Σε μια έρευνα που θα παρουσιαστεί μέσα στον επόμενο μήνα από την Ελληνική Μετεωρολογική Εταιρεία (ΕΜΤΕ) με θέμα την ποιότητα και επικοινωνία της πρόγνωσης του καιρού στην Ελλάδα, το ερώτημα τέθηκε ευθέως στους 1.421 συμμετέχοντες όλων των ηλικιών:
«Πιστεύετε ότι υπάρχει υπερβολή στην ειδησεογραφική παρουσίαση του καιρού με αποτέλεσμα την ανησυχία του κοινού;»
Συνολικά 1.037 άτομα, δηλαδή το 73% των συμμετεχόντων, απάντησαν θετικά, στέλνοντας με αυτόν τον τρόπο ένα μήνυμα σε όσους είτε ηθελημένα –με σκοπό να κερδίσουν περισσότερα «κλικ» στο διαδίκτυο– είτε από εσφαλμένες εκτιμήσεις, σπέρνουν τον πανικό μπροστά σε μια επερχόμενη, ακόμη και χαμηλής έντασης, κακοκαιρία. Η συνέχεια είναι γνωστή με εκατοντάδες αρνητικά και ειρωνικά σχόλια χρηστών να κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάτω από αναρτήσεις με μεγαλεπήβολους τίτλους.
Πιστεύετε ότι υπάρχει υπερβολή στην ειδησεογραφική παρουσίαση του καιρού με αποτέλεσμα υπερβολική ανησυχία του κοινού;
Πώς «φουσκώνει» μια μετεωρολογική πρόβλεψη
Ο Παναγιώτης Νάστος, καθηγητής κλιματολογίας στο ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ελληνικής Μετεωρολογικής Εταιρείας, μaς δίνει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς μπορεί μία μετεωρολογική πρόγνωση να μεγαλοποιηθεί, προκαλώντας σύγχυση ανάλογα με τον τρόπο που θα επικοινωνηθεί.
«Ας πούμε ότι βάσει της αυριανής πρόγνωσης, περιμένουμε 30 χιλιοστά βροχής. Αυτό δεν τρομάζει κανέναν. Εάν, όμως κάποιος προσπαθήσει να τραβήξει την προσοχή θα πει 30 λίτρα στο τετραγωνικό μέτρο, δεδομένου ότι το ένα χιλιοστό βροχής αντιστοιχεί σε ένα λίτρο στο τετραγωνικό μέτρο. Αν θέλει να “τεντώσει” περισσότερο το κοινό του, μπορεί να αναφερθεί σε 30 τόνους βροχής, ανά στρέμμα. Και να το κάνει ακόμη πιο ενδιαφέρον εάν μετρήσει τα στρέμματα της Αττικής και δώσει ένα τεράστιο νούμερο σε τόνους βροχής που θα πέσουν την επόμενη μέρα».
Πριν από λίγες μέρες, ο Θοδωρής Κολυδάς, διευθυντής του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου της EMY και μέλος της επταμελούς Επιτροπής Εκτίμησης Κινδύνου, σε ανάρτησή του ζήτησε από κάποιους συναδέλφους του –οι οποίοι με εκτιμήσεις τους είχαν υπερβάλει για την κακοκαιρία «Αλέξανδρος»– «τάζοντας» κακοκαιρία τύπου Ντάνιελ, «να ζητήσουν συγγνώμη για τις υπερβολές του λόγου τους», αφού όπως έγραψε «ισοπεδώνουν και λαβώνουν τον χώρο της επιστήμης, χρεώνοντας τη δική τους αποτυχία στη μετεωρολογία».
Ο ίδιος εξηγεί στην «Κ» πως «ένα από τα μεγαλύτερα σφάλματα» στα οποία υποπίπτουν ορισμένοι μετεωρολόγοι είναι να συγκρίνουν μια επερχόμενη κακοκαιρία με κάποια παλαιότερη.
