Το κορίτσι που μεγάλωνε στην Κόρινθο τη δεκαετία του 2000 λάτρευε τα μαθηματικά, τη μουσική και τον αθλητισμό – κόρη καθηγητών Φυσικής Αγωγής στη μέση εκπαίδευση, γαρ. Επαιζε μπάσκετ και ασχολούνταν εντατικά με τον στίβο. Στις αρχές του 2010, στο γυμνάσιο πια, αυτή η αγάπη είχε αρχίσει να παίρνει τη μορφή επαγγελματικού προσανατολισμού: η Πέννυ Κάππη, το κορίτσι της ιστορίας, σκεφτόταν να ακολουθήσει τα χνάρια των γονιών της. Τότε εμφανίστηκαν τα πρώτα σύννεφα στην όμορφη και ανέμελη ζωή της οικογένειας.
«Αρχισα να πονάω στο αριστερό ισχίο. Ο πόνος, που ήταν πολύ δυνατός, αντανακλούσε σε όλο το πόδι και κυρίως στο γόνατο. Σταδιακά, το αριστερό μου πόδι ατροφούσε ολοένα και περισσότερο. Εφτασε να είναι σχεδόν το μισό από το δεξί», λέει η ίδια. «Απευθυνθήκαμε σε αρκετούς γιατρούς στην πόλη μας. Πιθανολόγησαν ότι επρόκειτο για κάποια κάκωση λόγω της ενασχόλησής μου με τα αθλήματα και ζήτησαν να γίνει μαγνητική τομογραφία στο γόνατο, όχι στο ισχίο. Τεράστιο λάθος, γιατί η εξέταση δεν έδειξε τίποτα και στο μεταξύ στο ισχίο η νεοπλασία μεγάλωνε…». Ενα χρόνο μετά, έγινε η σωστή διάγνωση: συνοβιακό σάρκωμα χαμηλής διαφοροποίησης, δηλαδή υψηλού βαθμού κακοήθειας, με πνευμονικές μεταστάσεις. Ο καρκίνος είχε προλάβει να εξαπλωθεί. Η Πέννυ ήταν μόλις δεκατεσσάρων ετών.
Η αντιμετώπιση
Οι γονείς της αρχικά δεν της αποκάλυψαν όλη την αλήθεια. «Μου μίλησαν για μια δυσκολία που θα αντιμετωπίζαμε. Σύντομα θα γινόμουν καλά, αυτό επαναλάμβαναν για να μου δώσουν θάρρος». Ομως η δυσκολία δεν ήταν μία, ήταν πολλές: προεγχειρητική χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία, πλήρης χειρουργική αφαίρεση του σαρκώματος του ισχίου και των μεταστάσεων στον αριστερό πνεύμονα, επικουρική χημειοθεραπεία, αλωπεκία και δύο ακόμα επεμβάσεις στον πνεύμονα. Το κορίτσι καταλάβαινε ότι έπρεπε να δώσει μια σκληρή μάχη: για τη ζωή της. Εσφιξε τα δόντια και το έκανε.
«Η χημειοθεραπεία ήταν ό,τι δυσκολότερο έχω περάσει έως τώρα. Νιώθεις νεκρός αλλά είσαι ζωντανός, είναι περίεργη, σχεδόν απόκοσμη η αίσθηση που σου προκαλεί». Κι όμως, ούτε μια στιγμή δεν απελπίστηκε. «Δεν ξέρω πού βρήκα τόση δύναμη», εξομολογείται σήμερα. «Μάλλον μέσα από την αγάπη των δικών μου ανθρώπων, των γονιών και της μικρότερης αδελφής μου, που είχαν δημιουργήσει έναν προστατευτικό κλοιό γύρω μου, και την πίστη μου στον Θεό. Ακόμα και όταν ήμουν ολομόναχη, στον προθάλαμο του χειρουργείου, στον μαγνητικό τομογράφο ή στο δωμάτιο του νοσοκομείου, ένιωθα συνεχώς πως κάποιος ήταν δίπλα μου και μου έδινε θάρρος…».
