Χαμηλό παραμένει το ποσοστό συμμετοχής των μικρών παιδιών στην εκπαίδευση και φροντίδα της πρώιμης παιδικής ηλικίας στην Ελλάδα σύμφωνα με την έκθεση που δημοσίευσε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με τίτλο «Βασικά στοιχεία για την εκπαίδευση και τη φροντίδα στην προσχολική ηλικία στην Ευρώπη – 2025».
Με την έκθεση να παρέχει ολοκληρωμένες πληροφορίες για την τρέχουσα κατάσταση σε όλα τα κράτη-μέλη της Ευρώπης, καταγράφεται αναλυτικά η πρόοδός τους σε πέντε πυλώνες.
Η Ελλάδα έχει από τα πιο χαμηλά ποσοστά συμμετοχής μαζί με τη Ρουμανία, τη Σλοβακία και τη Βουλγαρία.
Σε ό,τι αφορά τα μικρότερα παιδιά, κάτω των 3 ετών, 10 κράτη-μέλη και η Νορβηγία έχουν ήδη επιτύχει και υπερβεί τον στόχο του 45% συμμετοχής, με τη Δανία και την Ολλανδία να ξεχωρίζουν με τα υψηλότερα ποσοστά, φθάνοντας το 70%. Αντίθετα, το ποσοστό είναι κάτω του 5% σε Τσεχία, Σλοβακία και Τουρκία.
Για τα παιδιά ηλικίας 3 ετών και άνω, το ποσοστό συμμετοχής ξεπερνά το 96% σε εννέα χώρες: Βέλγιο, Δανία, Ισπανία, Γαλλία, Λιθουανία, Πορτογαλία, Σουηδία, Ισλανδία και Νορβηγία. Η Ελλάδα ωστόσο έχει από τα πιο χαμηλά ποσοστά συμμετοχής (68,8%) μαζί με τη Ρουμανία (74,8%), τη Σλοβακία (78,6%) και τη Βουλγαρία (80,4%).
Σχολιάζοντας την έρευνα ο Αθανάσιος Γρηγοριάδης, καθηγητής του τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στο ΑΠΘ, επισημαίνει πως παρότι ο πληθυσμός των παιδιών που απασχολούνται στους παιδικούς και βρεφονηπιακούς σταθμούς έχει αυξηθεί, ωστόσο μία σειρά λόγων μας κρατάει πίσω ακόμη σε σχέση με άλλες χώρες.
Η δωρεάν πρόσβαση στους παιδικούς σταθμούς δεν είναι πάντα αυτονόητη, παρότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες σε αυτό το κομμάτι, όπως με την παροχή voucher.
«Είναι αλήθεια πως στην ηλικιακή ομάδα 0-4 το το ποσοστό συμμετοχής των παιδιών δεν είναι υψηλό. Αυτό συμβαίνει διότι η δωρεάν πρόσβαση στους σταθμούς δεν είναι πάντα αυτονόητη, παρότι τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες σε αυτό το κομμάτι, όπως με την παροχή voucher. Ενας δεύτερος λόγος είναι το κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο καθώς ακόμη τη φροντίδα σε αυτές τις ηλικίες αναλαμβάνουν συχνά η γιαγιά και ο παππούς. Εκτός αυτών δεν μπορούμε να παραβλέψουμε πως υπάρχει και ζήτημα πρόσβασης σε σταθμούς κυρίως στις λιγότερο αστικές περιοχές», σημειώνει ο ίδιος.
Είναι αποδεδειγμένο πως αυτού του είδους η εκπαίδευση αποτελεί θεμέλιο λίθο για τη μετέπειτα ανάπτυξη του παιδιού.
Με την Ε.Ε. να έχει στο επίκεντρο των πολιτικών της την ένταξη όλο και περισσότερων παιδιών στην προσχολική αγωγή και εκπαίδευση, ο καθηγητής σημειώνει πως αυτό έχει και ερευνητικό υπόβαθρο, καθώς είναι αποδεδειγμένο πως αυτού του είδους η εκπαίδευση αποτελεί τη θεμέλιο λίθο για τη μετέπειτα ανάπτυξη του παιδιού.
