Δραστικές αλλαγές στη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης πρότεινε ο υπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος παρουσιάζοντας τις προτάσεις της κυβέρνησης χθες, στο ετήσιο τακτικό συνέδριο της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) που πραγματοποιείται έως και το Σάββατο στη Ρόδο. «Για πρώτη φορά θα εξεταστεί συνολικά το θεσμικό πλαίσιο και των δύο βαθμών αυτοδιοίκησης», σημείωσε, ώστε να επιλυθούν θέματα αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων και πολυνομίας. Ο υπουργός Εσωτερικών αναφέρθηκε σε αναθεώρηση όλου του πλαισίου της τοπικής αυτοδιοίκησης, ωστόσο έντονες αντιδράσεις από τους αιρετούς που παρευρίσκονταν στο συνέδριο προκάλεσε η πρόταση για αλλαγή του εκλογικού νόμου. Συγκεκριμένα πρότεινε την κατάργηση του β΄ γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών, καθώς, όπως είπε, και η συμμετοχή των πολιτών είναι μικρή αλλά και το κόστος για το κράτος δυσανάλογα μεγάλο. Η πρόταση από την πλευρά του υπουργείου περιλαμβάνει επίσης την εισαγωγή προαιρετικής ηλεκτρονικής ψήφου, τη δυνατότητα προκήρυξης πρόωρων εκλογών σε περίπτωση ανεξαρτητοποίησης μεγάλου αριθμού δημοτικών συμβούλων από την παράταξη του δημάρχου, την εκλογή μικρού αριθμού συμβούλων χωρίς σταυρό κατά το σύστημα του ψηφοδελτίου Επικρατείας, έτσι ώστε να μπορούν να εργαστούν τεχνοκράτες για τον δήμο ή την περιφέρεια.
Ο διάλογος για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου έχει ήδη ξεκινήσει. Η αρμόδια επιτροπή που έχει συγκροτηθεί από το υπουργείο Εσωτερικών με τη συμμετοχή και στελεχών της αυτοδιοίκησης συνεδρίασε για πρώτη φορά πριν από τέσσερις ημέρες. Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο υπουργός, στόχος είναι να ολοκληρωθεί η εργασία της επιτροπής για τις αλλαγές στον κώδικα της τοπικής αυτοδιοίκησης έως το τέλος Μαρτίου. Ο υπουργός ανέφερε ότι καθώς οι εκλογές είναι το 2028 υπάρχει αρκετός χρόνος ώστε να ωριμάσει το νέο σύστημα και να γίνουν οι απαραίτητες προσαρμογές.
Ο κ. Λιβάνιος αναφέρθηκε σε προτάσεις που θα αποτελέσουν τη βάση διαλόγου με τους αιρετούς, ξεκαθάρισε όμως ότι είναι αποφασισμένος να προχωρήσει στη μεταρρύθμιση. «Το σίγουρο είναι ότι οι αλλαγές που είμαστε έτοιμοι να εισαγάγουμε δεν πρόκειται να είναι μια μεταρρύθμιση που θα μείνει στα χαρτιά, αλλά ένα πραγματικό εργαλείο για τις αυτοδιοικητικές αρχές ώστε να σταθούν πιο στέρεα στα πόδια τους, να θεραπεύσουν δυσλειτουργίες και προβλήματα και να ωριμάσουν, προς όφελος όλων των πολιτών», κατέληξε, ωστόσο προσέθεσε ότι δεν πρόκειται να ανατραπούν όλα από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά ότι οι αλλαγές θα υιοθετηθούν σταδιακά.
