Τον κώδωνα του κινδύνου «χτυπούν» η πρόεδρος και η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Ιωάννα Κλάπα και Γεωργία Αδειλίνη, για τις συνθήκες κράτησης στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας, που μπορεί να οδηγήσουν την πολιτεία στην καταβολή μεγάλων αποζημιώσεων.
Με έγγραφο που απέστειλαν στους συναδέλφους τους σε όλη την επικράτεια γνωστοποιούν ότι στις αρχές του 2025 πρόκειται να δικαστούν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου περίπου 1.287 ατομικές προσφυγές κρατουμένων σε ελληνικά σωφρονιστικά καταστήματα ή ελληνικά αστυνομικά κρατητήρια, στις οποίες επικαλούνται πως ο ωφέλιμος χώρος για τον καθένα δεν πληροί τις αναγκαίες προϋποθέσεις με βάση τη νομολογία του ΕΔΔΑ, και είναι μικρότερος από 3 τετραγωνικά μέτρα, οπότε υπάρχει κίνδυνος να καταδικασθεί η Ελλάδα σε μεγάλου ύψους αποζημιώσεις. Σήμα κινδύνου είχε εκπέμψει και το 2023 ο αρμόδιος αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου, Γεώργιος Σκιαδαρέσης, που με εγκύκλιό του προς τους εισαγγελείς όλης της χώρας σημείωνε ότι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου μέχρι τα τέλη του 2023 έχει καταδικάσει 139 φορές την Ελλάδα για συνθήκες κράτησης σε σωφρονιστικά καταστήματα και αστυνομικά κρατητήρια, ενώ για εκείνη τη χρόνια η Ελλάδα είχε κληθεί να καταβάλει αποζημιώσεις ύψους 2.866.520 ευρώ. Οι δύο επικεφαλής του Αρείου Πάγου, υπογραμμίζοντας το γράμμα και το πνεύμα του νόμου για τα ανθρώπινα δικαιώματα, ζητούν από τους συναδέλφους τους να προχωρήσουν άμεσα τις διαδικασίες για την εκδίκαση των εκκρεμών προσφυγών με στόχο να έχουν εκδοθεί οριστικές αποφάσεις έως το τέλος Δεκεμβρίου 2024.
«Σύμφωνα με την πάγια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), όταν το ωφέλιμο εμβαδόν που αντιστοιχεί σε ένα κρατούμενο σε σωφρονιστικό κατάστημα ή αστυνομικό κρατητήριο είναι ίσο ή μικρότερο από τρία (3) τετραγωνικά μέτρα, η έλλειψη ατομικού χώρου θεωρείται τόσο σοβαρή, ώστε να προκύπτει ισχυρό τεκμήριο παραβίασης του άρθρου 3 ΕΔΔΑ», αναφέρουν στο έγγραφό τους η πρόεδρος και η εισαγγελέας του Αρείου Πάγου και συμπληρώνουν πως όταν από τα στοιχεία της δικογραφίας αποδεικνύεται ότι ο ωφέλιμος ατομικός χώρος του προσφεύγοντος μέσα στον θάλαμο κράτησής του δεν είναι τουλάχιστον τρία (3) τετραγωνικά μέτρα, πρέπει να επιδικάζεται αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης και επιπλέον να διαπιστώνεται αν συντρέχει λόγος για ευεργετικό υπολογισμό των ποινών τους.
Η πρόεδρος και η γραμματέας του Αρείου Πάγου καλούν τους εισαγγελείς να προχωρήσουν άμεσα τις διαδικασίες για εκδίκαση των εκκρεμών προσφυγών των κρατουμένων.
Η οδηγία
Κατά το έγγραφο – οδηγία του Αρείου Πάγου, «οι αρμόδιοι εισαγγελείς Πλημμελειοδικών εντέλλονται να εισάγουν προς άμεση εκδίκαση ενώπιον του Δικαστηρίου Εκτέλεσης Ποινών τις εκκρεμείς ατομικές προσφυγές κρατουμένων, που αφορούν στη μη τήρηση κανόνων διαβίωσης των προσφευγόντων, επιμελούμενοι να περιλαμβάνεται στη δικογραφία και βεβαίωση του διευθυντή του καταστήματος κράτησης ως προς το εμβαδόν του θαλάμου κράτησης του προσφεύγοντος και ως προς τον αριθμό των κρατουμένων που διαβιούν στον ίδιο θάλαμο με τον προσφεύγοντα. Επισημαίνεται ότι η επισύναψη στη δικογραφία της ανωτέρω βεβαίωσης είναι επιβεβλημένη για την εισαγωγή των εκκρεμών προσφυγών στο δικαστήριο προς κρίση». Στη συνέχεια, το αρμόδιο Δικαστήριο Εκτέλεσης Ποινών καλείται να εκδικάσει άμεσα τις ατομικές προσφυγές κρατουμένων που θα εισαχθούν ή που ήδη εκκρεμούν ενώπιόν του και να εκδώσει την οριστική του απόφαση μέχρι τέλος Δεκεμβρίου 2024.
Οπως εξηγούν στο έγγραφο, η κ. Κλάπα και η κ. Αδειλίνη, εφόσον από τα στοιχεία της δικογραφίας αποδεικνύεται ότι πράγματι ο κρατούμενος διαβιοί σε χώρο μικρότερο από τον προβλεπόμενο και εφόσον έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα από τον προσφεύγοντα, το Δικαστήριο Εκτέλεσης Ποινών, δεχόμενο την προσφυγή, επιδικάζει στον προσφεύγοντα και χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστη, ενώ παράλληλα με τη δυνατότητα επιδίκασης της αποζημίωσης προβλέπεται σωρευτικά και ο ευεργετικός υπολογισμός της ποινής του.
Οι δύο ανώτατες λειτουργοί της Δικαιοσύνης προκειμένου να αποφευχθεί οποιαδήποτε υπόνοια παρέμβασης στη δικαστική κρίση των συναδέλφων τους, επισημαίνουν ότι «η υποχρέωση των ανωτέρω δικαστηρίων για την άμεση εκδίκαση των σχετικών προσφυγών κρατουμένων και για επιδίκαση της εύλογης, κατά την κρίση τους, αποζημιώσεως στους αιτούντες κρατουμένους αναφέρεται μόνο στην αιτίαση των τελευταίων, που αφορά στο αντικειμενικό γεγονός του εμβαδού των θαλάμων κράτησης».
