Είκοσι έξι χρόνια δικαστικού αγώνα και δύο καταδίκες της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου απαιτήθηκαν προκειμένου το ελληνικό κράτος να αναγνωρίσει το κενό νόμου που υπήρχε στο ζήτημα της αποζημίωσης πολιτών από λάθη λειτουργών της Δικαιοσύνης.
Με αφορμή την πολυετή δικαστική περιπέτεια του Ιωάννη Ζουμπουλίδη, το υπουργείο Δικαιοσύνης επεξεργάζεται σχέδιο νόμου που θα θεσπίζει ευθύνη του Δημοσίου από πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας και θα προβλέπει τη δυνατότητα αποζημίωσης πολιτών σε περιπτώσεις σφαλμάτων δικαστικών λειτουργών.
Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης έχει ήδη αποστείλει επιστολές μεταξύ άλλων προς την πρόεδρο και την εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, το Συμβούλιο της Επικρατείας, την πρόεδρο της Τριμελούς Διοίκησης του Εφετείου και την Εισαγγελία Εφετών ζητώντας να προτείνουν δικαστές και εισαγγελείς προκειμένου να συσταθεί αρμόδια επιτροπή που θα επεξεργαστεί το νομοθέτημα.
Μάλιστα, τα μέλη που θα συστήσουν την επιτροπή αναμένεται να ανακοινωθούν μέχρι την επόμενη εβδομάδα, ενώ στόχος είναι το σχέδιο νόμου που θα προβλέπει αστική ευθύνη του Δημοσίου για πράξεις δικαστών να έχει παραδοθεί έως τον Ιανουάριο.
Η διαδικασία θα κινηθεί με γοργούς ρυθμούς ενόψει και της συζήτησης της υπόθεσης Ζουμπουλίδη στο Συμβούλιο της Επικρατείας τον Μάιο του 2025, έπειτα από αίτηση επανάληψης της διαδικασίας που κατέθεσε ο τελευταίος. Η υπόθεση Ζουμπουλίδη κατά Ελλάδας επέσυρε για τη χώρα δύο ευρωπαϊκές καταδίκες το 2001 και το 2024, αλλά και την καταβολή 10.000 ευρώ συνολικά ως ηθική βλάβη στον προσφεύγοντα, γεγονός που καταδεικνύει πως δεν ελήφθησαν τα απαιτούμενα μέτρα προς συμμόρφωση της πολιτείας με την απόφαση.
Το χρονικό
Η αρχή της ιστορίας τοποθετείται στο μακρινό 1998, όταν ο κ. Ζουμπουλίδης εργαζόταν με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου ως επικουρικός υπάλληλος στην ελληνική πρεσβεία στη Γερμανία. Εκείνη τη χρονιά υπέβαλε αίτηση για αύξηση του επιδόματος υπηρεσίας αλλοδαπής που λάμβανε, αλλά η αξίωσή του απορρίφθηκε με το σκεπτικό ότι η αύξηση έπρεπε να καταβληθεί μόνο στους μόνιμους υπαλλήλους και όχι στο προσωπικό που απασχολούνταν με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου.
Απευθυνόμενος στον Αρειο Πάγο είδε το αίτημά του να απορρίπτεται, επειδή στην αίτηση αναίρεσης δεν είχε αναφέρει τους όρους της σύμβασης εργασίας του ή τον αριθμό και την ηλικία των τέκνων του. Το ΕΔΔΑ ήταν μονόδρομος για τον Ζουμπουλίδη, που κατάφερε να δικαιωθεί αφού διαπιστώ-θηκε παραβίαση του δικαιώματός του σε δίκαιη δίκη, με αποτέλεσμα να του επιδικαστεί το ποσό των 5.000 ευρώ για ηθική βλάβη.
Στόχος είναι το σχέδιο νόμου που θα προβλέπει αστική ευθύνη του Δημοσίου για πράξεις δικαστών να έχει παραδοθεί έως τον Ιανουάριο.
Οι δικαστές στο σκεπτικό τους υπογράμμιζαν πως η απόρριψη του αιτήματος Ζουμπουλίδη ισοδυναμούσε με «υπερβολικό φορμαλισμό», αφού όλα τα στοιχεία (σύμβαση εργασίας, ηλικία και αριθμός των εξαρτώμενων τέκνων) ήταν σαφώς διαθέσιμα στον φάκελο που κατατέθηκε στον Αρειο Πάγο. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι η πρώτη φορά που η Ελλάδα καταδικάζεται για την ποιότητα των δικαστικών της αποφάσεων και την υπερβολικά τυπολατρική εφαρμογή διαδικαστικών απαιτήσεων από τα εθνικά μας δικαστήρια.