Σχεδόν μία δεκαετία μετά την ολοκλήρωση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων, η 24χρονη σήμερα κοπέλα είναι καλά και ατενίζει με αισιοδοξία το μέλλον της ως τελειόφοιτη της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. «Το πόδι μου σώθηκε, αλλά έχει αφαιρεθεί μεγάλο κομμάτι και δεν είναι απολύτως λειτουργικό· υστερεί σε εύρος κινήσεων και δύναμη. Κι έπειτα είναι και ο πνεύμονας, από τον οποίο λείπει ένα επίσης ευμέγεθες τμήμα. Κουράζομαι όταν περπατάω λίγο παραπάνω, λαχανιάζω όταν ανεβαίνω μια σκάλα».
«Η ενσυναίσθηση είναι η μεγαλύτερη αρετή ενός γιατρού, μαζί με τη γνώση. Δεν είναι ανάγκη να περάσεις αυτά που πέρασα εγώ για να συναισθανθείς τον ασθενή». Πέννυ Κάππη
Σπάνια
«Η πρόγνωση του συγκεκριμένου όγκου ήταν ιδιαίτερα φτωχή. Η σύγχρονη βιβλιογραφία αναφέρει πενταετή επιβίωση σε ποσοστό 10%. Αυτό σημαίνει ότι μόνο 1 στα 10 άτομα με συνοβιακό μεταστατικό σάρκωμα εξακολουθεί να ζει πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση», εξηγεί ο καθηγητής Παναγιώτης Παπαγγελόπουλος, επικεφαλής της Α΄ Ορθοπεδικής Χειρουργικής Κλινικής και της Μονάδας Μυοσκελετικής Ογκολογίας του ΕΚΠΑ στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο «Αττικόν», ο οποίος χειρούργησε την Πέννυ Κάππη το 2016. «Στην περίπτωσή της, ο σωστός συνδυασμός χειρουργείων με χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία οδήγησε σε επιτυχή έκβαση. Για τα σαρκώματα των οστών, η έγκαιρη διάγνωση και ο συνδυασμός χειρουργείου διάσωσης μέλους και χημειοθεραπείας έχουν ανεβάσει το ποσοστό ίασης μέχρι και στο 70%-80%».
Τα σαρκώματα αποτελούν σπάνιες, αλλά εξαιρετικά επιθετικές μορφές κακοήθων νεοπλασιών που προσβάλλουν τους μυς, τα οστά και τα μαλακά μόρια. Αποτελούν περίπου το 1% του συνόλου των διαγνώσεων καρκίνου στους ενηλίκους, είναι σχετικά συχνότερα μεταξύ των παιδιών και αφορούν περίπου το 15% των καρκίνων σε παιδιά ηλικίας κάτω των 20 ετών. «To 2025 στην Ελλάδα εκτιμάται ότι περίπου 600 άτομα θα διαγνωστούν με σάρκωμα των οστών και μαλακών μορίων και περισσότερα από 2.000 άτομα θα είναι υπό θεραπεία για σάρκωμα. Η διαχείρισή του απαιτεί μια διεπιστημονική προσέγγιση και προπάντων εξαιρετική εξειδίκευση, δεδομένου ότι οι χειρουργικές επεμβάσεις διάσωσης μελών είναι τεχνικά άκρως απαιτητικές και κρίσιμες για τη διασφάλιση τόσο της επιβίωσης όσο και της ποιότητας ζωής των ασθενών», συνεχίζει ο κ. Παπαγγελόπουλος.
