Ενας οξύς πόνος στην κοιλιά οδήγησε κάποιο πρωινό στις αρχές Δεκεμβρίου την 69χρονη Μάρθα στο νοσοκομείο «Γεννηματάς». Εφτασε στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) λίγο μετά τις 9.30 π.μ. Εξετάστηκε από τους γιατρούς του παθολογικού, έκανε όλες τις απαραίτητες εργαστηριακές και απεικονιστικές εξετάσεις (αιματολογικές υπερήχους, αξονική τομογραφία κ.ά.) και αισίως στις 4 μ.μ. έλαβε το πράσινο φως από τους γιατρούς να επιστρέψει στο σπίτι της με οδηγίες για το πώς θα αντιμετωπίσει τον πόνο. Σχεδόν 6,5 ώρες μετά την άφιξή της στο νοσοκομείο και μάλιστα σε μία μέρα που το νοσοκομείο δεν είχε γενική εφημερία.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα του υπουργείου Υγείας, το 2023 το ΤΕΠ του νοσοκομείου «Γεννηματάς» επισκέφθηκαν περισσότερα από 80.000 περιστατικά. Είναι το τρίτο σε επισκεψιμότητα στα ΤΕΠ νοσοκομείο του λεκανοπεδίου της Αττικής μετά το Κρατικό Νίκαιας και το ΚΑΤ. Συνολικά, το 2023, τα ΤΕΠ των νοσοκομείων του λεκανοπεδίου Αττικής δέχθηκαν περισσότερα από 1.285.000 περιστατικά. «Βαρίδι» διαχρονικά για κάθε ηγεσία του υπουργείου Υγείας είναι ο μεγάλος χρόνος αναμονής των πολιτών στα επείγοντα, ο οποίος για μέτριας βαρύτητας περιστατικά και σε δύσκολες γενικές εφημερίες μεγάλων νοσοκομείων μπορεί να φτάσει –και σε κάποιες περιπτώσεις να ξεπεράσει– στις 8 ώρες. Οι βασικές αιτίες της μεγάλης αναμονής εντοπίζονται στην ανεπαρκή στελέχωση, στη συχνή απουσία οργάνωσης των ΤΕΠ, αλλά και στο κενό της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, η οποία θα μπορούσε να απορροφήσει –σύμφωνα με εκτιμήσεις– τουλάχιστον το 40% των ασθενών που φτάνουν στα ΤΕΠ.
«Μέχρι 5 ώρες ο στόχος»
Με στόχο τη μείωση του χρόνου αναμονής στις εφημερίες της Αττικής –κάτι που αποτελεί «προσωπικό στοίχημα έως το τέλος της θητείας του» του υπουργού Υγείας Αδ. Γεωργιάδη, όπως έχει δηλώσει από το βήμα της Βουλής– το υπουργείο Υγείας έχει εκπονήσει σχέδιο βελτίωσης της εφημέρευσης στην Αττική με δράσεις που σχεδιάζεται να υλοποιηθούν μέσα στο 2025 και οι οποίες περιλαμβάνουν από προσλήψεις προσωπικού και ενίσχυση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού έως την «ιχνηλάτηση» της διαδρομής των ασθενών στα ΤΕΠ και τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης στην αξιολόγηση της βαρύτητας του κάθε περιστατικού και στην προτεραιοποίησή του (Τriage). Το σχέδιο παρουσιάστηκε την περασμένη Τρίτη σε σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, όπου έλαβε το πράσινο φως για να προχωρήσουν οι παρεμβάσεις. «Ο στόχος είναι από το Πάσχα και μετά να μπορεί ακόμη και ο πιο σφοδρός επικριτής μου να λέει “ναι, περιμένουμε πια στα νοσοκομεία λιγότερο από ό,τι περιμέναμε”», δήλωσε πρόσφατα ο κ. Γεωργιάδης. Για να προσθέσει: «Δεν θεωρώ ότι είναι ρεαλιστικό να μιλάμε για μηδέν αναμονή. Η βέλτιστη ευρωπαϊκή πρακτική είναι 4 ώρες. Εάν φτάσουμε στις 5-6 ώρες μέση αναμονή, θα είμαστε πραγματικά πάρα πολύ καλά».
Οι τρεις άξονες του προβλήματος. Οι βασικές αιτίες της μεγάλης αναμονής εντοπίζονται στην ανεπαρκή στελέχωση, στη συχνή απουσία οργάνωσης των ΤΕΠ και στο κενό της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, η οποία θα μπορούσε να απορροφήσει –σύμφωνα με εκτιμήσεις– τουλάχιστον το 40% των ασθενών που φτάνουν στα ΤΕΠ.
