Από τη μια υλοποιείται σταθερά το πρόγραμμα διεύρυνσης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και από την άλλη αποτυπώνονται καθαρά τα πολλά προβλήματα των υπαρχόντων AEI. Από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος, τέσσερις πρωτεύουσες της Πελοποννήσου θα φιλοξενούν από ένα νέο πανεπιστημιακό τμήμα στο πλαίσιο της κατευθυντήριας γραμμής «κάθε πόλη και σχολή» αν και πολλές ενστάσεις διατυπώνονται για το «διακτινισμένο» Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου που δεν είναι βεβαίως το μοναδικό. Με ποια κριτήρια αποφασίζεται η διεύρυνση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ήδη έχει ανακοινωθεί η ίδρυση δύο ακόμη ΑΕΙ και ενός TEI), όταν δεν έχουν εξασφαλισθεί τα απαραίτητα εφόδια για τη λειτουργία των υπαρχόντων ΑΕΙ;
Κατακερματισμός
«Η Ελλάδα θα έπρεπε να έχει τα μισά από τα ήδη υπάρχοντα πανεπιστήμια», εκτιμά ο καθηγητής και τέως αντιπρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Παναγιώτης Γετίμης. «Το κυριότερο είναι ότι υπάρχει πληθώρα και κατακερματισμός τμημάτων, κυρίως στα περιφερειακά πανεπιστήμια», προσθέτει ο ίδιος. Ανοργάνωτα πανεπιστημιακά τμήματα και «ιπτάμενοι» καθηγητές είναι ορισμένα από τα δεινά των περιφερειακών AEI, τα τμήματα των οποίων έχουν διασπαρεί σε κοντινές στην έδρα περιοχές.
Ειδικότερα, τα τμήματα λειτουργούν «αποσπασματικά». Για παράδειγμα, δεν μπορεί να λειτουργήσει σωστά ένα Φυσικό Τμήμα εάν δεν συνυπάρχει με μαθηματικό ή χημικό τμήμα. H πανεπιστημιακή μόρφωση σε έναν τομέα δεν παρέχεται πλήρως εάν δεν δίνεται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το οποίο διαμορφώνεται από τις συγγενείς επιστήμες. Εξάλλου, το κόστος από τη διασπορά των υποδομών είναι σημαντικότατο. Υπάρχουν διάσπαρτες βιβλιοθήκες, οι οποίες -ως έχουν- είναι αναποτελεσματικές.
Επίσης, οι περισσότεροι καθηγητές δεν έχουν μόνιμη κατοικία στην έδρα του ιδρύματος. «Το καθηγητικό προσωπικό λειτουργεί με το ένα πόδι στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη» ανέφεραν στην «K» πανεπιστημιακοί. Μάλιστα, μόνιμη πληγή για τη «διαρροή» του προσωπικού είναι ότι πολλοί πανεπιστημιακοί επιλέγουν να αρχίσουν την καριέρα τους από κάποιο περιφερειακό AEI, όπου προκηρύσσονται νέες θέσεις μελών ΔΕΠ και κατόπιν να διεκδικήσουν μία θέση σε κεντρικό ΑΕΙ.
Ετσι, τα περισσότερα περιφερειακά AEI στηρίζονται ουσιαστικά σε συμβασιούχους διδάσκοντες και όχι μονίμους, οι οποίοι βρίσκονται στην περιφέρεια λίγες ημέρες της εβδομάδας. Συνολικά, όπως ανέφερε στην «K» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων ΔΕΠ AEI κ. Χρήστος Τρικαλινός, ο αριθμός των συμβασιούχων προσεγγίζει τις 5.000. Χαρακτηριστικά, στα πανεπιστήμια Θεσσαλίας, Αιγαίου, Κρήτης και Πάτρας, το ποσοστό των συμβασιούχων στο σύνολο του προσωπικού είναι πολύ υψηλό – ξεπερνά ακόμη το 50%. «Πρόκειται ουσιαστικά για «μαύρη εργασία» στον χώρο των πανεπιστημίων. Οι άνθρωποι αυτοί στηρίζουν ουσιαστικά τη λειτουργία των περιφερειακών AEI, χωρίς τις αντίστοιχες απολαβές. Εχουν απλώς το δέλεαρ ότι κάποτε θα προκηρυχθεί κάποια θέση μονίμου διδάσκοντα, και τότε θα επιλεγούν εκείνοι… », τόνισε ο κ. Τρικαλινός.
Εξοπλισμοί
Παράλληλα, παραμένουν τα βασικά προβλήματα των υπαρχόντων πανεπιστημίων. «Οι φοιτητές αυξάνονται, και ταυτόχρονα υπάρχουν ελλείψεις σε αίθουσες, σε εργαστήρια, σε γραφεία, σε βιβλιοθήκες», ανέφερε στην «Κ» ο πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Γεώργιος Βενιέρης. «Σήμερα στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο αναλογούν 33 φοιτητές σε κάθε μέλος ΔΕΠ. Η διόγκωση του ιδρύματος είναι οξύτατη. Κάθε χρόνο ο αριθμός των νέων φοιτητών αυξάνεται κατά περίπου 20%. Πλέον δεν χωράμε. Από την άλλη, υπάρχουν σημαντικές ανάγκες σε θέματα εξοπλισμών», προσθέτει. Αντίστοιχα, ο αντιπρύτανης του ΕΜΠ κ. Ανδρ. Ανδρέοπουλος τονίζει στην «K» ότι λόγω μετεγγραφών αυξάνεται ο αριθμός των νεοεισακτέων κατά 50% έως 60%, ενώ στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς «κάθε χρόνο οι αρχικά 1.600 νεοεισακτέοι φθάνουν τελικά τους 2.000», συμπληρώνει ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πειραιώς κ. Βασίλειος Μπένος.
Το ζήτημα της υποχρηματοδότησης στιγματίζει όλες τις δραστηριότητες των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και λειτουργεί υπό τη μορφή του ντόμινο, που επηρεάζει όλη τη λειτουργία των πανεπιστημίων. Ειδικότερα, η διεύρυνση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χωρίς ουσιαστικά να υπάρξει πρόβλεψη, ώστε να δοθούν τα απαραίτητα κονδύλια στα ΑΕΙ για να υποδεχθούν τον αυξημένο αριθμό των φοιτητών, έχει οξύνει ακόμη περισσότερα τα πάγια προβλήματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία των οικονομικών υπηρεσιών του Πανεπιστημίου Αθηνών, η αύξηση των φετινών κονδυλίων για τις λειτουργικές δαπάνες των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων προσεγγίζει συνολικά το 6%.