Ο δικαστικός Γολγοθάς συνεχίστηκε για τον 64χρονο σήμερα Ιωάννη Ζουμπουλίδη που οδηγήθηκε ξανά το 2007 στα διοικητικά δικαστήρια, διεκδικώντας αποζημίωση για τη ζημία που υπέστη λόγω της απόφασης εναντίον του το 2001, επικαλούμενος την ευθύνη των δικαστικών λειτουργών και κατ’ επέκταση του Δημοσίου. Βασικό του αίτημα ήταν η καταβολή περίπου 17.000 ευρώ ως αποζημίωση για τη ζημία του ως αποτέλεσμα της έκδοσης της απόφασης του Αρείου Πάγου.
Στα 8 χρόνια που μεσολάβησαν από την προσφυγή του στο Διοικητικό Πρωτοδικείο το 2007 έως την έκδοση απόφασης το 2015, δημοσιεύθηκε απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ τον Απρίλιο του 2014 που έκρινε ότι το κράτος ευθύνεται για την αποκατάσταση μόνο της ζημίας που προκλήθηκε από «πρόδηλο σφάλμα» των δικαστικών οργάνων, κατ’ αναλογική εφαρμογή διατάξεων του Συντάγματος και του Αστικού Κώδικα.
Το Διοικητικό Πρωτοδικείο, επικαλούμενο αυτή την απόφαση του ΣτΕ, απέρριψε την αγωγή Ζουμπουλίδη, κρίνοντας ότι το σφάλμα που είχε καταλογίσει το ΕΔΔΑ στην απόφαση του Αρείου Πάγου δεν ήταν «πρόδηλο». Στο ίδιο πνεύμα ήταν και η απάντηση του Διοικητικού Εφετείου το 2017, με την υπόθεση να οδηγείται στο ΣτΕ.
Το 2021 η Ολομέλεια του Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου, στην οποία συζητήθηκε λόγω σπουδαιότητας η υπόθεση, κατέληξε μεταξύ άλλων στο ότι εφόσον δεν υπήρχε νομοθετικός καθορισμός των όρων αποζημίωσης για ζημίες που προκλήθηκαν από δικαστικά όργανα ή τα δικαστήρια που είναι αρμόδια να επιλύσουν τέτοια θέματα, η επίμαχη ζημία δεν μπορούσε να αποζημιωθεί. Κατά συνέπεια, το Διοικητικό Πρωτοδικείο που είχε εκδώσει την αρχική απόφαση είχε υπερβεί τη δικαιοδοσία του όταν εξέτασε την αγωγή και όφειλε να την κρίνει απαράδεκτη.
Ο νέος κύκλος απόρριψης οδήγησε πίσω στο Στρασβούργο τον Ζουμπουλίδη που δικαιώθηκε ξανά από το ΕΔΔΑ τον περασμένο Ιούνιο, όταν διαπιστώθηκε παραβίαση του δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο και του επιδικάστηκε νέα αποζημίωση 5.000 ευρώ. Στο πολυσέλιδο σκεπτικό του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου επισημάνθηκε πως η απόφαση του ΣτΕ αποτελούσε ανυπέρβλητο εμπόδιο σε κάθε μελλοντική προσπάθεια του Ζουμπουλίδη να ζητήσει αποζημίωση από το κράτος για τα υποτιθέμενα σφάλματα των πολιτικών δικαστηρίων μέχρι την ενδεχόμενη έκδοση νέας νομοθεσίας.
Η υπόθεση Ζουμπουλίδη επέσυρε για τη χώρα δύο ευρωπαϊκές καταδίκες το 2001 και το 2024 και την καταβολή 10.000 ευρώ ως ηθική βλάβη.
Η εξέλιξη αυτή φέρνει ξανά τον Ιωάννη Ζουμπουλίδη στο κατώφλι του Συμβουλίου της Επικρατείας, καθώς από το 2016 κι έπειτα οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου λειτουργούν ως τέταρτος βαθμός δικαιοδοσίας και αποτελούν ένδικο μέσο κατά των αποφάσεων του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου.
Μετά την καταδικαστική απόφαση του ΕΔΔΑ ο κ. Ζουμπουλίδης αιτήθηκε επανάληψη της διαδικασίας και το «ραντεβού» του με το ΣτΕ έχει οριστεί για τον Μάιο, όταν –όπως όλα δείχνουν– θα έχει ρυθμιστεί νομοθετικά το ζήτημα της αποζημίωσης από πράξεις και παραλείψεις λειτουργών της Θέμιδος.
