Τον Αύγουστο συνέβη ξανά. Η Ελευθερία Μπατζή εφημέρευε στα επείγοντα του νοσοκομείου με νοσηλευτή, τον οποίο όλοι αποκαλούσαν «γιατρό» και τον ευχαριστούσαν θερμά για τη βοήθειά του. Συμβαίνει συχνά όταν η βάρδιά της συμπίπτει με αυτήν άνδρα νοσηλευτή, λέει στην «Κ» η γενική οικογενειακή γιατρός. «Τελευταία έχουμε πολλούς, παλιότερα δεν υπήρχαν. Παλιότερα οι ασθενείς αν είχαν να διαλέξουν, θα διάλεγαν άνδρα γιατρό, κατά προτίμηση με άσπρα μαλλιά. Τώρα προτιμούν άνδρα νοσηλευτή… Μου έχει συμβεί πάρα πολλές φορές να έχω κάνει εξέταση, να έχω πάρει ιστορικό, τα πάντα, και στο τέλος να έρχεται ο νοσηλευτής για να κάνει το καρδιογράφημα και να του λένε “εσύ τι λες, γιατρέ μου”; Εγώ είμαι ευχαριστημένη αν με αποκαλέσουν κυρία και όχι κοπελιά. Το “γιατρέ” για γυναίκα αρθρώνεται δύσκολα». Η ίδια κλείνει πάνω από 15 χρόνια στα επείγοντα περιστατικά. «Ισως μικρότερη να εξέπεμπα ανασφάλεια, αλλά όχι τώρα. Είμαι 43 χρόνων, δεν είμαι ειδικευόμενη και φαίνεται. Κι όμως εξακολουθεί να συμβαίνει. Ενα σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού θέλει τον γιατρό άνδρα και δη ώριμο». Μια φορά είχε περάσει ολόκληρη νύχτα με περιστατικό, ένα νέο παιδί που τον διερευνούσε καρδιολογικά για πιθανό έμφραγμα. «Το πρωί όταν πηγαίνω στη μητέρα του και της λέω τα ευχάριστα νέα ότι μπορούν να φύγουν, μου είπε ότι πρέπει να τον δει και καρδιολόγος, “πώς θα φύγουμε έτσι;”. Δεν το χωρούσε το μυαλό της ότι ήμουν εγώ η υπεύθυνη γιατρός. Είναι κάτι που δεν θα συνέβαινε σε άνδρα συνάδελφό μου».
Τα στερεότυπα όμως εσωτερικεύονται από άνδρες και γυναίκες. «Ομολογώ με ενοχή ότι όταν πολύ καλή μου φίλη εξέφρασε τη διάθεση να γίνει νευροχειρουργός ήμουν ανάμεσα σε αυτούς που της είπαν ότι δεν θα είναι εύκολο. Ευτυχώς δεν με άκουσε και διαπρέπει στον κλάδο της, μολονότι συχνά την περνούν για… βοηθό».
Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στη Φωτεινή Πατσιούρα, προϊσταμένη του Αυτοτελούς Γραφείου Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών – Ποιότητας μεγάλου δήμου της περιφέρειας, θέση για την οποία με πτυχίο στην Εφαρμοσμένη Πληροφορική, μεταπτυχιακό και διδακτορικό, είναι σαφέστατα overqualified. «Αν κάποιος μπει για πρώτη φορά στο τμήμα θα με ρωτήσει, “κανένας άνδρας δεν είναι εδώ;” Θεωρούν ότι εγώ κάνω κάποια άλλη δουλειά, είμαι η γραμματέας, ή ότι δεν θα μπορέσω να επιλύσω ένα θέμα λογισμικού ή πρόσβασης στο Διαδίκτυο, δεν είμαι αρκετά καλή. Πολλοί επίσης θα ζητήσουν στο τηλέφωνο ονομαστικά τους άνδρες συναδέλφους προκειμένου να μη χρειαστεί να πουν σε μένα το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Κι ας το έχω σπουδάσει ενδελεχώς, κι ας έχω ό,τι πτυχίο μπορείς να έχεις, κι ας έχω 20 χρόνια εμπειρίας στον τομέα της πληροφορικής· στο μυαλό τους ο τεχνικός και ο άνθρωπος που έχει την ικανότητα να επιλύει τέτοιου είδους προβλήματα είναι άνδρας».
