Δύο ημέρες μετά την πτώση του Μπασάρ Aλ Ασαντ στη Συρία, πολλές χώρες ανακοίνωσαν εσπευσμένα την πρόθεσή τους να αναστείλουν την εξέταση των αιτήσεων ασύλου για Σύρους πρόσφυγες, μεταξύ των οποίων η Αυστρία, το Βέλγιο, η Φινλανδία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Πολωνία, η Νορβηγία, η Σουηδία, οι Κάτω Χώρες, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ελβετία.
Η Γαλλία παραμένει σε στάση αναμονής, δεδομένης της αστάθειας που επικρατεί στη χώρα, ενώ η Αυστρία εξετάζει το ενδεχόμενο απέλασης των Σύρων υπηκόων που βρίσκονται ήδη στο έδαφός της.
Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι πρόκειται για μια λογική απόφαση, με στόχο την ανάλυση του εξελισσόμενου πλαισίου που χαρακτηρίζεται από πολυάριθμες αβεβαιότητες.
Ωστόσο, είναι δύσκολο να μην αμφισβητήσει κανείς, για ακόμα μία φορά, τη συστηματική πολιτικοποίηση των μεταναστευτικών ζητημάτων, από μια πολιτική τάξη που τελικά φαίνεται να έχει πρόθεση να περιορίσει το δικαίωμα στο άσυλο προκειμένου να ικανοποιήσει ορισμένα τμήματα του εκλογικού της σώματος.
Ωστόσο, το διεθνές δίκαιο απαγορεύει την επιστροφή των προσφύγων σε μια χώρα όπου κινδυνεύουν να βασανιστούν, να σκοτωθούν ή να διωχθούν. Η τρέχουσα κατάσταση στη Συρία δεν προσφέρει καμία εγγύηση για την αποφυγή των προαναφερθέντων.
Πρωτίστως, όμως, το δικαίωμα προστασίας και ασύλου βασίζεται στην ατομική αξιολόγηση των κινδύνων που υπάρχουν στη χώρα καταγωγής του αιτούντος, οποιοσδήποτε και αν είναι ο λόγος της αίτησης.
Είναι λοιπόν απαράδεκτο να εξαιρούνται συνολικά οι υπήκοοι μιας συγκεκριμένης χώρας από αυτό το δικαίωμα.
Παράλληλα, για όσους βρίσκονται ήδη σε χώρες υποδοχής, η αναστολή των διαδικασιών είναι πιθανό να δημιουργήσει ένα βαθύτατο αίσθημα ανησυχίας για το βραχυπρόθεσμο μέλλον τους, εμποδίζοντας τη δυνατότητά τους να βρουν εργασία και να ζήσουν σε αξιοπρεπείς συνθήκες.
Αν και η αναστολή των αιτήσεων ασύλου μπορεί να θεωρηθεί απλή διαδικασία όταν οι συνθήκες στις χώρες προέλευσης είναι ρευστές, η ολοένα και πιο έντονη συζήτηση υπέρ των επιστροφών στη Συρία ασφαλώς και εγείρει ανησυχίες σχετικά με την εργαλειοποίηση της κατάστασης στη Συρία για την εξυπηρέτηση των ευρωπαϊκών πολιτικών ελέγχου της μετανάστευσης.
Η προσωρινή αναστολή της εξέτασης ασύλου προκαλεί περαιτέρω ανησυχίες για όσους ενδέχεται να καταλήξουν σε αναξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Στην Ελλάδα, ο υπουργός Μετανάστευσης ανακοίνωσε την αναστολή της εξέτασης των αιτήσεων ασύλου των Σύρων και της έκδοσης αποφάσεων. «Ενας Σύρος πολίτης δεν μπορεί πλέον να λάβει άσυλο εάν επικαλείται δίωξη από το καθεστώς Ασαντ, τώρα που το καθεστώς Ασαντ δεν υφίσταται πλέον», δήλωσε ο υπουργός.
Ωστόσο, είναι δυστυχώς πολύ πιθανό μια μορφή δίωξης να αντικατασταθεί από μια άλλη.
Τα τελευταία χρόνια, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν υποστηρίξει Σύρους παγιδευμένους σε όλα τα μήκη και πλάτη του ελληνικού αρχιπελάγους.
Με την πάροδο του χρόνου, γίναμε μάρτυρες των καταστροφικών επιπτώσεων των ευρωπαϊκών πολιτικών αποτροπής και περιορισμού στην υγεία των προσφύγων και των μεταναστών, καθώς και στις κοινότητες που τους φιλοξενούν. Και είμαστε εξοργισμένοι.
Συνεχώς στην πρώτη γραμμή, σε μέρη όπως η Υεμένη, η Συρία, το Ιράκ, η Αιθιοπία και το Αφγανιστάν, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρέχουμε σωτήρια φροντίδα σε εξαντλημένα άτομα.
Οι ομάδες μας γίνονται μάρτυρες του απελπισμένου αγώνα όσων προσπαθούν να ξεφύγουν από τη φρίκη του πολέμου, αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον για τις οικογένειες και τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί η φαινομενική λογική αυτής της απόφασης να δικαιολογήσει την αναγκαστική επιστροφή ενός πληθυσμού που σημαδεύτηκε από την απώλεια 400.000 ανθρώπων και όπου η αυθαίρετη κράτηση και τα βασανιστήρια ήταν κοινός τόπος. Σε μια χώρα κατεστραμμένη μετά από 13 χρόνια πολέμου – ενός πολέμου που καταγράφηκε ως μια από τις πιο θανατηφόρες συγκρούσεις του 21ου αιώνα.
* Η Χριστίνα Ψαρρά είναι η Γενική Διευθύντρια των Γιατρών Χωρίς Σύνορα
