Στις 26 Νοεμβρίου το απόγευμα, το viber της Μάρως Κολίρη άρχισε να χτυπά πιο συχνά από το συνηθισμένο. Οι ειδοποιήσεις προέρχονταν από την ομάδα που διατηρούν με τους άλλους γονείς της τάξης του μικρού – πάει στη Γ΄ Δημοτικού στο 107ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών. Οταν άνοιξε να δει τι συνέβαινε, έμεινε για λίγο να κοιτάζει την οθόνη σαστισμένη. Πώς ήταν δυνατόν; Οπως έγραφαν οι άλλοι γονείς, η δασκάλα της τάξης είχε μοιράσει στα παιδιά μια φωτοτυπία με ασκήσεις για το σπίτι. Μία από αυτές ζητούσε από τα παιδιά να υπογραμμίσουν τα ουσιαστικά που ήταν σε πτώση αιτιατική σε μια σειρά από προτάσεις. Η πρώτη έγραφε: «Τον αράπη κι αν τον πλένεις το σαπούνι σου χαλάς».
Ο γιος της Μάρως έχει αφρικανική καταγωγή, κατάγεται από την Αιθιοπία. Από την Αιθιοπία είναι και ένα άλλο παιδί στην ίδια τάξη, ενώ ένας συμμαθητής τους είναι από την Αίγυπτο. «Κι εκείνα να μην ήταν στην τάξη, όμως, εν έτει 2024 είναι απλώς απαράδεκτο να χρησιμοποιείται ως παράδειγμα αυτή η παροιμία», λέει η κ. Κολίρη στην «Κ». Υπήρξε έντονος προβληματισμός στην ομάδα γονέων, κάποιοι πρότειναν να διαγράψουν την άσκηση. «Ηταν σημαντικό για εμάς ότι είχαμε αυτή την υποστήριξη. Δεν είναι αυτονόητο». Ζήτησαν πάντως συνάντηση με τον διευθυντή του σχολείου, ο οποίος τους εξέφρασε την έκπληξή του για το γεγονός, συμφωνώντας με τους γονείς ότι είναι αδιανόητο κάτι τέτοιο να γίνεται σε ένα σύγχρονο σχολείο.
Ακολούθησε συνάντηση με τη δασκάλα, τον σχολικό σύμβουλο και εκπροσώπους του συλλόγου γονέων. Σε αυτή, η δασκάλα ζήτησε συγγνώμη από τους γονείς, δηλώνοντας ότι έγινε κατά λάθος, δεν είχε προσέξει τη συγκεκριμένη φράση. Οπως είπε, είχε «κατεβάσει» τις ασκήσεις από το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο (sch.gr), ήταν υλικό που είχε «ανεβάσει» εκεί άλλος συνάδελφος.
Γονείς μεγαλύτερων παιδιών από άλλα σχολεία ανέφεραν ότι η συγκεκριμένη φωτοτυπία κυκλοφορεί χρόνια τώρα. Οπως λέει όμως η κ. Κολίρη, το θέμα είναι ότι όλη η τάξη έμαθε ξαφνικά αυτή τη φράση. «Ο γιος μας δεν ήξερε τι σημαίνει αυτή η λέξη. Εκείνη την ημέρα χρειάστηκε να κάνουμε τη σχετική κουβέντα στο σπίτι, να προετοιμάσουμε το παιδί». Τις επόμενες μέρες, σε συζήτηση με τα παιδιά προχώρησε και ο διευθυντής του σχολείου, Γιώργος Τζίνος. «Ηταν ένα ανθρώπινο λάθος», είπε ο ίδιος στην «Κ». «Ηταν όμως ευκαιρία για εμάς να κάνουμε κάποιες σχετικές δράσεις. Από εκεί και πέρα, παρατήρηση και παρακολούθηση».
Την ίδια στιγμή, η Ελένη Αθανασοπούλου, θετή μητέρα και εκείνη παιδιού με καταγωγή από την Αφρική και μέλος του συλλόγου θετών οικογενειών Πελαργός, προσπάθησε να ανακαλύψει την «πηγή» της φωτοτυπίας. Οπως λέει στην «Κ», την είχε ανεβάσει στο Δίκτυο μια δασκάλα που έχει βγει πλέον στη σύνταξη. Επικοινώνησε μαζί της ζητώντας να κατεβάσει το επίμαχο υλικό ώστε να μην μπορεί να το κατεβάσει κι άλλος εκπαιδευτικός. «Η απάντηση της ήταν άμεση», λέει η κ. Αθανασοπούλου. «Μου είπε ότι το είχε ανεβάσει πριν από πολλά χρόνια, ότι το είχε και η ίδια αντλήσει από κάποιον άλλο, και ότι έβρισκε απόλυτα ανεπίκαιρη και ανάρμοστη τη χρήση αυτής της παροιμίας. Μέσα σε λίγες ώρες είχε μπει και το είχε κατεβάσει». Με μια γρήγορη αναζήτηση χθες πάντως το συγκεκριμένο φυλλάδιο εμφανίζεται και αλλού στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο αναρτημένο από άλλους. Εύλογα αναρωτιέται κανείς αφενός πόσοι το έχουν ήδη κατεβασμένο και το χρησιμοποιούν ως επιπρόσθετο υλικό στην τάξη, αλλά και πόσα άλλα τέτοια φυλλάδια μπορεί να υπάρχουν ονλάιν που να διαιωνίζουν στερεότυπα.
Σε βιβλίο Θρησκευτικών
Πέρυσι οι γονείς είχαν βρεθεί σε παρόμοια θέση καθώς είχαν προσέξει ότι στο βιβλίο των Θρησκευτικών της Γ΄ Δημοτικού περιλαμβάνεται ποίημα που προωθεί την ιδέα της φιλίας μεταξύ των λαών αλλά που αναφέρει τη λέξη «αραπάκι». Το ποίημα αντικατοπτρίζει την εποχή που γράφτηκε, στην οποία κάπου μακριά από εμάς, και σίγουρα όχι στο διπλανό θρανίο, υπήρχε ένα διαφορετικό παιδί, σχεδόν εξωτικό. Οταν μέσω του Πελαργού οι γονείς έθεσαν το θέμα στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, έλαβαν τη διαβεβαίωση ότι έως ότου αντικατασταθούν τα εγχειρίδια, θα στέλνεται σύσταση στα σχολεία να μη διδάσκεται το ποίημα. Είναι φυσικά στη διακριτική ευχέρεια των εκπαιδευτικών αν θα ακολουθήσουν ή όχι τη σύσταση.
«Ξέρεις μαμά», είπε στη Μάρω Κολίρη ο γιος της λίγες ημέρες αργότερα, «σκέφτομαι ότι μεταξύ της λέξης “αράπης” και “αγάπης” υπάρχει ένα γράμμα διαφορά. Αν αλλάζαμε το γράμμα δεν θα ήταν λάθος η παροιμία».