Το νέο σύστημα
Σύμφωνα με το νέο εκλογικό σύστημα που προτείνει το υπουργείο Εσωτερικών, οι δημοτικές και περιφερειακές αρχές της χώρας θα εκλέγονται σε έναν και μόνο γύρο. Ο εκλογέας θα έχει τη δυνατότητα επιλογής και δεύτερου συνδυασμού στο ίδιο ψηφοδέλτιο. Σε περίπτωση που κανένας συνδυασμός δεν συγκεντρώσει το 50% + 1 ψήφο επί των έγκυρων ψήφων της πρώτης επιλογής, οι δύο πρώτοι σε ψήφους συνδυασμοί προκρίνονται στη δεύτερη φάση καταμέτρησης. Οι δεύτερες ψήφοι (δεύτερη επιλογή) των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που μένουν εκτός της δεύτερης φάσης προστίθενται στις ψήφους των δύο πρώτων συνδυασμών. Επιτυχών συνδυασμός θα ανακηρύσσεται όποιος έχει συγκεντρώσει: α) κατά την πρώτη φάση το 50% + 1 ψήφο επί των εγκύρων της πρώτης επιλογής ή β) κατά τη δεύτερη φάση τις περισσότερες ψήφους μεταξύ των δύο πρώτων συνδυασμών, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι δεύτερες ψήφοι των ψηφοδελτίων των συνδυασμών που αποκλείστηκαν από τη δεύτερη φάση. Προτείνεται επίσης ο ορισμός εκ μέρους του κάθε συνδυασμού υποψηφίων συμβούλων χωρίς σταυρό προτίμησης.
Οι υποψήφιοι αυτοί εκλέγονται μόνο αν ο συνδυασμός τους ανακηρυχθεί νικητής των εκλογών. Ο υπουργός ανέφερε, ως προτάσεις, επίσης τη δημιουργία ποσόστωσης για τη συμμετοχή υποψηφίων έως 30 ετών και τη μείωση του αριθμού των υποψηφίων συμβούλων έως 50% επιπλέον των θέσεων του δημοτικού ή περιφερειακού συμβουλίου σε σχέση με το 150% που ισχύει σήμερα. Οσον αφορά την εκλογική αναμέτρηση προτείνεται να γίνεται την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου. Σχετικά με το χωροταξικό των δήμων ο υπουργός προτείνει οι δήμοι να παραμείνουν 332 χωρίς αλλαγή των ορίων τους, αλλά να καταργηθούν οι δημοτικές κοινότητες.
Στον αναμορφωμένο κώδικα επίσης θα περιλαμβάνονται αλλαγές στο σύστημα διακυβέρνησης, στην καταστατική θέση των αιρετών, στην εποπτεία, στις αρμοδιότητες και στην οικονομική διαχείριση των ΟΤΑ. Συγκεκριμένα:
• Για κάθε κανονιστική πράξη, πριν αυτή εισαχθεί για ψήφιση στο δημοτικό / περιφερειακό συμβούλιο, θα πρέπει να γίνεται δημόσια διαβούλευση στο πρότυπο της διαβούλευσης για τη νομοθεσία.
Οι προτάσεις της κυβέρνησης παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της ΚΕΔΕ – Αντιδράσεις προκάλεσε η πρόταση για αλλαγή του εκλογικού νόμου.
• Κάθε δήμος θα μπορεί να πραγματοποιεί τοπικά δημοψηφίσματα, αλλά μόνο ηλεκτρονικά.
• Σε δήμους άνω των 200.000 κατοίκων θα δημιουργηθεί θέση υπηρεσιακού γραμματέα.
• Θα αυξηθεί ο μισθός των δημάρχων και των αντιδημάρχων σε δήμους άνω των 20.000 κατοίκων, αλλά θα θεσπιστεί αναστολή επαγγελματικής δραστηριότητας.
• Κατάργηση χωρικής αρμοδιότητας των Ελεγκτών Νομιμότητας. Κάθε πράξη που θα εισέρχεται για έλεγχο νομιμότητας θα κατανέμεται τυχαία σε Ελεγκτή Νομιμότητας άλλης χωρικής αρμοδιότητας.
• Διατήρηση του δημοτικού τέλους για την κάλυψη ανταποδοτικών υπηρεσιών και καθιέρωση τέλους τοπικής ανάπτυξης, με την ενσωμάτωση σε αυτό του δημοτικού φόρου και του τέλους ακίνητης περιουσίας.
• Επαναφορά του προληπτικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου για εντάλματα άνω των 15.000 ευρώ.
• Σύσταση ενιαίας πλατφόρμας υπό την ΚΕΔΕ, στην οποία θα αναρτώνται κάθε είδους βεβαιωμένες οφειλές προς δήμους.
• Ανακατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ δήμων, περιφερειών, αποκεντρωμένων διοικήσεων και κεντρικού κράτους.
