτων χρέη νοσηλευτών εκτελούν και σωφρονιστικοί υπάλληλοι.
Εκθεση-καταπέλτης για τις ελληνικές φυλακές – Υπερπληθυσμός, κάκιστες υποδομές, χαμηλής ποιότητας φαγητό.
Πρόγραμμα τηλεϊατρικής λειτουργεί μόλις σε ένα σωφρονιστικό κατάστημα (Χίος), το οποίο όμως σύμφωνα με τη διοίκηση δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες των κρατουμένων. Μόλις στο 14% των σωφρονιστικών καταστημάτων λειτουργούν προγράμματα τηλεψυχιατρικής, εκ των οποίων μόλις σε ένα αναφέρεται επαρκής ανταπόκριση στα αιτήματα κρατουμένων. Ακόμη, το 50% των καταστημάτων δεν διαθέτει μόνιμο ψυχολόγο ή ψυχίατρο, την ίδια στιγμή που το 90% των σωφρονιστικών καταστημάτων αναφέρει ότι έχει κρατουμένους που χρήζουν ψυχιατρικής/ψυχολογικής υποστήριξης. Μόλις το 47% διαθέτει ειδικό χώρο συνεδριών με ψυχίατρο/ψυχολόγο, προκειμένου να διασφαλίζεται η απαιτούμενη εχεμύθεια. Επιπλέον στο 99% των καταστημάτων κράτησης εντοπίστηκαν κρατούμενοι, συνολικά 2.406 άτομα, οι οποίοι δεν είχαν καν ΑΜΚΑ.
Τον Οκτώβριο του 2022, 16μελές κλιμάκιο του ΕΜΠ πραγματοποίησε λεπτομερή αυτοψία σε όλα τα καταστήματα κράτησης στον Κορυδαλλό. Οπως διαπίστωσε, είναι σχεδόν αδύνατο να αντιμετωπιστούν οι συνέπειες του υπερπληθυσμού. «Οι συνέπειες αυτές είναι εμφανείς τόσο στην κάκιστη κατάσταση των υποδομών όσο και στην ελλιπή εξασφάλιση στοιχειωδών όρων αξιοπρεπούς διαβίωσης (σίτιση, υγιεινή, καθαριότητα, ιδιωτικότητα, αναψυχή). Υπό τις παρούσες συνθήκες και μέχρις ότου υπάρξει ραγδαία αποσυμφόρηση, η κατάσταση στα Σωφρονιστικά Καταστήματα Κορυδαλλού εμφανίζεται μη αναστρέψιμη», καταλήγει. Κατά την επίσκεψη του κλιμακίου του Συνηγόρου του Πολίτη κρατούνταν 1.794 υπόδικοι και κατάδικοι (χωρίς ξεχωριστή κατανομή), με επίσημη χωρητικότητα 1.200 θέσεων (δηλαδή ποσοστό πληρότητας 150%). Λόγω του υπερπληθυσμού υπάρχουν περιπτώσεις κρατουμένων που κοιμούνται σε αυτοσχέδια στρώματα από κασόνια. Συνομιλώντας με κρατουμένους σε όλες τις πτέρυγες, το κλιμάκιο της Αρχής εκτίμησε ως κύρια αιτία τριβών και παραπόνων τις ελλείψεις στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, πολύμηνες καθυστερήσεις για να κλειστεί ραντεβού με γιατρό εκτός φυλακής ή για νοσηλεία σε νοσοκομείο, καθώς και καθυστερήσεις στην έγκριση και χορήγηση φαρμάκων, ενώ αντιθέτως παρατηρείται κατάχρηση στη χορήγηση ψυχοφαρμάκων. Οι γενικές κτιριακές συνθήκες, ιδίως δε ο συγχρωτισμός φορέων ηπατίτιδας και φυματίωσης με άλλους κρατουμένους, διευκολύνουν τη διάδοση νόσων.
Κατά κοινή ομολογία, αλλά και κατά διαπίστωση του κλιμακίου της Αρχής, το φαγητό που προσφέρεται είναι μικρής ποσότητας και κακής ποιότητας και ο χώρος των μαγειρείων χρήζει ανακαίνισης. Στο εβδομαδιαίο πρόγραμμα σίτισης δεν προβλέπονται ειδικά διαιτολόγια για όσους αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας, ενώ δεν παρέχεται φρούτο σε οποιαδήποτε μορφή, με φερόμενη αιτιολόγηση πως έτσι αποφεύγεται η αυτοσχέδια παραγωγή αλκοόλης.
