Μια έκθεση που φέρνει στο φως την αδιέξοδη κατάσταση στην οποία εξακολουθούν να βρίσκονται σήμερα εκατοντάδες ασυνόδευτα παιδιά – πρόσφυγες στην Ελλάδα παρουσιάζουν την Τρίτη, Παγκόσμια Ημέρα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού και η οργάνωση INTERSOS Hellas.
Εχουν συμπληρωθεί δύο χρόνια (Οκτώβριος 2022) από τότε που οι δύο φορείς ένωσαν τις δυνάμεις τους υλοποιώντας το πρόγραμμα «Προστασία για όλα τα Ασυνόδευτα Παιδιά» (“Protection for All Minors”) με σκοπό να βοηθήσουν ανήλικους οι οποίοι φτάνουν μόνοι τους στην Ελλάδα από εμπόλεμες ζώνες να ξεπεράσουν τον κίνδυνο της πιθανής εκμετάλλευσης, της κακοποίησης, της εμπορίας, αλλά και της επισφαλούς στέγασης.
Το Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού και η INTERSOS Hellas, όλο αυτό το διάστημα ήρθαν σε επαφή με τα «αόρατα» παιδιά, καταγράφοντας και αξιολογώντας τις ανάγκες τους μέσα από την παρουσία κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων και δικηγόρων.
«Το πρόγραμμα έχει αποδειχθεί καταλυτικό για την προστασία και ένταξη των ασυνόδευτων παιδιών στην ελληνική κοινωνία, τονίζει στην «Κ» ο γενικός διευθυντής της INTERSOS Hellas, Απόστολος Βεΐζης. «Στοχεύσαμε εξ αρχής στους “αόρατους” παρέχοντάς τους προστασία, ολοκληρωμένες υπηρεσίες νομικής, κοινωνικής και ψυχικής υποστήριξης. Το πρόγραμμα προσφέρει πρακτικές και καινοτόμες λύσεις στη διασφάλιση της αξιοπρέπειας, της ασφάλειας και των δικαιωμάτων τους. Μπορούμε να σώσουμε τη ζωή ενός παιδιού, αρκεί να την αλλάξουμε».
Εως και τον περασμένο Αύγουστο, η ομάδα υλοποίησης του προγράμματος είχε υποδεχθεί συνολικά 1.384 ασυνόδευτα παιδιά από τα οποία τα 1.091 προήλθαν από τον Εθνικό Μηχανισμό Επείγουσας Ανταπόκρισης (ΕΜΕΑ). Τα περισσότερα έφθασαν στην Ελλάδα από την Αίγυπτο (628), ενώ 293 ήρθαν από το Πακιστάν, 166 από το Μπαγκλαντές και 156 από το Αφγανιστάν. Στη συντριπτική τους πλειονότητα (98%) πρόκειται για αγόρια, με το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών να ξεπερνούν την ηλικία των 15.
Οπως τονίζεται στην Εκθεση που δίνεται την Τρίτη στη δημοσιότητα, το βασικότερο αίτημα των ασυνόδευτων παιδιών, τα οποία εντοπίζονται και υποστηρίζονται από τους επαγγελματίες του προγράμματος, σχετίζεται με το νομικό καθεστώς. Πρόκειται κυρίως για περιπτώσεις παιδιών που έχουν καταγραφεί στην Υπηρεσία Ασύλου και αιτούνται διεθνούς προστασίας. Από τον Ιανουάριο του ’24 έχουν παραπεμφθεί στις αρμόδιες εισαγγελίες ανηλίκων 174 ασυνόδευτα παιδιά.
Στόχος η ασφαλής στέγη
Στην ίδια Εκθεση αναφέρεται ότι βασικός στόχος του προγράμματος είναι η ασφαλής στέγαση των ασυνόδευτων παιδιών σε δομές φιλοξενίας της Γενικής Γραμματείας, ενώ παράλληλα παρέχεται υποστήριξη σε παιδιά που δεν θέλουν να στεγαστούν σε δομές.