Παλιά την πείραζε, τώρα απαξιοί. «Το θεωρώ φαιδρό, δεν μπαίνω πια στον κόπο να απαντήσω. Δεν μπαίνω στη διαδικασία να τους πείσω και δεν στενοχωριέμαι αν δεν τους πείθω. Εχω αναλωθεί πάρα πολύ στην προσπάθεια να αποδείξω ότι είμαι και γυναίκα και καλή πληροφορικός». Το δυστύχημα είναι ότι η προκατάληψη συνεχίζεται. «Η κόρη μου παίζει gaming στα 12 της και τα αγόρια θα της πουν ότι τα κορίτσια δεν ξέρουν από αυτά. Ή ξέρω νέες μαμάδες που αν η κόρη τους ζητήσει να κάνει ρομποτική θα πουν ότι δεν είναι αυτά για τα κορίτσια. Βλέπω ότι οι νεότερες γενιές είναι πιο συντηρητικές και αυτό με θλίβει».
Αμφισβήτηση
Με τα παραπάνω συμφωνεί η καθηγήτρια στη Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών του ΕΜΠ Μαρία Φούντη, που με άλλη μια συνάδελφό της μηχανολόγο ήταν οι πρώτες γυναίκες που εξελέγησαν μέλη ΔΕΠ του ιδρύματος. «Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα άλλαξε πάρα πολύ τη νοοτροπία των γυναικών λόγω της μεγάλης δυσκολίας στην εύρεση εργασίας. Ακόμα και στη Σκανδιναβία ή στη Γερμανία πολλές γυναίκες περιορίζουν την επαγγελματική δραστηριότητα για να αφοσιωθούν πλήρως στα παιδιά. Πιστεύω ότι οφείλεται στην ανασφάλεια που αισθάνονται σε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον που δεν αμείβει κιόλας».
Στα 67 της, το παρατηρεί με πίκρα δεδομένου του αγώνα που χρειάστηκε η ίδια να δώσει απέναντι σε εδραιωμένες προκαταλήψεις. «Ο δρόμος δεν ήταν εύκολος. Ηρθα το ’87 στην Ελλάδα έχοντας ζήσει 15 χρόνια σε Αγγλία και Γερμανία και βρέθηκα σε ένα περιβάλλον όπου υπήρχε πολύ μεγάλη αμφισβήτηση και των επιστημονικών γνώσεών μου σε ένα βαθμό, αλλά και της διοικητικής μου ικανότητας, του κατά πόσο μια γυναίκα μπορεί να διοικήσει ένα εργαστήριο. Τριάντα πέντε χρόνια έχουν περάσει και ποτέ μου δεν κατάφερα να ενσωματωθώ 100%. Ακόμα και τώρα νιώθω λίγο διαφορετική από τους άνδρες συναδέλφους μου. Δεν με παίζουν, για να το πω λαϊκά. Οταν για παράδειγμα υπάρχει μια σοβαρή απόφαση να ληφθεί, θα προτιμηθεί η άποψη άνδρα συναδέλφου. Ακόμα θέλει προσπάθεια και δουλειά». Δουλεύοντας με νέους ανθρώπους παρατηρεί ότι στον κλάδο των μηχανικών οι γυναίκες σήμερα υπερτερούν σε θέματα οργανωτικότητας, λεπτομέρειας και συστηματικής δουλειάς. «Τους λείπει το θράσος ή η δύναμη του βγαίνω μπροστά. Στη νέα γενιά παρατηρώ ταυτόχρονα γυναίκες πολύ δυναμικές που θέλουν να κατακτήσουν νέες κορυφές και άλλες που είναι ευχαριστημένες να περιοριστούν σε δευτερεύοντα ρόλο».