«Είναι κάτι που πρέπει να αποφεύγεται, όχι μόνο διότι είναι πιθανό να προκύψει μία διαφορετικού τύπου κακοκαιρία, αλλά γιατί ταυτόχρονα δίνει λάθος επικοινωνιακό σήμα στους πολίτες. Στο τέλος, πάντως, ποτέ κανείς δεν δηλώνει ότι έκανε λάθος. Αποτέλεσμα είναι όλοι να λένε ότι η μετεωρολογία έβγαλε “κόκκινο συναγερμό” και το κακό να χρεώνεται γενικά σε αυτήν, συμπαρασύροντας ολόκληρο το σύστημα», εξηγεί στην «Κ».
«Να ενημερώνουμε και όχι να τρομοκρατούμε»
«Οσοι μετεωρολόγοι έχουμε δημόσιο βήμα, θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο πώς μεταφέρουμε την πληροφορία στο κοινό. Θα πρέπει να ενημερώνουμε και όχι να τρομοκρατούμε», προσθέτει στη συζήτηση η μετεωρολόγος Χριστίνα Σούζη, σημειώνοντας πως ακόμη κι αν η φήμη του κλάδου συμπαρασύρεται κάθε φορά ύστερα από ακραίες προβλέψεις που «πέφτουν στο κενό», οι πολίτες είναι σε θέση να γνωρίζουν ότι υπάρχουν σωστοί επαγγελματίες που εδώ και χρόνια κάνουν σωστά τη δουλειά τους.
«Κάποιοι βάζουν τη δική τους “σάλτσα” είτε για τα κλικ είτε για να φανεί ότι το τάδε τηλεοπτικό κανάλι “έπιασε” την πρόγνωση. Βλέπουμε ότι κάποιες φορές το “εγώ” υπερτερεί, δημιουργώντας προβλήματα στην κοινωνία» – Π. Νάστος.
Σύμφωνα με την έρευνα που θα παρουσιαστεί από την Ελληνική Μετεωρολογική Εταιρεία, στις 16 Δεκεμβρίου στο κεντρικό κτίριο του ΕΚΠΑ στα Προπύλαια, προκύπτει ότι περίπου οι μισοί από τους συμμετέχοντες (696) εμπιστεύονται να ενημερωθούν για τον καιρό από τον επίσημο εθνικό φορέα που είναι η ΕΜΥ. Περίπου ανάλογος αριθμός συμμετεχόντων στην έρευνα (600) απαντούν ότι όσον αφορά τα Μέσα ενημέρωσης, επιλέγουν να ενημερωθούν κυρίως από τις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες.
«Η πρόγνωση που πρέπει να σεβόμαστε είναι αυτή της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας. Στην Ελλάδα ουσιαστικά “τρέχει” ένα μοντέλο, αυτό του Ευρωπαϊκού Μετεωρολογικού Κέντρου. Τα αποτελέσματά του τα παίρνουν όλοι, αλλά από εκεί και πέρα κάποιοι βάζου τη δική τους “σάλτσα” είτε για τα κλικ είτε για να φανεί ότι το τάδε τηλεοπτικό κανάλι “έπιασε” την πρόγνωση. Βλέπουμε ότι κάποιες φορές το “εγώ” υπερτερεί, δημιουργώντας προβλήματα στην κοινωνία», αναφέρει ο Παναγιώτης Νάστος.
«Δεν είμαστε υπεύθυνοι για τους τίτλους των ιστοσελίδων»
Η ατμόσφαιρα είναι ένα σύστημα χαοτικό που μπορεί να μεταβάλει το αποτέλεσμα μιας κακοκαιρίας και να οδηγήσει σε σφάλματα, λέει στην «Κ» ο φυσικός – μετεωρολόγος Κλέαρχος Μαρουσάκης.
«Οι κακοκαιρίες αλλάζουν μέσα στον χρόνο. Δηλαδή, μπορεί να έχουμε σε εξέλιξη μια κακοκαιρία η οποία αναμένεται να επηρεάσει τη χώρα μας το επόμενο 24ωρο και μέσα σε αυτές τις 24 ώρες το σύστημα να μεταβληθεί, καθώς θα αλληλοεπιδράσει από τις περιοχές από όπου θα περάσει, πάνω από θάλασσες και βουνά. Εκεί, δυστυχώς θα υπάρξουν αποκλίσεις αφού τα μετεωρολογικά μοντέλα μάς δίνουν μια κατάσταση “Α”, αλλά εξαιτίας αυτών των παραγόντων ενδέχεται να προκύψει μία κατάσταση “Β”».