Αναγκαία η ενίσχυση της οικογένειας
Η Πολιτεία τα τελευταία χρόνια έχει κάνει σημαντικά βήματα στην υποστήριξη των μικρών παιδιών και ειδικά μετά την ίδρυση του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας. Παρ’ όλα αυτά η χαμηλή επένδυση της χώρας στην εκπαίδευση και φροντίδα της πρώιμης παιδικής ηλικίας μέχρι το 2021, όταν τότε δαπανήθηκε λιγότερο από το 0,30% του ΑΕΠ στον συγκεκριμένο τομέα, καθιστά επιτακτική την ανάγκη να ληφθούν περισσότερα μέτρα υποστήριξης.
«Πρέπει να ενισχυθούν περισσότερες οικογένειες ως προς την πρόσβαση σε δωρεάν δομές προσχολικής αγωγής αλλά και ως προς την ποιότητα αυτών των υπηρεσιών μέσω της βελτίωσης των υποδομών και των εργασιακών συνθηκών», προσθέτει ο κ. Γρηγοριάδης.
Μεγάλη μείωση του παιδικού πληθυσμού
Ενα άλλο σημαντικό εύρημα της έκθεσης που συνδέεται άμεσα με το δημογραφικό και επηρεάζει όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. είναι η εμφανής μείωση του ποσοστού των παιδιών σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία. Ενδεικτικά το 2023, το ποσοστό των παιδιών στην Ε.Ε. είναι κατά 8,1 μονάδες χαμηλότερο από ό,τι ήταν το 2013.
Στην Ελλάδα και την Ισπανία ο πληθυσμός των παιδιών ηλικίας 0-5 ετών ήταν σχεδόν 25 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερος το 2023 από ό,τι το 2013.
Ειδικότερα κατά την τελευταία δεκαετία, ο αριθμός των παιδιών ηλικίας 0-5 ετών μειώθηκε στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Οι πιο σημαντικές αναλογικές μειώσεις παρατηρούνται στην Ελλάδα και την Ισπανία, όπου ο πληθυσμός των παιδιών ηλικίας 0-5 ετών ήταν σχεδόν 25 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερος το 2023 από ό,τι το 2013. Η Ιταλία, η Φινλανδία και η Αλβανία παρουσιάζουν μείωση του παιδικού πληθυσμού κατά τουλάχιστον 20 ποσοστιαίες μονάδες.
Στην ερώτηση αν ο μειωμένος αριθμός των γεννήσεων ενδέχεται να επηρεάσει τις υποδομές προσχολικής αγωγής, ο κ. Γρηγοριάδης πιστεύει πως δεν θα έπρεπε να υπάρχει καμία σύνδεση των δύο καταστάσεων. «Η μείωση του παιδικού πληθυσμού λόγω και του δημογραφικού δεν θα έπρεπε να παίξει κανένα ρόλο στη διαμόρφωση πολιτικής για την προσχολική αγωγή. Αντίθετα πρέπει να δώσει επιπλέον κίνητρα για τη διασφάλιση της καλύτερης ποιότητας σε όλα τα παιδιά», πρόσθεσε.
Μισθολογικό χάσμα
Ενα ακόμη σημείο της ευρωπαϊκής έκθεσης κάνει αναφορά στο χαμηλό μισθολογικό επίπεδο των εκπαιδευτικών προσχολικής αγωγής στην Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες. «Ο μέσος αρχικός μισθός για τους εκπαιδευτικούς προσχολικής εκπαίδευσης στην Ε.Ε. είναι περίπου 29.412 ευρώ τον χρόνο. Σε 11 χώρες μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Τσεχία κ.ά. ο νόμιμος αρχικός μισθός είναι κάτω από 22.800 ευρώ. Στο Λουξεμβούργο και την Ελβετία, ο μισθός ξεπερνά τις 45.600 ευρώ», αναφέρεται στην έρευνα.
Είμαστε από τις πρώτες χώρες της Ε.Ε. που οι απόφοιτοι προσχολικής αγωγής έχουν πτυχίο τετραετούς φοίτησης. Αυτό δεν είναι αυτονόητο για αρκετές χώρες, όπως παραδείγματος χάριν η Γερμανία.
Ο καθηγητής του ΑΠΘ παραδέχεται πως ο μισθός των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα παραμένει χαμηλός, τη στιγμή που το εργασιακό δυναμικό είναι πολύ υψηλού επιπέδου. «Είμαστε από τις πρώτες χώρες της Ε.Ε. που οι απόφοιτοι προσχολικής αγωγής έχουν πτυχίο τετραετούς φοίτησης. Αυτό δεν είναι αυτονόητο για αρκετές χώρες, όπως παραδείγματος χάριν η Γερμανία», καταλήγει.
