ΛΙΣΣΑΒΩΝΑ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Αργή είναι η πρόοδος του κλάδου των θαλάσσιων μεταφορών στην Ευρώπη, στην κατεύθυνση της μείωσης των επιπτώσεών του στο περιβάλλον, ιδίως της ρύπανσης του αέρα. Οι βασικοί ρύποι από τα πλοία εξακολουθούν να αυξάνονται και μάλιστα, κάποιες φορές, η προσπάθεια περιορισμού ενός ρύπου οδηγεί στην αύξηση ενός άλλου. Η Ε.Ε. πάντως αρχίζει να δημιουργεί ειδική νομοθεσία για την αέρια ρύπανση από πλοία – φέτος τον Μάιο θα τεθεί σε ισχύ η ζώνη περιορισμού εκπομπών θείου και στη Μεσόγειο, ενώ ο στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα σύστημα εμπορίας ρύπων του θερμοκηπίου ειδικά για τη ναυτιλία.
Το ποσοστό εξαγωγών
Χθες παρουσιάστηκε στη Λισσαβώνα, έδρα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασφάλειας Ναυσιπλοΐας (EMSA), η δεύτερη ευρωπαϊκή έκθεση για τις επιπτώσεις των θαλάσσιων μεταφορών στο περιβάλλον, η οποία καταρτίστηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΕΑ) και την EMSA.
Το θέμα της είναι «ευαίσθητο», καθώς το 74% των ευρωπαϊκών εξαγωγών και εισαγωγών εξαρτάται από τη ναυτιλία, ενώ ο κλάδος είναι ιδιαίτερα σημαντικός σε χώρες όπως η Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Ελληνας επίτροπος Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού Απόστολος Τζιτζικώστας επανέλαβε χθες επανειλημμένως την ανάγκη να προφυλάξουμε το περιβάλλον αλλά και τη ναυτική μας κληρονομιά, την ανταγωνιστικότητά της κ.ο.κ.
Πόσο ρυπαίνει, λοιπόν, ο κλάδος των θαλάσσιων μεταφορών στην Ευρώπη; Σύμφωνα με την έκθεση:
• Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχίζουν να αυξάνονται (μόνη εξαίρεση το 2020 λόγω πανδημίας). Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2021 έως το 2022 οι εκπομπές αυξήθηκαν κατά 8,5%. To 80% προέρχεται από πέντε τύπους πλοίων: πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων, πετρελαιοφόρα, πλοία μεταφοράς χύδην φορτίου, δεξαμενόπλοια χημικών και πλοία γενικού φορτίου. Τα στοιχεία δείχνουν ότι από το 2015 έως το 2023 η Μεσόγειος είχε τον υψηλότερο μέσο όρο στις ετήσιες εκπομπές CO2 με 64 εκατ. τόνους, ακολουθούμενη από τον Ατλαντικό με 31 εκατ. τόνους.
Oσον αφορά το μεθάνιο, οι εκπομπές από τον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών αυξάνονται ραγδαία, λόγω της αύξησης κατά 32,2% του στόλου LNG το 2022. Το ίδιο έτος, ο ναυτιλιακός τομέας συνεισέφερε το 26% του συνόλου εκπομπών μεθανίου από ολόκληρο τον τομέα των μεταφορών της Ε.Ε.
• Μεταξύ των ετών 2015 και 2023, οι εκπομπές οξειδίων του αζώτου από τον ναυτιλιακό τομέα αυξήθηκαν κατά 10% σε ολόκληρη την Ε.Ε. Το 2022, οι εκπομπές από τη ναυτιλία αντιπροσώπευαν το 39% όλων των εκπομπών οξειδίων του αζώτου από τις μεταφορές στην Ευρώπη. Να σημειωθεί ότι η Ε.Ε. έχει θέσει περιορισμούς στις εκπομπές διοξειδίου του αζώτου από νέα πλοία στη Βαλτική και στις βόρειες θάλασσες.
• Παρότι οι απορρίψεις πετρελαίου από πλοία μειώνονταν σταθερά έως το 2022, το 2023 εμφάνισαν απότομη αύξηση. Τα περισσότερα περιστατικά ρύπανσης εντοπίζονται στη Βόρεια Θάλασσα, πιθανότατα λόγω υπεράκτιων γεωτρήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς και στα νοτιοδυτικά της Ιβηρικής Χερσονήσου και στη Μεσόγειο, που επηρεάζονται από την υψηλή θαλάσσια κυκλοφορία. Το 62% των περιστατικών ρύπανσης που εντοπίστηκαν ήταν μικρότερο από 2 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
• Απόρριψη νερού στη θάλασσα. Το 98% αφορά απορρίψεις από συστήματα καθαρισμού καυσαερίων ανοικτού βρόχου (EGCS). Πρόκειται για «πλυντρίδες» που εγκαθίστανται στα πλοία για να μειώσουν τις εκπομπές θείου, αλλά έχουν ως αποτέλεσμα να απορρίπτονται ρύποι στη θάλασσα. Το υπόλοιπο 2% είναι κυρίως λύματα, τα οποία έχουν αυξηθεί κατά περίπου 40% μεταξύ 2014 και 2023, κυρίως λόγω του αυξανόμενου αριθμού κρουαζιερόπλοιων.
• Θαλάσσια απορρίμματα. Η αλιεία και η ναυτιλία εκτιμάται ότι συμβάλλουν κατά 11,2% και 1,8% αντίστοιχα στην παραγωγή θαλάσσιων απορριμμάτων σε όλη την Ευρώπη, ωστόσο οι ποσότητες εκτιμάται ότι μειώθηκαν κατά 50% την τελευταία δεκαετία.
Οπως η Βαλτική
Να σημειωθεί ότι από την 1η Μαΐου η Μεσόγειος θα είναι «ζώνη περιορισμού των εκπομπών οξειδίων του θείου», ένα μοντέλο που ήδη έχει εφαρμοστεί με επιτυχία στη Βόρεια Θάλασσα και τη Βαλτική (να σημειωθεί ότι τα πλοία που εξυπηρετούν τα νησιά πλην Κρήτης στην Ελλάδα έχουν εξαιρεθεί έως το 2029).
Επίσης η Ε.Ε. φιλοδοξεί να γίνει η πρώτη που θα θέσει ρητή τιμή στις εκπομπές άνθρακα από τον ναυτιλιακό τομέα, με την επέκταση του συστήματος εμπορίας ρύπων, κάτι που θα αφορά όλα τα μεγάλα πλοία που εισέρχονται σε ευρωπαϊκά λιμάνια.