Ο ίδιος βασίζει τις προγνώσεις του σε ένα δικό του, περιοχικό μοντέλο το οποίο τροφοδοτείται από το παγκόσμιο, προκειμένου, όπως λέει, να μπορέσει να εξασφαλίσει υψηλότερες αναλύσεις.
«Αυτό φυσικά έχει ως συνέπεια να υπάρχουν διαφοροποιήσεις ανάμεσα στους μετεωρολόγους. Δηλαδή μια πρόγνωση που μπορώ να βγάλω εγώ χρησιμοποιώντας το σύστημα το οποίο “τρέχω”, ενδέχεται να διαφέρει από κάποιου συναδέλφου που χειρίζεται άλλα προγνωστικά εργαλεία, με αποτέλεσμα να οδηγηθούμε σε διαφορετικές εκτιμήσεις».
Ο ίδιος αν και έχει επικριθεί ορισμένες φορές από συναδέλφους του για τις προγνώσεις του, απαντά πως έχει μάθει να εμπιστεύεται τα εργαλεία που χρησιμοποιεί.
«Ακολουθώ πάντα την επιστημονική μέθοδο. Αν θα υπάρξουν κάποιες διαφοροποιήσεις ή κάποιες διαφωνίες, αυτό είναι μέσα στο παιχνίδι. Από εκεί και πέρα, ας μην ξεχνάμε με ποιον τρόπο παρουσιάζουν κάποιες ιστοσελίδες τις προγνώσεις. Για τους τίτλους δεν είμαστε υπεύθυνοι εμείς», τονίζει ο μετεωρολόγος, προσθέτοντας πάντως πως οι πολίτες δεν θα πρέπει να αγνοούν τις προειδοποιήσεις για επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα.
«Αυτό είναι μεγάλο σφάλμα. Εχουμε δει ότι στο παρελθόν προγνώσεις που είχαν ευστοχήσει και δεν τις είχαμε λάβει σοβαρά υπόψη ή υπερεκτιμήσαμε τις δυνάμεις μας, οδήγησαν σε καταστροφικά αποτελέσματα»», καταλήγει.
Ανάγκη για επικοινωνιακό λίφτινγκ της ΕΜΥ
Ποια είναι λοιπόν η ενδεδειγμένη λύση, ώστε οι πολίτες να εμπιστευθούν και πάλι τις ειδήσεις γύρω από την πρόγνωση του καιρού; Ο Θοδωρής Κολυδάς λέει πως αυτό μπορεί να συμβεί μόνο εφόσον η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία προχωρήσει σε ένα επικοινωνιακό λίφτινγκ.
«Είναι απαραίτητη η ενίσχυση της ίδιας της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας τόσο στα Μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και συνολικά στη μετάδοση της μετεωρολογικής είδησης με μεγαλύτερη ανάλυση της κακοκαιρίας, όπως συμβαίνει σε άλλα κράτη. Είναι ξεκάθαρο ότι δεν αρκεί να παρουσιάζεται ο δείκτης που αφορά μόνο το ύψος της βροχής, αλλά θα πρέπει να αναλύεται το πόσο ραγδαία θα είναι η βροχή, σε πόσο χρονικό διάστημα θα πέσει, η τοπογραφία της περιοχής, αν εκεί υπάρχουν μπαζωμένα ρέματα ή αν έχει προηγηθεί πυρκαγιά». Οπως τονίζει, στις υπάρχουσες προειδοποιήσεις θα πρέπει μετά τον πορτοκαλί και κόκκινο κώδικα να προστεθεί και ο κίτρινος ο οποίος δεν έχει ακόμη εφαρμοστεί στο meteo alarm.
«Κανείς δεν έχει αμφισβητήσει ποτέ την Αμερικανική Υπηρεσία Τυφώνων. Οσο πιο ισχυρές επικοινωνιακά είναι οι μετεωρολογικές υπηρεσίες τόσο πιο αποτελεσματικά θα αποδυναμωθούν οι ακραίες φωνές, αυτές που πλήττουν τον κλάδο μας», καταλήγει.
