«Εχουμε ένα τέλεια φτιαγμένο σύστημα ψηφιακής γραφειοκρατίας. Επιπλέον έχουμε πολύ αργό Ιντερνετ και έτσι τις περισσότερες φορές χρειάζεσαι περισσότερη ώρα να ανοίξεις ένα αρχείο κάποιου φακέλου στο κομπιούτερ σε σχέση με την ώρα που θα χρειαζόσουν να ανοίξεις έναν φυσικό φάκελο». Με αυτά τα λόγια περιγράφει την καθημερινότητά του ένας υπάλληλος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αττικής. Πρόκειται για τη διεύθυνση όπου συσσωρεύονται οι περισσότερες εκκρεμείς αιτήσεις για άδειες παραμονής μεταναστών.
Το σύστημα αδειών παραμονής μεταναστών στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά γραφειοκρατικό, υπάρχουν πολλαπλές διαφορετικές άδειες παραμονής που χρειάζεται να ανανεώνονται σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα συχνά οι μετανάστες να μην έχουν στα χέρια τους νόμιμα έγγραφα αλλά μόνο τις αποδείξεις ότι έχουν καταθέσει τα δικαιολογητικά που απαιτούνται και αναμένουν την έκδοση της άδειας παραμονής τους. Τον τελευταίο χρόνο κατατέθηκαν 263.060 αιτήσεις για άδειες διαμονής, εκδόθηκαν 74.429, ενώ 175.250 αιτήσεις παραμένουν σε εκκρεμότητα, σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου.
«Οι υπηρεσίες της αποκεντρωμένης διοίκησης, παρόλο που έγιναν ηλεκτρονικές, αντιμετωπίζουν ακόμα το πρόβλημα της υποστελέχωσης, γεγονός που προκαλεί έως ένα βαθμό τις τεράστιες καθυστερήσεις στις εκδόσεις αδειών διαμονής. Ταυτόχρονα, όμως, η ίδια η διαδικασία χορήγησης άδειας διαμονής για τους μετανάστες περιλαμβάνει αυστηρούς, χρονοβόρους και πολλές φορές περιττούς ελέγχους, που συμβάλλουν περαιτέρω στις καθυστερήσεις», επισημαίνει το Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών. «Συνεχίζουν να παρατηρούνται μεγάλα προβλήματα από την καθυστέρηση των ανανεώσεων των αδειών διαμονής, με πολλές χιλιάδες συμπολίτες μας να περιμένουν ακόμα να εκδοθεί ή να ανανεωθεί η άδεια διαμονής τους. Με αποτέλεσμα ένα μεγάλο μέρος μεταναστών και προσφύγων να φτάνουν σε σημείο να παραλαμβάνουν ληγμένες άδειες, καθώς βρίσκονται σε αναμονή για χρονικό διάστημα άνω των 2 ετών, σε χιλιάδες περιπτώσεις, δε, έως και 5 χρόνια. Ετσι, πολλοί άνθρωποι που έχουν χρόνια διαμονή στη χώρα κινδυνεύουν από νόμιμοι να γίνουν παράτυποι», συμπληρώνουν.
Φαίνεται μάλιστα ότι η ψηφιοποίηση της διαδικασίας, εφόσον δεν έφερε απλοποίηση, στην πράξη δημιούργησε περισσότερα προβλήματα. Οι υπηρεσίες παρείχαν πριν ένα έγγραφο μπλε χρώματος στους μετανάστες που υπέβαλλαν αίτημα, το οποίο εύκολα αναγνωριζόταν ως αποδεικτικό στοιχείο. Ωστόσο, τώρα τυπώνουν οι ίδιοι οι μετανάστες μέσω του συστήματος την ηλεκτρονική βεβαίωση κατάθεσης, κάτι το οποίο σε πολλές υπηρεσίες δεν «μοιάζει» αξιόπιστο. «Ποτέ δεν ξέρεις αν μια τράπεζα, για παράδειγμα, θα το δεχθεί ή αν θα ζητήσει επιπλέον έγγραφα», επισημαίνει μετανάστης που ζει και εργάζεται για περισσότερα από δέκα χρόνια στην Ελλάδα. Επιπλέον, οι ηλεκτρονικές βεβαιώσεις κατάθεσης δεν αναγνωρίζονται από τις Αρχές άλλων κρατών, μελών της Ε.Ε. ή εκτός Σένγκεν, με αποτέλεσμα να δημιουργείται πρόβλημα στην ελεύθερη μετακίνηση των πολιτών, παρόλο που διαμένουν σε χώρα Σένγκεν. Με υπουργική απόφαση από 16/2/2024 (ΦΕΚ Β΄ 1761/19.3.2024) περιορίζονται ακόμα περισσότερο οι μετακινήσεις των μεταναστών, αφού επιτρέπονται ταξίδια έως τις 31/12/2024 για όσους έχουν βεβαίωση κατάθεσης, προς και από τη χώρα καταγωγής τους. Επομένως, από 1/1/2025 παραμένει άγνωστο αν θα μπορούν να ταξιδέψουν.