Σύμφωνα με το σχέδιο που εγκρίθηκε από τον πρωθυπουργό, εντός του μηνός στα ΤΕΠ των νοσοκομείων θα προσληφθούν 229 νοσηλευτές και 233 λοιπό προσωπικό και θα ακολουθήσει η ενίσχυση των ΤΕΠ του λεκανοπεδίου με 37 γιατρούς (19 γιατροί για τα νοσοκομεία της 1ης Υγειονομικής Περιφέρειας εντός Φεβρουαρίου 2025 και οι υπόλοιποι 18 γιατροί ΤΕΠ έως τον Απρίλιο 2025 για τα νοσοκομεία λεκανοπεδίου αρμοδιότητας της 2ης Υγειονομικής Περιφέρειας). Εως τον Φεβρουάριο 2025 αναμένεται να έχουν προσληφθεί και 100 τραυματιοφορείς μέσω της ΔΥΠΑ (Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης) από τους συνολικά 500 που σχεδιάζεται να ενισχύσουν τα νοσοκομεία του ΕΣΥ. Η έλλειψη τραυματιοφορέων στα ΤΕΠ των νοσοκομείων αποτελεί ένα από τα σημεία όπου «κολλάει» το σύστημα και η οποία μπορεί να καθυστερήσει ένα περιστατικό σε εφημερία ακόμη και δύο ώρες. Πλην όμως του ανθρωπίνου δυναμικού, τα ΤΕΠ θα ενισχυθούν και σε ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό, καθώς ο σχεδιασμός περιλαμβάνει αγορές ύψους 3,2 εκατ. ευρώ για –μεταξύ άλλων– ακτινογραφικά ψηφιακά συρόμενα συστήματα, φορητούς αναπνευστήρες, υπερήχους, μόνιτορ και ψυγεία ασκών και παραγώγων αίματος.
Επιπροσθέτως, εντός του μηνός ξεκινάει το πρόγραμμα υποστήριξης των εφημεριών σε συνεργασία με τον Ερυθρό Σταυρό. Ειδικότερα, 25 στελέχη του Ερυθρού Σταυρού θα τοποθετηθούν σε Αττικόν, Ευαγγελισμό και «Γεννηματάς» προκειμένου να εξυπηρετούν και να καθοδηγούν τους ασθενείς στα ΤΕΠ. Θα είναι διάρκειας δύο ετών και χρηματοδοτείται από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΕΠΑ) με 2,2 εκατ. ευρώ. Το πρόγραμμα αφορά μόνο συμπληρωματικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες στα ΤΕΠ και σε καμία περίπτωση την εκτέλεση ιατρικών πράξεων.
Εξ αποστάσεως διάγνωση
Ενα άλλο σημείο των εφημεριών όπου «κολλάει» το σύστημα είναι η διάγνωση των απεικονιστικών εξετάσεων. Το υπουργείο Υγείας προκρίνει τη λύση της απομακρυσμένης διάγνωσης με τη χρήση του συστήματος RIS PACS, ενός είδους ψηφιακού αποθετηρίου όλων των απεικονιστικών εξετάσεων που αναπτύσσει η ΗΔΙΚΑ. Τα νοσοκομεία θα υπογράψουν συμβάσεις με εξωτερικούς ακτινολόγους που θα μπορούν μέσω του συστήματος να «διαβάζουν» τις εικόνες από τις εξετάσεις και να στέλνουν ηλεκτρονικά τη διάγνωση-συμπέρασμά τους. Στην Αττική, συνεργασία με εξωτερικούς ακτινολόγους έχει το Κρατικό Νίκαιας, από τις αρχές του 2024, όταν έμεινε με μόλις τρεις ακτινολόγους-ακτινοδιαγνώστες στο τμήμα αξονικής τομογραφίας, μετά μία μακρά περίοδο συνταξιοδοτήσεων και παραιτήσεων γιατρών. Γιατροί του νοσοκομείου διαμαρτύρονται για τεχνικά προβλήματα και καθυστερήσεις στις διαγνώσεις (δεν έχει ενεργοποιηθεί το σύστημα RIS PACS), ενώ τονίζουν ότι υπάρχουν εξετάσεις στις οποίες είναι απαραίτητη η παρουσία ακτινοδιαγνώστη. Στο πλαίσιο της ψηφιακής αναβάθμισης των ΤΕΠ, εντός του μηνός θα ξεκινήσει η πιλοτική λειτουργία του συστήματος ιχνηλάτησης της διαδρομής του ασθενούς στα επείγοντα. Κάθε ασθενής που απευθύνεται στα ΤΕΠ θα λαμβάνει ένα βραχιολάκι με QR Code μέσω του οποίου θα μπορούν να συλλεχθούν στοιχεία σε πραγματικό χρόνο για την αναμονή και τα σημεία όπου καθυστερεί η διαδικασία, ώστε να ενημερώνεται η διοίκηση του νοσοκομείου και να γίνονται διορθωτικές κινήσεις. Το σύστημα θα λειτουργήσει πιλοτικά σε μία δέσμη εφημερίας τεσσάρων νοσοκομείων και συγκεκριμένα σε «Ευαγγελισμό», Ιπποκράτειο, Κωνσταντοπούλειο Νέας Ιωνίας και Κοργιαλένειο – Μπενάκειο ΕΕΣ και εν συνεχεία θα επεκταθεί στο σύνολο των εφημεριών των νοσοκομείων της Αττικής. Σε επόμενη φάση και αφού έχει ολοκληρωθεί το σχετικό πληροφορικό σύστημα, οι πληροφορίες για τον χρόνο αναμονής στα εφημερεύοντα θα παρέχονται δημόσια, ώστε κάθε πολίτης να γνωρίζει πόσο θα περιμένει εάν απευθυνθεί στην εφημερία συγκεκριμένου νοσοκομείου τη δεδομένη στιγμή. Το συγκεκριμένο έργο έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Μάρτιο του 2026.