Η Α΄ Ορθοπεδική Χειρουργική Κλινική του «Αττικόν» τα διαθέτει και τα δύο –και την εξειδίκευση και τη διεπιστημονικότητα– και έχει αναδειχθεί ως ένα από τα κορυφαία κέντρα αναφοράς για την αντιμετώπιση μυοσκελετικών όγκων όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. «Από το 2003 που μεταφέρθηκε εκεί (από το ΚΑΤ), αντιμετωπίστηκαν χειρουργικά 2.500 και πλέον περιστατικά σαρκωμάτων, καθώς και μεταστατικών όγκων των μακρών οστών, της πυέλου και της σπονδυλικής στήλης. Παράλληλα έγιναν περισσότερες από 50 παγκοσμίως πρωτοποριακές επεμβάσεις αφαίρεσης όγκων και διάσωσης μελών, με αντίστοιχες δημοσιεύσεις σε έγκυρα διεθνή περιοδικά», επισημαίνει ο καθηγητής Ορθοπεδικής. Και να σκεφτεί κανείς ότι μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες οι περισσότεροι ασθενείς με κακοήθη σαρκώματα και επιθετικούς όγκους δεν είχαν άλλη επιλογή από το να φύγουν για θεραπεία στο εξωτερικό, με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για τους ίδιους και τις οικογένειές τους αλλά και για τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας: η θεραπεία ενός ασθενούς με σάρκωμα ή χόρδωμα στις ΗΠΑ κόστιζε στο ελληνικό Δημόσιο μέχρι και 1,4 εκατ. δολάρια.
Εγνοια για τον πάσχοντα
Η «Κ» συνάντησε την Πέννυ Κάππη και τον Παναγιώτη Παπαγγελόπουλο στο «Αττικόν» με τις νέες τους ιδιότητες: εκείνη δεν είναι πια ασθενής του, αλλά φοιτήτριά του. «Ενας γιατρός που έχει πολεμήσει τον θάνατο γίνεται καλύτερος γιατρός;» τους ρωτώ. «Πολλοί νεαροί ασθενείς μου, έχοντας έρθει αντιμέτωποι με σοβαρές και δυνητικά θανατηφόρες ασθένειες, έχουν επιλέξει το λειτούργημα της Ιατρικής ή άλλα συναφή επαγγέλματα υγείας, όπως η φυσικοθεραπεία. Κι αυτό γιατί αισθάνθηκαν την ανάγκη να βοηθήσουν άλλους ανθρώπους να πολεμήσουν με δύναμη και αισιοδοξία τη νόσο. Οι εμπειρίες τους έχουν συμβάλει στο να αναπτύξουν βαθιά ενσυναίσθηση για κάθε πάσχοντα», απαντά ο Παναγιώτης Παπαγγελόπουλος.
Η Πέννυ συμφωνεί. Η επιλογή της να γίνει γιατρός ήταν απόρροια της περιπέτειας της υγείας της. «Η ενσυναίσθηση είναι η μεγαλύτερη αρετή ενός γιατρού, μαζί με τη γνώση. Και δεν είναι ανάγκη να περάσεις αυτά που πέρασα εγώ για να συναισθανθείς τον ασθενή· πολλοί συμφοιτητές μου διαθέτουν αυτή την ικανότητα, κάποιοι όχι. Εγώ πάντως συμμερίζομαι τον πόνο, την αγωνία, την απελπισία των άλλων όταν νιώθουν το “χνώτο” του θανάτου. Θέλω να τους σταθώ, να τους στηρίξω, να τους κάνω να πιστέψουν ότι πρέπει να αγωνιστούν και ότι θα τα καταφέρουν. Κι ένας ακόμα λόγος είναι πως έχω συνειδητοποιήσει πόσο σημαντικός είναι ο ψυχολογικός παράγοντας και στην ίαση αλλά και στην πρόληψη μιας αρρώστιας. Αν είμαστε ψυχικά δυνατοί, έχουμε πιο πολλές πιθανότητες να βγούμε νικητές».
Οι αριθμοί
1 στους 10 ασθενείς με συνοβιακό μεταστατικό σάρκωμα εξακολουθεί να ζει πέντε χρόνια μετά τη διάγνωση.
15% των σαρκωμάτων διαγιγνώσκονται σε μεταστατικό στάδιο.
70%-80% είναι το ποσοστό ίασης με έγκαιρη διάγνωση και συνδυασμό χειρουργείου και χημειοθεραπείας.
1% του συνόλου των διαγνώσεων καρκίνου στους ενηλίκους και περίπου 15% σε παιδιά ηλικίας κάτω των 20 ετών αφορούν σαρκώματα.
600 άτομα (περίπου) θα διαγνωστούν με σάρκωμα των οστών και μαλακών μορίων στην Ελλάδα το 2025.
2.000 και πλέον ασθενείς θα είναι υπό θεραπεία για σάρκωμα.