«Οι επαγγελματίες μέσα από ατομικές και ομαδικές συναντήσεις προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης και ασφάλειας στα παιδιά. Μέσω της συχνής επικοινωνίας και συστηματικών συναντήσεων με τα παιδιά, προσπαθούν να τα βοηθήσουν να αντιληφθούν τη σημασία της στέγασης και των παροχών προκειμένου να κατανοήσουν την ασφάλεια και την προστασία, καθώς και τη φροντίδα που θα λάβουν ώστε να απομακρυνθούν από τις επισφαλείς συνθήκες διαβίωσης και ενδεχομένως τις συνθήκες εκμετάλλευσης που βιώνουν», επισημαίνεται μεταξύ άλλων στην Εκθεση.
Αναδείχθηκαν θέματα όπως οι δυσκολίες εξαιτίας της έλλειψης νομιμοποιητικών εγγράφων, των συνθηκών διαβίωσης, του φόβου για την πιθανότητα σύλληψης ή απέλασης (αποφεύγουν να περπατούν σε πολυσύχναστα μέρη όπως η Ομόνοια), αλλά και θέματα όπως αυτά της εκπαίδευσης και της ενσωμάτωσης.
Από τον περασμένο Ιούλιο έως και τον Σεπτέμβριο στο πλαίσιο του προγράμματος πραγματοποιήθηκαν focus groups, στα οποία καταγράφηκαν οι απόψεις και οι εμπειρίες των ασυνόδευτων παιδιών γύρω από τη ζωή τους στην Ελλάδα. Μέσα από αυτά τα γκρουπ αναδείχθηκαν θέματα όπως οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν εξαιτίας της έλλειψης νομιμοποιητικών εγγράφων, των συνθηκών διαβίωσης (φεύγουν από τις δομές λόγω του περιοριστικού περιβάλλοντος), του φόβου για την πιθανότητα σύλληψης ή απέλασης (αποφεύγουν να περπατούν σε πολυσύχναστα μέρη όπως η Ομόνοια), αλλά και θέματα όπως αυτά της εκπαίδευσης και της ενσωμάτωσης.
Τα περισσότερα παιδιά, σύμφωνα με τις καταγραφές, ονειρεύονται να εργαστούν ή να ανοίξουν δική τους επιχείρηση κυρίως στον τομέα του εμπορίου και της εστίασης. Παρά τις συνθήκες αβεβαιότητας, σύμφωνα με την Εκθεση, είναι αποφασισμένα να χτίσουν ένα καλύτερο μέλλον είτε στην Ελλάδα είτε σε κάποια άλλη ευρωπαϊκή χώρα.
Οι δύο φορείς αναφέρουν την ανάγκη υποστήριξης και προετοιμασίας των ασυνόδευτων παιδιών για την ενηλικίωσή τους, μέσα από προγράμματα και δράσεις που θα τα ενημερώνουν για ζητήματα της καθημερινότητας ενός ενήλικα όπως είναι οι φορολογικές υποχρεώσεις, η εύρεση εργασίας κ.ά.
Ιστορίες με αίσιο τέλος
Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, οι ειδικοί έχουν διαχειριστεί υποθέσεις παιδιών που μετά την κατάλληλη υποστήριξη, αναδείχθηκαν ως επιτυχημένες ιστορίες. «Είναι ενδεικτική η ιστορία του 17χρονου αγοριού από το Πακιστάν που εντάχθηκε σε σχολείο και αναμένεται να αποκτήσει δεκαετή άδεια διαμονής. Επίσης, ξεχωρίζουμε την ιστορία ενός 11χρονου κοριτσιού από τη Συρία που μεταφέρθηκε σε ασφαλές περιβάλλον με τον αδελφό της, επίσης ασυνόδευτο ανήλικο με σοβαρό πρόβλημα υγείας. Μετά την υποστήριξη του προγράμματος, ανέκτησε την υγεία του και έγινε δικαιούχος διεθνούς προστασίας», λέει στην «Κ» ο κ. Βεΐζης.
Η Εκθεση καταλήγει στην προσπάθεια που καταβάλλεται να ενισχυθεί ο αριθμός των επαγγελματιών του προγράμματος, ώστε να διατηρείται η συχνότερη επικοινωνία με τα παιδιά, να τους παρέχονται ολιστικές υπηρεσίες υποστήριξης και να διαμορφωθεί το κλίμα ασφάλειας που έχουν ανάγκη.
