Την ενίσχυση της ναυτικής ασφάλειας ως μιας από τις σημαντικότερες προτεραιότητες διεθνώς ανέδειξε η Ελλάδα μέσα από εκδήλωση που διοργανώθηκε στο περιθώριο της 80ής Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.
Σε μια κατάμεστη αίθουσα στην έδρα του διεθνούς οργανισμού στη Νέα Υόρκη, η συζήτηση επικεντρώθηκε στο πρωτόγνωρο θαλάσσιο περιβάλλον αυξημένων κινδύνων και προκλήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στην Ερυθρά Θάλασσα. Αναδείχθηκε δε η ανάγκη για μία νέα αρχιτεκτονική θαλάσσιας ασφάλειας, στηριγμένη στη διεθνή συνεργασία και στον καλύτερο συντονισμό κρατών, οργανισμών και ιδιωτικού τομέα.
Η εκδήλωση έγινε με τη συμμετοχή υψηλόβαθμων αξιωματούχων του ΟΗΕ, του γενικού γραμματέα του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας, υφυπουργών Εξωτερικών, πρέσβεων και εκπροσώπων διεθνών οργανισμών.
Η αναπληρώτρια υπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, αναφερόμενη στον ηγετικό ρόλο της Ελλάδας στην παγκόσμια ναυτιλία, τόνισε ότι «για εμάς, ένα κράτος με μακρά ακτογραμμή, ηπειρωτική και νησιωτική, και με ηγετική θέση στον παγκόσμιο εμπορικό στόλο, η ναυτική ασφάλεια αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα». Και εξήγησε ότι «ως παγκόσμιος παράγοντας στη διεθνή ναυτιλία, η Ελλάδα επηρεάζεται ιδιαίτερα από τις απειλές κατά της ναυτικής ασφάλειας και το διεθνές ναυτιλιακό έγκλημα».
Περιγράφοντας τις σύγχρονες απειλές, επισήμανε πως οι επιθέσεις κατά της διεθνούς ναυτιλίας παραβιάζουν την ελευθερία της ναυσιπλοΐας, θέτουν σε κίνδυνο ζωές ναυτικών, αποσταθεροποιούν την παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα και απειλούν τη διατροφική και ενεργειακή ασφάλεια.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στην ενεργό συμβολή της Ελλάδας στην Επιχείρηση ASPIDES της Ευρωπαϊκής Ενωσης, υπό ελληνική εν πλω διοίκηση, την οποία χαρακτήρισε «σημαντικό κρίκο» των διεθνών προσπαθειών για τη διασφάλιση της σταθερότητας στην Ερυθρά Θάλασσα. Παράλληλα, διαβεβαίωσε ότι η Ελλάδα θα συνεχίσει να αναδεικνύει το ζήτημα ώστε η θαλάσσια ασφάλεια να παραμείνει στον πυρήνα της ατζέντας του ΟΗΕ.
Αναφερόμενη στο περιστατικό με το δεξαμενόπλοιο «M/V Sounion» στην Ερυθρά Θάλασσα, που επλήγη από επίθεση των Χούθι, είπε ότι είναι «χαρακτηριστικό παράδειγμα επιτυχούς συντονισμού όλων των εμπλεκομένων παραγόντων». Οπως είπε «η σύνθετη αυτή επιχείρηση απέτρεψε μια περιβαλλοντική και ανθρωπιστική καταστροφή με ανυπολόγιστες συνέπειες για τις παράκτιες κοινότητες της περιοχής».
Από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας του Διεθνούς Οργανισμού Ναυτιλίας Αρσένιο Ντομίνγκεζ τόνισε ότι η ελευθερία της ναυσιπλοΐας αποτελεί θεμελιώδη αρχή του Οργανισμού, αναδεικνύοντας τον ρόλο της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) ως κατευθυντήριου πλαισίου. Επισήμανε ότι η απρόσκοπτη ροή του διεθνούς εμπορίου «δεν είναι αφηρημένη έννοια, αλλά προϋπόθεση για την ειρήνη και τη σταθερότητα», καλώντας κράτη, διεθνείς οργανισμούς και ιδιωτικό τομέα σε στενότερη συνεργασία.
«Εχουμε διαπιστώσει αύξηση των θαλάσσιων απειλών, της πειρατείας και της ένοπλης ληστείας», είπε υπενθυμίζοντας ότι μόνο το περασμένο έτος καταγράφηκαν πάνω από 150 περιστατικά, κυρίως σε Ασία, Αφρική και Ινδικό Ωκεανό. Ανέφερε ότι, παρά τη μείωση των περιστατικών πειρατείας, η ένοπλη ληστεία παρουσιάζει αύξηση, και γι’ αυτό ο ΙΜΟ προσαρμόζει τα μέτρα που εφαρμόζονται από το 2010, επιμένοντας στην εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών από πλοιοκτήτες και διαχειριστές.
Αναφερόμενος στην Ερυθρά Θάλασσα, σημείωσε ότι τα πλοία δεν είναι εκπαιδευμένα να αποτρέπουν αυτού του είδους τις επιθέσεις. «Παρά τη μείωση των περιστατικών τους τελευταίους μήνες, η απειλή παραμένει και απαιτεί την αμέριστη προσοχή μας», ανέφερε.
Ο εκπρόσωπος του Γραφείου του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Εγκλημα (UNODC), Ματέο Πασκουαλί, παρουσίασε τρεις κατευθυντήριες γραμμές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του νέου περιβάλλοντος καλώντας τα κράτη να «θεσμοθετήσουν εθνικά και περιφερειακά συστήματα αντιμετώπισης κρίσεων» με σταθερά και δοκιμασμένα πλαίσια, να «συνδέσουν τη διαχείριση κρίσεων με νομική λογοδοσία» μέσω διερεύνησης και δίωξης κάθε επίθεσης στη θάλασσα, και να «επενδύσουν στην ανθεκτικότητα που συνδέει την ασφάλεια με το περιβάλλον», προστατεύοντας τόσο τους ναυτικούς όσο και τα θαλάσσια οικοσυστήματα.
«Η ελευθερία της ναυσιπλοΐας δεν αφορά μόνο τη διατήρηση των θαλάσσιων οδών ανοικτών», κατέληξε. «Αφορά στην προστασία των ανθρώπων που επανδρώνουν τα πλοία, την ασφάλεια των παράκτιων κοινοτήτων και την τήρηση του διεθνούς δικαίου». Υπογράμμισε δε ότι μόνο μέσω ισχυρών θεσμών, αλλά και σαφούς ορισμού της νομικής ευθύνης (στη θεωρία και την πράξη,) μπορούμε να θωρακίσουμε τα κράτη απέναντι στο θαλάσσιο έγκλημα.
Ο Νικόλαος Γεωργόπουλος, εκπρόσωπος της ελληνικής εταιρείας ΔΙΑΠΛΟΥΣ, παρουσίασε την επιχείρηση διάσωσης του «Sounion» ως παράδειγμα επιτυχημένης και υποδειγματικής συνεργασίας κρατικών και ιδιωτικών φορέων. Οπως εξήγησε, περιγράφοντας τις λεπτομέρειες της επιχείρησης, αξιοποιήθηκαν τόσο διπλωματικοί δίαυλοι όσο και περιφερειακά εργαλεία. Αναφέρθηκε και στη «ναυτοσύνη των Ελλήνων» που –όπως είπε– «αποδίδει καλύτερα από κάθε άλλη λέξη τη στενή σχέση του Ελληνα με τη θάλασσα».