Δεδομένα σε πραγματικό χρόνο. Σε επόμενη φάση και αφού έχει ολοκληρωθεί σχετικό σύστημα, οι πληροφορίες για τον χρόνο αναμονής στα εφημερεύοντα θα παρέχονται δημόσια, ώστε κάθε πολίτης να γνωρίζει πόσο θα περιμένει εάν απευθυνθεί στην εφημερία συγκεκριμένου νοσοκομείου τη δεδομένη στιγμή.
Επιπροσθέτως, στις παρεμβάσεις που εγκρίθηκαν από το Μέγαρο Μαξίμου περιλαμβάνεται και η προώθηση προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης σε ορισμένα νοσοκομεία που θα συμβάλουν στο Triage, όπως ονομάζεται η διαλογή-αξιολόγηση της βαρύτητας των περιστατικών από τους γιατρούς των ΤΕΠ και επομένως η προτεραιοποίησή τους. Σχετικό ερευνητικό πρόγραμμα «τρέχουν» οι γιατροί του ΤΕΠ του Κρατικού Νίκαιας σε συνεργασία με ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών. Αφορά στην εισαγωγή σε σύστημα AI δεδομένων ασθενών της εφημερίας, ώστε αυτό να «αυτοεκπαιδεύεται» και να είναι σε θέση να βαθμονομεί τα περιστατικά ανάλογα με τη βαρύτητά τους, κατά το πρότυπο του triage. Αντίστοιχο πρόγραμμα (τεχνητή νοημοσύνη – Amazon) προβλέπεται να εφαρμοστεί στα νοσοκομεία Ιπποκράτειο και Ελπίς.
Οι παρεμβάσεις στα ΤΕΠ συνοδεύονται με την κτιριακή αναβάθμισή τους. Αυτή τη στιγμή με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας υλοποιούνται έργα σε ΤΕΠ 60 νοσοκομείων και τα οποία αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί έως το μέσα του 2026. Ειδικά για την Αττική, εκτιμάται ότι έως το τέλος Μαρτίου 2025 θα έχουν ολοκληρωθεί οι ανακαινίσεις των ΤΕΠ σε ΚΑΤ, Αττικό και Θριάσιο. Θα ακολουθήσουν έως το τέλος Ιουνίου τα ΤΕΠ των Κρατικού Νίκαιας, Ιπποκρατείου, «Αγλαΐας Κυριακού», Ερυθρού Σταυρού, «Αγίας Σοφίας», Μεταξά, Τζανείου και έως το τέλος του έτους το Λαϊκό. Εως το τέλος Ιουνίου 2026 θα έχουν ολοκληρωθεί τα έργα στον «Ευαγγελισμό», στη «Σωτηρία», στην «Παμμακάριστο» και στο Κωνσταντοπούλειο Νέας Ιωνίας.
Οι παρενέργειες
Η προσπάθεια για τη μείωση του χρόνου αναμονής στα επείγοντα ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβριο με την αλλαγή της διάταξης των εφημερευόντων νοσοκομείων της Αττικής, δηλαδή των ομάδων νοσοκομείων που συνεφημερεύουν, και την καθιέρωση καθημερινής πρωινής εφημερίας των νοσοκομείων της 1ης Υγειονομικής Περιφέρειας Αττικής. Αυτές οι αλλαγές, αν και επέφεραν μία μικρή αποφόρτιση των γενικών εφημεριών, δυσκόλεψαν την πρωινή λειτουργία των ΤΕΠ. Τα δε έργα ανακαίνισης στα ΤΕΠ του «Ευαγγελισμού», που για τον λόγο αυτό έχουν αποκλειστεί από την πρωινή εφημερία, έχουν μεταθέσει μεγάλο βάρος σε άλλα νοσοκομεία, όπως το Ιπποκράτειο, το Λαϊκό και το «Γεννηματάς».
